နိဒါန်း
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကျင်းပပြုလုပ်လျက်ရှိသည့် “Komodo”လေ့ကျင့်ခန်းအား ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ကျင်းပခဲ့ပြီး စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် လေ့ကျင့်ခန်းအား ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၅ ရက်နေ့မှ ၈ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပလျက်ရှိပါသည်။ “Komodo 2023” အား Borneo ကျွန်းနှင့် Sulawesi ကျွန်းအနီးတွင် ကျင်းပပြုလုပ်နေပြီး နိုင်ငံပေါင်း ၃၅ နိုင်ငံမှ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့ကြပါသည်။ လက်ရှိအချိန်၌ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် တင်းမာမှုများ မြင့်တက်နေပြီး ထိုကဲ့သို့ တင်းမာမှုမြင့်တက်နေသည့်ကြားမှ အဆိုပါလေ့ကျင့်ခန်းသို့ တရုတ်၊ ရုရှား၊ အမေရိကန်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် မြောက်ကိုရီးယား နိုင်ငံတို့ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများပါဝင်နေခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။
ဖော်ပြချက်
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရေတပ်(TNI-AL)၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ “Komodo 2023” ရေတပ် လေ့ကျင့်ခန်းသည် နိုင်ငံစုံပါဝင်သည့် ရေတပ်လေကျင့်ခန်းတစ်ခုဖြစ်သော်လည်း စစ်ပွဲဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံနှင့် ရင်းနှီးသော နိုင်ငံများအကြား ဒေသတွင်း ရေတပ်ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် စီမံခန့်ခွဲမှု၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုတို့နှင့် စပ်လျဉ်းသော ကဏ္ဍများ တိုးတက် မြှင့်တင်မှုကို ရည်ရွယ်သည်ဟုဆိုပါသည်။ အဆိုပါလေ့ကျင့်ခန်းသည် ၎င်းတွင်ပါရှိသည့် အရေးပေါ် ကယ်ဆယ်ရေးဆိုင်ရာလေ့ကျင့်ခန်းများကြောင့် လူသိများခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ လေ့ကျင့်ခန်းတွင် ရန်ဘက်နိုင်ငံများ၊ သို့မဟုတ် အားပြိုင်သည့် နိုင်ငံများဖြစ်သော တရုတ်၊ ရုရှား၊ အမေရိကန်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သောကြောင့် လူသိများခဲ့ပါသည်။
အဆိုပါလေ့ကျင့်ခန်းသည် “Shangri-La Dialogue”ပြီးဆုံးသည့် တစ်ရက် အကြာတွင် စတင်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါ “Shangri-La Dialogue”၌ တရုတ်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့အကြား ထိုင်ဝမ်၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးကိစ္စတို့နှင့် စပ်လျဉ်းသော တင်းမာမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ “Shangri-La Dialogue” ၌ အမေရိကန်နိုင်ငံ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက တရုတ်နိုင်ငံကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် ဆွေးနွေးပွဲပြင်ပတွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တရုတ်နိုင်ငံ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအပေါ် အရေးယူပိတ်ဆို့ထားခြင်းကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံက မကျေနပ်၍ အဆိုပါတောင်းဆိုမှုကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပါသည်။ အလားတူပင် အမေရိကန်နိုင်ငံကလည်း တရုတ်နိုင်ငံက တောင်းဆိုသည့် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် အမေရိကန်နိုင်ငံက အရေးယူ ပိတ်ဆို့ထားမှုများအား ဖယ်ရှားပေးရန် တောင်းဆိုမှုအား ပြန်လည်ငြင်းပယ်ခဲ့ပါသည်။
ထို့ပြင် အဆိုပါ “Shangri-La Dialogue” ပြုလုပ်နေသည့် အချိန်အတွင်း အမေရိကန်နှင့် ကနေဒါ စစ်သင်္ဘောများသည် လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့် (Freedom of Navigation)ဟုဆိုကာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားသို့ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ထိုကဲ့သို့ ရောက်ရှိမှု အပေါ် တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တရုတ်စစ်သင်္ဘောများသည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ဖျက်သင်္ဘောတစ်စီးဖြစ်သည့် USS Chung-Hoon ၏ မီတာ ၁၄၀ အကွာအဝေးသို့ လာရောက်ခဲ့သည့်ဖြစ်စဉ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါအချက်သည် တရုတ်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့ ဆက်ဆံရေး ပိုမိုတင်းမာမှုကိုပြသနေပြီး အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှုပါ ကျဆင်း နေသည်ကို မီးမောင်းထိုးပြနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ်၊ အမေရိကန်နှင့် အခြားသော နိုင်ငံများပါဝင်သည့် “Komodo 2023” သည် တရုတ်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့၏ အပြန်အလှန်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ ယုံကြည်မှု၊ နားလည်မှုတို့ကို မြှင့်တင် ပေးနိုင်မည့် နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။
လက်ရှိအချိန်၌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် G-20 နှင့် အာဆီယံ၏ အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ထမ်းဆောင်နေပြီး G-20 အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် ကာလအတွင်း၌ ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ရေးပဋိပက္ခနှင့်စပ်လျဉ်းသော ရှုပ်ထွေးသည့် သံခင်းတမန်ခင်းကိစ္စရပ်များအား အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနေသည့် အပြင် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ထမ်းဆောင်နေသည့် ကာလအတွင်း၌လည်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် ကြိုးပမ်း နေသည်ကိုတွေ့ရသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဒေသတွင်းတင်းမာမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ် များကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အားရဖွယ်ရှိပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသည် လွတ်လပ်၍ မှီခိုမှုကင်းသော နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဖြစ်သည့်အတွက် ခေတ်သစ်စစ်အေးတိုက်ပွဲ(Neo-Cold War) ကာလ အတွင်း ဘက်မလိုက်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ကျင့်သုံးနေသည့် ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်း ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ(Global South)အတွက် ကောင်းမွန်သည့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ဆောင်းပါး၏ အဓိကဆိုလိုရင်းမှာ ဆက်ဆံရေးတင်းမာနေသည့် အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသတွင်း၌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ ကျင်းပပြုလုပ်လျက်ရှိသည့် “Komodo 2023” ရေတပ်လေ့ကျင့်ခန်းသည် ဒေသတွင်းတင်းမာနေမှုများ၊ အထူးသဖြင့် တရုတ်-အမေရိကန် တင်းမာနေမှုများအား လျှော့ချပေးနိုင်မည့်နေရာတစ်ခုဖြစ်ပြီး အဆိုပါလေ့ကျင့်ခန်း၏ တစ်မူထူးခြားချက်မှာ ရန်ဘက်နိုင်ငံများ၊ သို့မဟုတ် အားပြိုင်သည့် နိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ ရုရှား၊ အမေရိကန်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့ ပါဝင်နေခြင်းကြောင့် ဒေသတွင်းတင်းမာနေမှုများ အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိ လျော့ကျလာနိုင်သည်ဟု အကောင်းမြင်ရှုထောင့်မှ ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ G-20 နှင့် အာဆီယံ၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ထမ်းဆောင် နေသည့် ကာလအတွင်း ၎င်း၏ စွမ်းဆောင်ရည်ကောင်းမွန်ကြောင်းကို မီးမောင်းထိုးပြ၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာပုံရိပ်တက်အောင် ရေးသားထားခြင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်း၌ Shangri-La Dialogue တွင် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးများ၏ နှစ်ဖက်တင်းမာသော ထုတ်ဖော် ဆွေးနွေးမှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး၏ စင်ကာပူနှင့် အိန္ဒိယ နိုင်ငံတို့သို့ လည်ပတ်စဉ် နှစ်နိုင်ငံကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ သဘောတူညီခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ဂျပန်ပင်လယ်ပြင်အနီးတွင် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ကြီးမားသော ရေတပ်ဖွဲ့စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ပါဝင်သော ရေတပ်စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု၊ အမေရိကန်၊ ဂျပန်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်ကမ်းခြေစောင့် တပ်ဖွဲ့မှ စစ်ရေယာဉ်များ ပူးတွဲလေ့ကျင့်မှုများ ဒေသတွင်း၌ ပြုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြား၌ အမေရိကန်နှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့၏ စစ်ရေယာဉ်များ လမ်းကြောင်းရှေ့မှ တရုတ်နိုင်ငံဖျက်သင်္ဘော နီးကပ်စွာ ဖြတ်သန်းမောင်းနှင်ခဲ့မှု ဖြစ်စဉ်လည်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပွင့်လင်း၍ လွတ်လပ်စွာ သွားလာနိုင်ရေးမူဝါဒကို ဒေသတွင်း၌ ချမှတ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ဒေသတွင်း မဟုတ်သော ဗြိတိန်၊ နယ်သာလန်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီကဲ့သို့နိုင်ငံများမှ စစ်ရေယာဉ်များ စေလွှတ်ဆဲ၊ စေလွှတ်ရန် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လာမှုကိုလည်း တွေ့ရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဒေသတွင်း ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းများ တိုးမြှင့်ပြုလုပ်လာခြင်းသည် မလွှဲမရှောင်သာသော ထိပ်တိုက် တွေ့ဆုံမှုများကို ဦးတည်နေသည်ဟု သုံးသပ်ရပါသည်။
လက်ရှိ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်း၌ နိုင်ငံအများစုသည် ရေတပ်လေ့ကျင့်ခန်း ကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်သော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေးကဏ္ဍကို အကြောင်းပြ၍လေ့ကျင့်ဆောင်ရွက်လာသည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရပြီး အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း Defence Diplomacy ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်ဖြစ်သော စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းများဖြင့် ၎င်း၏ နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသတွင်းပုံရိပ်ကို တစ်ဆင့်ခြင်းတည်ဆောက်လာနေကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
Myanmar Aspect
41061423