နိဒါန်း
တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ Xi Jinping နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken တို့သည် ဇွန်လ ၁၉ ရက်နေ့က တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာကဏ္ဍများနှင့်ပတ်သက်သည့် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို ပြန်လည် သုံးသပ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့မှုများနှင့် သံတမန်ရေး အကျိုးအမြတ်များအပေါ် သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။
ဖော်ပြချက်
တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတနှင့် Blinken ၏ တွေ့ဆုံမှုသည် ၂ ရက်တာ ကြာမြင့်သည့် Blinken ၏ တရုတ်နိုင်ငံခရီးစဉ်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံအကြီးအကဲများနှင့် သွားရောက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့မှုများအနက်မှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပါသည်။ တွေ့ဆုံမှုတွင် နှစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံမှုများသည် အပြန်အလှန်လေးစားမှုနှင့် ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှုအပေါ်တွင်အခြေခံထားသင့်ကြောင်း၊ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအနေဖြင့်လည်း အပြုသဘော ဆောင်သည့် အကြံပြုဆွေးနွေးမှုများဖြင့် တည်ငြိမ်သည့် တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးကို ဖော်ဆောင်နိုင်ရန် တရုတ်နိုင်ငံက မျှော်မှန်းလျက်ရှိကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ အနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံကို စိန်ခေါ်မှုပြုလုပ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်မရှိသကဲ့သို့ အလားတူ သဘောထားမျိုး အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ရှိလိမ့်မည်မဟုတ်ဟုလည်း မျှော်မှန်းထားကြောင်း၊ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ၎င်း၏ သဘောဆန္ဒအတိုင်း အခြားတစ်နိုင်ငံကို ပုံသွင်းနေမှုများက အခြားတစ်နိုင်ငံ၏ တရားဝင်အခွင့်အရေးများ ဆုံးရှုံးမှုဖြစ်စေသည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတက ပြောကြားခဲ့သည်ကို ဖော်ပြထားပါသည်။
တရုတ်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းသံတမန်(နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း) Wang Yi က အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းရေးတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်နေခြင်း များကို ရှောင်ရှားသင့်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏ သိပံ္ပနှင့် နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအပေါ် တစ်ဖက်သတ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများကိုလည်း ရုပ်သိမ်းပေးသင့်ကြောင်းနှင့် Blinken ၏ တရုတ်နိုင်ငံခရီးစဉ်ကြောင့် တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးတွင် အရေးပါသည့် အလှည့်အပြောင်း “Critical Juncture” ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ထိုအလှည့်အပြောင်းသည် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခြင်းလော၊ ထိပ်တိုက်တွေ့ခြင်းလော၊ သို့မဟုတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုလော၊ ပဋိပက္ခလောဟူသည်ကို ရွေးချယ်မှုများပြုလုပ်ရန်လိုအပ်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတနှင့်တွေ့ဆုံမှုအပြီး ပြုလုပ်ခဲ့သည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် Blinken က တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ချမှတ်ထားသည့် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုအချို့သည် အမေရိကန် နိုင်ငံကို ထိခိုက်စေမည့် အသံထက်မြန်သော ဒုံးစနစ်များ (Hypersonic Missiles) ကဲ့သို့သော အဆင့်မြင့်နည်းပညာများကို တားဆီးရန်အတွက်ဖြစ်ကြောင်း၊ အမေရိကန် နိုင်ငံအနေဖြင့် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများကို ဖြေလျှော့ခြင်းအစား ခိုင်ခိုင်မာမာချမှတ်ရန် လိုအပ်မည်ဟု ယူဆထားကြောင်း၊ သို့သော် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် မိမိနိုင်ငံသား အလုပ်သမားများနှင့် နိုင်ငံသားပိုင်ကုမ္ပဏီများ၏ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ပေးရမည့် အပြင် နိုင်ငံ၏အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက်လည်း လိုအပ်သည်များ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ထိုကဲ့သို့အခြေအနေနှင့် ကြုံတွေ့ရလျှင် အမေရိကန်နိုင်ငံနည်းတူ ဆုံးဖြတ်နိုင်ကြောင်း ဘလင်ကန်က ပြောကြား ခဲ့သည်ကို ဖော်ပြထားပါသည်။
ယခု Blinken ၏ ခရီးစဉ်သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဟောင်း Mike Pompeo ၏ တရုတ်နိုင်ငံခရီးစဉ် ပြီးဆုံးပြီးနောက် ပထမဦးဆုံး ခရီးစဉ်ဖြစ်ပါသည်။ Blinken သည် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် တရုတ်နိုင်ငံကို သွားရောက်ရန် စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်လေပိုင်နက်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ ထောက်လှမ်းရေး မိုးပျံဘောလုံးကိစ္စရပ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ခရီးစဉ်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံ၏ ပြိုင်ဆိုင်မှုများသည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် အထင်အမြင် လွဲမှားမှုများကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ မှတ်ယူထားပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် တရုတ်တစ်နိုင်ငံတည်း မူဝါဒကို “One China Policy” အပြည့်အဝ လိုက်နာရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့ Blinken နှင့် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Qin Gang ၏ တွေ့ဆုံမှုတွင်လည်း နှစ်နိုင်ငံစလုံးအနေဖြင့် ပြိုင်ဆိုင်မှုများ မြင့်တက်လာချိန်တွင် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန်အတွက် ဆက်ဆံရေးထိန်းသိမ်းမှုများပြုလုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ဖိတ်ကြားချက်ဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Qin သည်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။
နှစ်နိုင်ငံစလုံး၏ ထုတ်ပြန်ချက်များတွင် ၎င်းတို့၏ ဆွေးနွေးမှုသည် ခိုင်မာပြီး ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းဖြင့် အပြုသဘောဆောင်သည့် ဆွေးနွေးမှုမျိုးဖြစ်သည်ကို ပုံဖော်ထားပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြီးအကဲများ၏ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် ဆန္ဒရှိနေသည် ကိုလည်းဖော်ပြနေပါသည်။ ယခုတစ်ကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုသည် လွန်ခဲ့သည့် ၂ နှစ်က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် Alaska ဆွေးနွေးပွဲအခြေအနေများနှင့် ကွဲပြားနေပြီး နှစ်နိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှစ်ဦး၏ ဆွေးနွေးမှုသည် တည်ငြိမ်သည့် ဆက်ဆံရေးကို ဖော်ဆောင်ရန် ဆန္ဒရှိနေသည်ကို ပြသလျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယခုနှစ်အတွင်း အောင်မြင်မှုအချို့ကို ရရှိနိုင်ရန်မျှော်မှန်းထားသည်ဟု တရုတ်သုတေသနပညာရှင်တစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့ပြီး၊ Blinken ၏ မှတ်ချက်ပြုပြောကြားချက်များတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၌ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ဦးစားပေးဖော်ဆောင်ခြင်းကို ညွှန်းဆိုထားပြီး ထိုကိစ္စကနှစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရေးအတွက် လမ်းခင်းပေးနေသည်ကို ပြသရာရောက်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။
အချုပ်အားဖြင့် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့၏ ဆက်ဆံရေးသည် ကောင်းမွန်သည့် ဆက်ဆံရေးမျိုးမဟုတ်သည့်တိုင် ကောင်းမွန်စပြုသည့် အခြေအနေမျိုး ရောက်ရှိလာပြီဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ သို့သော် နှစ်နိုင်ငံစလုံးအနေဖြင့် အပြုသဘောဆောင်သည့် ဆက်ဆံရေးကို အရှိန်အဟုန်မြှင့်ဖော်ဆောင်နိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိဆိုသည်ကို ဆက်လက် စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်ပြီး မိုးပျံဘောလုံးကဲ့သို့ မမျှော်လင့်သော အဖြစ်အပျက် များကြောင့် နှစ်နိုင်ငံ၏ ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်နေမှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည့် ကိစ္စရပ်များ(Black Swan Event)လည်း ရှိနေပါသည်။ ထို့ပြင် နှစ်နိုင်ငံစလုံးတွင် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး ဖိအားများရှိနေပြီး ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်များ ကွဲပြားနေခြင်းကလည်း နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုဖြစ်လာစေနိုင်ပါသည်။ Blinken ၏ တရုတ်နိုင်ငံခရီးစဉ် ရည်ရွယ်ချက်များ ဖြစ်မြောက်ခဲ့သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးတိုးတက်မှုများအတွက် အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ စောင့်ဆိုင်းရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။
တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ဆောင်းပါးတွင် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့သည် ကာလရှည်ကြာ ဖြစ်ပွား ခဲ့သည့် သဘောထားကွဲလွဲမှု အက်ကြောင်းများကို ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ပဏာမသဘော တူညီချက်ရရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံအကြားတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် ဆက်ဆံရေးတင်းမာမှုများကို ဖြေလျှော့နိုင်ရန် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှုများကို ရုပ်သိမ်းပေးမှသာ ဖြစ်လာနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မထင်မှတ်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော မျှော်မှန်းမထားသည့်ကိစ္စရပ်များက ပုံမှန်သံတမန်ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခြင်းများအပေါ် သက်ရောက်မှုများရှိလာနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ရေးသား ထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ လက်ရှိ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့နံပါတ် “၁” နေရာသို့ ရောက်ရှိလာနိုင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားမှုများရှိနေ သော်လည်း ကမ္ဘာတစ်လွှားတွင် ၎င်းနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးအင်အားနှင့် စစ်ရေးအင်အား ချဲ့ထွင်လာမှုများက အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ရပ်တည်မှုကို ခြိမ်းခြောက်လာနေသည်ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံဘက်မှ မှတ်ယူထားပါသည်။ ယခုတွေ့ဆုံမှုတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ပြောကြားချက်များသည် ပြည်တွင်းရေး(ထိုင်ဝမ်)တွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက် နေမှု၊ နည်းပညာနှင့်စီးပွားရေးပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အနာဂတ်တွင် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုနှင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုအကြား ရွေးချယ်မှုများပြုလုပ်ရန်တိုက်ရိုက်သတိပေးနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။
ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ Xi အနေဖြင့် Blinken နှင့် တွေ့ဆုံရာတွင် သမားရိုးကျမဟုတ်သည့် အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ U ပုံသဏ္ဌာန်စားပွဲဝိုင်းတွင် Blinken နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတာဝန်ရှိသူများအား ၎င်းနှင့် ခပ်လှမ်းလှမ်းတွင် နေရာချ၍ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး သာမန်မဟုတ်သည့် သံတမန်ရေးတွေ့ဆုံမှု အခင်းအကျင်းအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်ပါသည်။ Blinken အား ဖိတ်ကြားမှုတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံမှဖိတ်ကြားချက်အရဟု ခေါင်းစဉ် မတပ်ခဲ့ဘဲ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံအကြား သဘောတူညီမှုအရ “As Agreed Between China and the US” ဟုသာ ခေါင်းစဉ်တပ်ခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံဘက်မှ နည်းပညာအရ ပိတ်ဆို့အရေးယူထားမှု များကို ဖယ်ရှားပေးရန် လိုလားနေပြီး ထိုကဲ့သို့သော သတင်းစကားများ Blinken နှင့်အတူ ပါမလာခြင်းအတွက် တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ သံတမန်ရေး အထက်စီးဆန်မှုကို ပြသလိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် လာမည့်နှစ်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့်ညှိနှိုင်းရာတွင် လွတ်လပ်စွာအပေးအယူ ပြုလုပ် နိုင်ရန် ကန့်သတ်ချက်များရှိနေပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံဘက်မှ နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံ၍ ညီလာခံကျင်းပရန် ကမ်းလှမ်းမှုကိုပင် တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ မှတ်ချက်မပေး ခဲ့ကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် Xi နှင့် တွေ့ဆုံမှုအပြီး Blinken ၏ သတင်းထောက် များကို ဖြေကြားမှုတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကို မထောက်ခံကြောင်း “US does not support Taiwan independence” ပြောကြားချက်က Republican အမတ်များကို စိတ်ပျက်မှုများဖြစ်ပေါ်စေပြီး Blinken အပေါ် ဝေဖန်မှုများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသည်။
ထို့ကြောင့် ယခုတွေ့ဆုံမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ သံတမန်ရေးအရ အပြုသဘောဆောင်သည့်ဘက်မှ ထုတ်ပြန်ချက်များကိုတွေ့ရသော်လည်း လက်တွေ့တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံအတွက် မည်သို့သော ထိရောက်သည့်ရလဒ်မှ မထွက်ခဲ့ဘဲ တရုတ်နိုင်ငံ အတွက်သာ သံတမန်ရေးအားသာချက်များ ရရှိခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုနိုင်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် လာမည့်နှစ်ဇန်နဝါရီလအတွင်းကျင်းပမည့် ထိုင်ဝမ်ရွေးကောက်ပွဲနှင့် နိုဝင်ဘာလတွင်ကျင်းပမည့် အမေရိကန်နိုင်ငံရွေးကောက်ပွဲတို့အပေါ် အခွင့်ကောင်းယူ၍ သံတမန်ရေးနှင့် စစ်ရေးအရ အားသာချက်များကို အကျိုးရှိစွာ အသုံးချလာလိမ့်မည် ဟုလည်း ယူဆရပါသည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် အနောက် အုပ်စုမှ နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့်ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် ဘက်နှစ်ခုစလုံးအတွက် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးအရ အရေးပါနေသော မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ကြားမညပ်စေရေးရှောင်ရှားနိုင်ခြင်းသည် နိုင်ငံခြားရေးနှင့် သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။
Myanmar Aspect
51062823