နိဒါန်း
အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍကိုထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းရာတွင် ကုန်သွယ်ရေးကိစ္စရပ်တစ်ခုတည်းအပေါ်တွင်သာ အမှီသဟဲ ပြုနေရုံမျှဖြင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများကို စည်းရုံးနိုင်မည်မဟုတ်ဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွင် AI နှင့် ပတ်သက်သည့် မူဝါဒများကို ဦးစားပေးရန် လိုအပ်လာသည်ဟူသော အကြံပြုချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]
ဖော်ပြချက်
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အောင်မြင်လာမှုကြောင့် အမေရိကန် ဈေးကွက်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လိုသည့်နိုင်ငံများကို အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေး အကျိုးစီးပွားအား လိုက်နာစေသည်အထိ စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ Rules-Based Order အရ နိုင်ငံငယ်များ၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ်ပေးခြင်းနှင့် အပြန်အလှန် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် Liberal International Order သည် ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းဖြစ်စဉ်၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါအချက်ကြောင့် ရာနှင့်ချီသောနိုင်ငံများသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား စစ်မက်ဖြစ်ပွားမှုလည်း လျော့နည်းလာခဲ့ပါသည်။ စစ်အေး ကာလတွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုအနေဖြင့် အနောက်အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများ၏ တိုးတက်လာမှု များကို မယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည့်အတွက် အဆိုပါကာလတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံက အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး စစ်အေးကာလအဆုံးသတ်ခဲ့ပါသည်။
၃။ ထိုကာလအတွင်း အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်အတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လိုသည့် နိုင်ငံများသည် အပြန်အလှန်အားဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးအကျိုးအမြတ်ကိုလည်း ချိန်ညှိဆောင်ရွက်ခဲ့ရပါသည်။ အဓိကဆိုလိုရင်းမှာ နိုင်ငံများအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် စီးပွားရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည် ဆိုပါက ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး သဘောထားများနှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကို မဟာဗျူဟာမြောက် ယှဉ်ပြိုင်လိုသော သဘောထားများပါဝင်သည့် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒအား ထောက်ခံခဲ့ရပါသည်။ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအစတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တစ်ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ GDP သည် ၃၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိခဲ့ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည့် နိုင်ငံများသည်လည်း ကြွယ်ဝချမ်းသာခဲ့ကြပါသည်။ ထိုအချိန်တွင် ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံများသည် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် မစွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဆက်ဆံရေးမှ ခွဲထွက် ခဲ့ပြီး စီးပွားရေးအင်အားကောင်းမွန်သည့် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် လိုက်လျောညီထွေ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့်အတွက် ရလဒ်ကောင်းများ ရရှိခဲ့ပါသည်။
ယနေ့ခေတ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးအင်အားသည် စစ်အေးခေတ် ကာလကဲ့သို့ အားကောင်းခြင်းမရှိတော့ပါ။ လက်ရှိအချိန်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဈေးကွက်ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သော်လည်း စစ်အေးခေတ်ကဲ့သို့ မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်သည့်အခြေအနေမျိုးမရှိတော့သည်ကို တွေ့ရသည်။ အဆိုပါအချက် အတွက် အကြောင်းပြချက် ၂ ချက်ရှိပါသည်။ ပထမအချက်အနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ GDP သည် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ GDP ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိနေပြီး စစ်အေးကာလအတွင်းက ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ စီးပွားရေးနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင်တရုတ်နိုင်ငံ၏စီးပွားရေးမှာ အင်အားကောင်းမွန်လျက်ရှိပါသည်။ ဒုတိယအချက် အနေဖြင့် ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းဖြစ်စဉ်သည် အောင်မြင်နေသော်လည်း အဆိုပါ ဖြစ်စဉ်ကြောင့်ပင် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှုမှာ အဆုံးသတ်သွားခဲ့ရပါသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပါတီနှစ်ရပ်စလုံးသည် ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆောင်ရွက်ချက်ဖြစ်သည့် CPTPP ကို စိတ်ပါဝင်စားမှုမရှိကြပါ။ ၎င်းအစား အမေရိကန် နိုင်ငံသည် ဉာဏ်ရည်တု(Artifical Intelligence) နည်းပညာနယ်ပယ်အသစ်ကို တည်ထောင်သင့်ကြောင်းနှင့် နည်းပညာများကို အဆင့်မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ခြင်းက နိုင်ငံ၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အထောက်အပံ့ဖြစ်စေနိုင်မည်ဟု ဆိုပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် AI နည်းပညာနှင့်ပတ်သက်သည့် လုပ်ငန်းများတွင် ငွေကြေးအမြောက်အမြား ရင်းနှီး မြှုပ်နှံထားပြီး အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများသည် ကမ္ဘာ့တစ်ဝန်းရှိ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူး ပစ္စည်းထုတ်လုပ်မှု၏ ၅ ပုံ ၂ ပုံကို ထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည်ဟု ဆိုပါသည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ သံတမန်ရေးရာ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် ကုန်သွယ်ရေး ကဏ္ဍအား ဦးစားပေးထားရာမှတစ်ဆင့် AI နည်းပညာသို့ ကူးပြောင်းသင့်ပါသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းက အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားကို မြှင့်တင်ခြင်းအတွက် များစွာအရေးပါကြောင်းနှင့် လတ်တလောဆောင်ရွက်သင့်သည့် အချက် ၅ ချက် ရှိပါသည်။ ပထမအချက်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် AI ကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်၍ အခြား မဟာမိတ်များအပါအဝင် EU နှင့် မဟာဗျူဟာမြောက် လိုက်လျောညီထွေမှုရှိအောင် ဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ အမေရိကန်လွှတ်တော်၌ AI နှင့်ပတ်သက်သည့် ဥပဒေ ချမှတ်ခြင်းတွင် EU ၏ AI ဥပဒေများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် အလေးထား ဆောင်ရွက်သင့်ပြီး AI ကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်၍ တစ်ဦးကောင်း၊ တစ်ယောက်ကောင်း လုပ်ဆောင်၍ မရနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အချို့မိတ်ဖက်နိုင်ငံများသည် AI ကဏ္ဍ၊ သတင်းအချက်အလက်ကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်၍ ပြည်တွင်းသတင်းအချက်အလက် လုံခြုံရေးကို ဦးစားပေးခြင်းကြောင့် AI ကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ခက်ခဲနိုင်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် အိန္ဒိယ၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့တွင် သတင်းအချက်အလက်နှင့်နည်းပညာများကို ၎င်းတို့နိုင်ငံအတွင်း၌ပင် တည်ဆောက် ထားရှိရန် ဥပဒေများရှိနေပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန် AI ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့သော နိုင်ငံများကို AI ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ကူညီပေးနိုင်ကြောင်း ပြသရမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းနိုင်ငံများ၏ သတင်းအချက်အလက်လုံခြုံရေး၊ အမျိုးသားလုံခြုံရေးနှင့် ဒေသတွင်း ယှဉ်ပြိုင်မှုကိုလည်း အာမခံပေးရန်လိုအပ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တတိယအချက်အနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် AI ကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၊ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် Bilateral နှင့် Multilateral စနစ်ကို ကျင့်သုံးပြီး Track 1.5 နှင့် Track 2 ဆွေးနွေးမှုများအား ကျင့်သုံးသင့်သည်ဟု ဆိုသည်။ ထိုနည်းလမ်းများက သမားရိုးကျအစိုးရချင်း ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ခြင်းထက် ပိုမို ထိရောက်ပြီး ထိုဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ AI နှင့်ပတ်သက်သော သဘောထားများ၊ မူဝါဒများနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်များကို ချပြနိုင်ပြီး စိတ်တူကိုယ်တူ နိုင်ငံများကို စုစည်းနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာနှင့် E-Commerce လုပ်ငန်း များတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းထက် AI နှင့်ပတ်သက်သော စုပေါင်းဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး၊ သုတေသနလုပ်ငန်းမြှင့်တင်ခြင်းများ၊ သတင်းအချက်အလက် ဖလှယ်ခြင်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် AI နှင့်ပတ်သက်သော ထုတ်ကုန်များ ကန့်သတ် ရာတွင် API ဆော့ဖ်ဝဲလ်များနှင့် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကိုပါ ကန့်သတ်သင့်သည်ဟု ဆိုပါသည်။AI နှင့်ပတ်သက်သော ပစ္စည်းကိရိယာများ၊ ဆော့ဖ်ဝဲလ်များနှင့် နည်းပညာများသည် အရပ်ဘက်ကဏ္ဍအတွက်သာမက စစ်ဘက်ကဏ္ဍတွင်ပါ ဖျက်အားပြင်းလက်နက်များ ထုတ်လုပ်ရာတွင် အသုံးပြုနိုင်ခြင်းကြောင့် AI နှင့် ဆက်စပ်နေသော Hardware နှင့် Software ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကိုပါ ထည့်သွင်းရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထား ပါသည်။
ပဉ္စမအချက်မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် AI ၏ ဆိုးကျိုးများနှင့်ပတ်သက်ပြီး လေ့လာသည့် ကဏ္ဍများ၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည့် ကဏ္ဍများတွင် ရန်သူ/မိတ်ဆွေ ကန့်သတ်မထားသင့်ဟု ဆိုပါသည်။ ထိုကိစ္စရပ်တွင် နိုင်ငံများအားလုံးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှသာ တွေ့ကြုံလာနိုင်သည့် AI နှင့်ပတ်သက်သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် စွန့်စားမှုများကို လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ AI ၏ ဆိုးကျိုးများနှင့် စွန့်စားလုပ်ဆောင်ရမှု များအား လေ့လာသည့် သုတေသနလုပ်ငန်းများနှင့် သုတေသနပညာရှင်များကို အားပေးသင့်ပြီး သတင်းအချက်အလက်များ မျှဝေသင့်ကြောင်း အကြံပြုရေးသား ထားပါသည်။
ယခုခေတ်ကာလတွင် စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်နှင့် လုံခြုံရေးအကျိုးအမြတ် တစ်ပြိုင်နက်တည်းရရှိနိုင်ရန်မှာ ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်ကျော်ကာလများကဲ့သို့ပင် အမေရိကန် နိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးလျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံဦးဆောင်ခဲ့သည့် ကာလတစ်လျောက် စီးပွားရေးဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများနှင့် လူနေမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားမှုကို ဆောင်ကြဉ်း ပေးနိုင်ခဲ့သော်လည်း သတိပြုရမည့်အချက်မှာ ထိုအောင်မြင်မှုများမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အင်အားပေါ်တွင်သာ အခြေခံဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယခု AI ကဏ္ဍမှတစ်ဆင့် ကမ္ဘာကြီးအား ဦးဆောင်မှုရရှိရေး ဆောင်ရွက်ရာတွင်လည်း ထိုအချက်ကို အထူးသတိပြုရမည်ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။
တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ဆောင်းပါးသည် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင်မှုနေရာကို ထိန်းသိမ်းရန် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍအား ဦးစားပေးနေခြင်းမှာ အလုပ်မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ AI ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင် ဦးဆောင်မှုယူသင့်ကြောင်း အကြံပြုရေးသားထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့နံပါတ်တစ် နေရာကို ရယူလိုနေသည့် တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ ပြိုင်ဘက်ပေါ်လာသောကြောင့် စီးပွားရေးနှင့် ကုန်သွယ်ရေးကဏ္ဍကို အမှီပြု၍ ယှဉ်ပြိုင်နေခြင်းမှာ အလုပ်မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ ပင်ကိုယ်အားသာချက်ဖြစ်သော နည်းပညာ၊ သုတေသနနှင့် သတင်းအချက်အလက် ကဏ္ဍများတွင် AI ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပုံအောရင်းနှီးမြှုပ်နှံကာ ကမ္ဘာ့နံပါတ်တစ် နေရာကို ထိန်းသိမ်းသင့်ကြောင့် မဟာဗျူဟာသဘောအရ အကြံပြုရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။
ထိုကဲ့သို့သော အကြံပြုချက်သည် ယခုအခါမှ လူသိရှင်ကြားထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်းက ယခင်သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရမ့်အနေဖြင့် AI သုသေတနလုပ်ငန်းများကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်ရန် အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။[2] တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ထိုကာလများကတည်းက AI နည်းပညာကဏ္ဍတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး လာမည့် ၂၀၂၇ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ AI ကဏ္ဍရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၈.၁ ဘီလီယယံသို့ရောက်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းနေကြပါသည်။ ထိုပမာဏမှာ ကမ္ဘာ့ AI ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအားလုံး၏ ၉ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိမည်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ AI ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုမှာ ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၀ ဘီလီယံရှိမည်ဟု ခန့်မှန်း နေကြပါသည်။[3] အမေရိကန်နိုင်ငံအပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများ၏ AI ကဏ္ဍတွင် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများ အလွန်များပြားနေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီးများအနေဖြင့် AI ကဏ္ဍတွင် ဦးဆောင်မှုရရှိရန် တိတ်တဆိတ်ပြိုင်ဆိုင်လျက်ရှိကြပါသည်။
ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအတွင်း ယှဉ်ပြိုင်လျက်ရှိသော အနာဂတ်လုံခြုံရေးနှင့် စီးပွားရေး နယ်ပယ်များအတွက် နည်းပညာကဏ္ဍရှိ AI ကြောင့် World Order ပြောင်းလဲမှု ဖြစ်ပေါ် နိုင်သည်အထိ အရေးပါနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ AI ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင် ကဏ္ဍရပ်တစ်ခုအနေဖြင့် ပါဝင်နိုင်ရေးနှင့် လိုက်ပါစီးမျောနိုင်ရေးသည်ပင် ထိုနိုင်ငံများ၏ ပညာခန်းဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
Myanmar Aspect
126101123
[1]။ Michael Frank.“ US Leadership in Artificial Intelligence Can Shape the 21st Century Global Order”. The Diplomat, 22 September 2023, [https://thediplomat.com/.../us-leadership-in-artificial...//]
[2]။ “China Is Starting To Edge Out The US In AI Investment”.CBINSIGHTS , February 12, 2019, [https:// www. cbinsights.com/research/china-artificial-intelligence-investment-startups-tech/?campaignid= 15758797084& adgroupid= 135389753487&adid= 572656651898&utm_term=&utm_campaign=PAID_2023_GOOGLE_DYNAMIC_RESEARCH&utm_ source=google&utm_medium=cpc&utm_content=adwords-dsa-research&hsa_ tgt=dsa- 393993048853&hsa_ grp= 135389753487&hsa_src=g&hsa_net=adwords&hsa_mt=&hsa_ver=3&hsa_ad=572656651898&hsa_acc=5728918340&has_kw= &hsa_cam= 15758797084&gclid= Cj0KCQjwmvSoBhDOARIsAK6aV7gL2ZYJ9V_76 MfdNwt1 GSfofloGzvsI M62ffqJ_ aN6mimgQF-xWkRYaAhIREALw_wcB]
[3]။ “AI investment forecast to approach $200 billion globally by 2025”.Gold man Sachs, 01 AUG 2023 , [https:// www.goldmansachs.com/ intelligence/ pages/ ai-investment-forecast-to-approach-200-billionglobally-by-2025. html]