မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်ပြီး သိထားသင့်သော အရေး ပါသည့်အချက်များ၊ နိုင်ငံအတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် ဖြစ်လာနိုင်ချေများအပေါ်သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်က ကျင်းပခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြည်သူ ၁၀ သန်းနီးပါး ဆန္ဒမဲထည့်ဝင်ခဲ့ကြပါသည်။ မြောက်မြားစွာသော လွှတ်တော် အမတ်များက အစိုးရသစ်ဖွဲ့စည်းရန်အတွက် နိုင်ငံရေးပါတီများမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ကြသည့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ကတည်းက မလေးရှားနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများဖြင့် ကြုံတွေ့ ခဲ့ရပါသည်။ အဆိုပါဖြစ်ရပ်များက ယခင်ကချမှတ်ခဲ့သည့် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ စနစ်များကို ဖရိုဖရဲဖြစ်စေခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ၃ ဆက် အပြောင်းအလဲကို ဖြစ်ခဲ့ကာ၂၀၂၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲပြီးနောက် ညီညွတ်ရေးအစိုးရ ပေါ်ပေါက် လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်း တည်ငြိမ်လာခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

လက်ရှိ မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် Anwar Ibrahim ၏ သက်တမ်းသည် ၈ လတာ ကာလအတွင်းသို့ ရောက်ရှိလာပြီဖြစ်ပြီး အဆိုပါကာလအတွင်း၌ နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး သည်လည်း တိုးတက်ခိုင်မာလာခဲ့ပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းများလည်း လျော့နည်းသွား ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် မလေးရှားငွေကြေး (ရင်းဂစ်)နှင့် နိုင်ငံ၏ ငွေစာရင်း(Bourse)သည် အခြားသောနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အားနည်းခဲ့သော်လည်း ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လတွင် နိုင်ငံ၏ စတော့ဈေးကွက်မှာ ပြန်လည်အားကောင်း လာခဲ့ပါသည်။ Anwar သည် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်တွင် “Madani Economy” စီးပွားရေး မျှော်မှန်းချက်ကို ကြေညာခဲ့ပြီး မလေးရှားနိုင်ငံကို လာမည့် ၁၀ နှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအင်အားကြီးနိုင်ငံ ၃၀ တွင် ပါဝင်လာစေရန် ဆောင်ရွက်မည်ဟုဆိုကာ စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအစီအစဉ်များပါဝင်ပါသည်။ ယခုပြုလုပ်ခဲ့သည့် ၆ ပြည်နယ် ရွေးကောက်ပွဲသည် Anwar ၏ ညီညွတ်ရေးအစိုးရနှင့် အဓိကညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ နှစ်ဖွဲ့ဖြစ်သည့် Pakatan Harapan (PH) နှင့် Barisan Nasional (BN) တို့၏ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုအတွက် ပထမဆုံးရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ စမ်းသပ်ချက်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်းဖော်ပြထားပါသည်။

မလေးရှားနိုင်ငံ၏ မဲပေးခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး သိထားသင့်သည့် အချက် ၅ ချက်မှာ ပထမအချက်အနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲသည် PH နှင့် BN ပါတီနှစ်ရပ်၏ အနာဂတ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ အတွက် အဆုံးအဖြတ်ဖြစ်လာနိုင်ပြီး အဆိုပါ ပါတီနှစ်ရပ်သည် ယခင်ကပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် သမိုင်းကြောင်းများရှိခဲ့သော်လည်း ယခုအခါတွင် ညီညွတ်ရေးအစိုးရကို ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များက ပြည်နယ်အစိုးရအား ဦးဆောင်မည့်သူကို ဆုံးဖြတ်ပေးလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး အတိုက်အခံညွန့်ပေါင်းပါတီဖြစ်သည့် PerikatanNasional (PN) သည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ Kedah ၊ Kelantan နှင့် Terengganu ပြည်နယ်များတွင် အလွယ်တကူအနိုင်ရရန် မျှော်မှန်းနေကြပါသည်။ ထိုကိစ္စက PH ပါတီ၏ အမာခံနယ်မြေ (Penang နှင့် Selangor ပြည်နယ်) များအတွက် စိန်ခေါ်မှုကိုဖြစ်စေပါသည်။ ယခုရွေးကောက်ပွဲသည် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကို တိုက်ရိုက်ထိခိုက်စေခြင်း မရှိသော်လည်း ညီညွတ်ရေးအစိုးရ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့၏ လုပ်ဆောင်မှု ညံ့ဖျင်းပါက ပါတီ ၁၉ ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အတိုက်အခံအင်အားစုများအတွင်း ပိုမိုပူးပေါင်းမှုများဖြစ်လာစေနိုင်သည်ဟု ဆိုပါသည်။

ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် ယခုရွေးကောက်ပွဲတွင် လူနေမှုစရိတ်စကများ မြင့်တက် နေခြင်းက မဲဆန္ဒရှင်များ ဦးစားပေးစဉ်းစားသည့် အချက်ဖြစ်ပြီး မလေးရှားနိုင်ငံ၏ Think Tank အဖွဲ့ဖြစ်သည့် Ilham Centre ၏ စစ်တမ်းကောက်ယူချက်များအရ ၆၂ ရာခိုင်နှုန်းသော ဖြေဆိုမှုများတွင် အစိုးရအား လူနေမှုစရိတ်လျှော့ချရေးကိုသာ အာရုံစိုက်စေလိုပြီး ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းသောဖြေဆိုမှုများတွင် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း ဖန်တီးပေးမှုတွင် အာရုံစိုက်စေလိုသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။ ဒေသတွင်း အရေးကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်၍ အကျယ်တဝင့်လေ့လာရာ၌ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုများ၏ အဓိကခေါင်းစဉ်များတွင် အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံရေးပါတီ Islamist party PAS (Parti IslamSe-Malaysia) အုပ်ချုပ်နေသည့်ပြည်နယ်များတွင်(Kedah, Kelantan, and Terengganu) ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျနေခြင်း၊ Penang တောင်ပိုင်းရှိ ကျွန်းစီမံကိန်းများနှင့် ပတ်သက်၍ မြေပိုင်ဆိုင်ခွင့် တောင်းဆိုမှုများနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ များ၏ ဝေဖန်မှုများရှိနေခြင်းစသည့် ကိစ္စရပ်များပါဝင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်အနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် လက်ရှိညီညွတ်ရေးအစိုးရ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ဖြစ်သည့် PH-BN နှင့် အတိုက်အခံ PN ပါတီတို့၏ ထိပ်တိုက် ယှဉ်ပြိုင်မှုများ အဓိကတွေ့ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော်အမတ်နေရာ ၂၄၅ နေရာ အတွက် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၅၇၂ ဦး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာတွင် PN ပါတီအနေဖြင့် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၂၄၅ ဦးရှိပြီး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သူ အများဆုံးဖြစ်ပါသည်။ PH မှ ၁၃၈ ဦး၊ BN မှ ၁၀၈ ဦး၊ Malaysian United Democratic Alliance (MUDA)မှ ၁၉ ဦး၊ Malaysia People's Party (PRM)မှ ၁၃ ဦးနှင့် Socialist Party of Malaysia(PSM)မှ ၄ ဦး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် “Green Wave” အရေးကိစ္စဖြစ်ပြီး “Green Wave” ဆိုသည်မှာ Islamist Party PAS ၏ အလံအရောင်ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်ပါသည်။ Islamist Party-PAS သည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းပြည်နယ်များတွင်သာ ရေပန်းစားသည်ဟု ဆိုသော်ငြားလည်း ၂၀၂၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအပြီးတွင် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း၌ ဘာသာရေးနှင့် မလေးလူမျိုးရေးဝါဒ ကြီးထွားလာမှုများကြောင့် ၎င်းပါတီကို လူကြိုက် များမှုသည် မလေးကျွန်းဆွယ်မြောက်ပိုင်းအထိ ပျံ့နှံ့လာခဲ့ပါသည်။ PAS အတွက် ထောက်ခံမဲများသည် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုဖြင့် ကျော်ကြားနေသည့်(ယခင်နာဂျစ်အစိုးရ) United Malays National Organization (UMNO)ကို ယခင်က ထောက်ခံခဲ့သည့် မဲဆန္ဒရှင်များဆီမှ ပြောင်းလဲလာခြင်းဖြစ်ပါသည်။ PAS သည် လက်ရှိအချိန်တွင် အမတ်နေရာ ၄၄ နေရာကို ရရှိထားပြီး ဖက်ဒရယ်ပါလီမန်၏ အကြီးဆုံးနိုင်ငံရေးပါတီဖြစ်ကာ နောက်ထပ် အကြီးဆုံးပါတီဖြစ်သည့် UMNO သည် အမတ်နေရာ ၂၆ နေရာကို ပိုင်ဆိုင်ထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

နောက်ဆုံးအချက်အနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရနိုင်ချေရှိသည့် ပါတီ ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ လက်ရှိရွေးကောက်ပွဲသည် PH-BN မဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် PN တို့၏ အားပြိုင်မှုဖြစ်ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် Anwar ကိုဆန့်ကျင်သည့် ဝါဒဖြန့်မှုများနှင့် လူမျိုးရေး-ဘာသာရေးကိစ္စရပ်များ ပေါ်ပေါက်လာမှုကြောင့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနောက်ပိုင်းတွင် မဲဆန္ဒရှင်များ၏ သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ကြီးထွားလာခဲ့ပါသည်။ အတိုက်အခံများက ဝန်ကြီးချုပ်ကို “မလေး မစစ်-Less Malay” “မွတ်ဆလင် မစစ်-Less Muslim”ဟု တိုက်ခိုက်နေကြပြီး နိုင်ငံအတွက်‌ခေါင်းဆောင်ကောင်းမဖြစ်နိုင်ဟု မှတ်ချက်ပြုနေကြပါသည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိညီညွတ်ရေးအစိုးရသည် လွှတ်တော်၏ သုံးပုံနှစ်ပုံကျော်၊ သို့မဟုတ် လွှတ်တော် အဖွဲ့ဝင် ၂၂၂ ဦးအနက်မှ ၁၄၈ ဦး၏ ထောက်ခံမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ဖွယ် ရှိနေပါသည်။ အချုပ်အားဖြင့် PN သည် PH ပါတီ၏ အမာခံနယ်မြေများ (Penang ၊ Selangor ၊ Negeri Sembilan)ကို အနိုင်ရရှိရန် ကြိုးပမ်းလာနိုင်ဖွယ်ရှိနေသော်လည်း ပညာရှင် များက Penang ၊ Selangor ၊ Negeri Sembilan ပြည်နယ်များတွင် Anwar ကို ထောက်ခံသူ များပြားသည့်အတွက် PH-BN သာလျှင် အဆိုပါနေရာများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထား နိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် ရေးသားထားချက်များအရ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် Anwar Ibrahim လက်ထက်တွင် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုရှိခဲ့ပြီး စည်းလုံး ညီညွတ်ရေးအစိုးရတွင် အမတ်နေရာအခိုင်အမာရရှိထားသော်လည်း အတိုက်အခံ ပါတီဖြစ်သည့် PN အနေဖြင့်လည်း ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှုများမှတစ်ဆင့် ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရရေးကို ကြိုးပမ်းနေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် PN ၏ မဟာမိတ်ပါတီဖြစ်သည့် PAS ပါတီသည် မွတ်ဆလင်များပြားသည့် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ တောင်ပိုင်းသာမက မြောက်ပိုင်းတွင်ပါ လွှမ်းမိုးလာနိုင်သည့်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ် စည်းရုံးမှုများတွင် ယခင်ကထက် ပိုမိုပြင်းထန်လာကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

လက်ရှိတွင် မလေးရှားပြည်သူများ၏ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ မျှော်လင့်ချက်မှာ လူနေမှုစရိတ်မြင့်တက်နေခြင်းနှင့် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိရေး ဖြစ်နေ သည်ကို တွေ့ရှိရသည့်အတွက် စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ချပြထားပြီး အချိန်တို အတွင်း နိုင်ငံစီးပွားရေးနှင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထိန်းသိမ်းပြနိုင်ခဲ့သည့် လက်ရှိ Anwar အစိုးရအတွက် အားသာချက်ရှိနေပါသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံမှ ပြည်သူများ၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်မှာ စားသောက်နေထိုင်စရိတ်လျော့နည်းရေးနှင့် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများပြားလိုခြင်း၊ တစ်နည်းအားဖြင့် အနှောင့်အယှက်ကင်းကင်းနှင့် စီးပွားရှာလိုကြခြင်းဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် ဆောင်းပါးတွင်ဖော်ပြချက်များအရ လက်ရှိ Anwar အစိုးရသည် ၎င်း၏အတိုက်အခံပါတီများထက် ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးရေးအစွန်းရောက်မှု နည်းကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

လက်ရှိ မလေးရှားနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Anwar က ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသမ္မတ ဖာဒီနန်မားကို့စ်နှင့် တွေ့ဆုံမှုတွင် အာဆီယံနိုင်ငံများ အနေဖြင့် မြန်မာ့ပဋိပက္ခများဖြေရှင်းနိုင်ရန် အစိုးရနှင့် Informal တွေ့ဆုံမှုများ ဆောင်ရွက် သင့်ကြောင်း၊ ထိုက်သင့်သည့် ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ဖြစ်မှုရှိရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြား ခဲ့သည်ကိုတွေ့ရှိရပြီး မလေးရှားနိုင်ငံအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်သည့် မူဝါဒပိုင်း ဆိုင်ရာတွင် ပြောင်းလဲမှုတချို့ရှိနေသည်ဟု ယူဆရပါသည်။[2] နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် မူဝါဒအပြောင်းအလဲများနှင့် အချိန်ကိုက် သံတမန်ရေးဆိုင်ရာအကဲစမ်းမှုများ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်မှာ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများ၏ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

88081823

[1]။ NORMAN GOH,“ Malaysia holds key state elections: 5 things to know”. The Diplomat. August 11, 2023 [https://asia.nikkei.com/.../Malaysia-holds-key-state... /]- accessed on August 14, 2023.

[2]။ “ASEAN states should engage bilaterally with Myanmar to resolve crisis, Malaysian leader says”.Associated Press News, July 26 2023 [https://apnews.com/.../malaysia-philippines-myanmar... Aug 14 2023