အိန္ဒိယနှင့် တရုတ် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်လာနိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေး တင်းမာမှုများနှင့် အဆိုပါတင်းမာမှုများကို ဖြေလျှော့ရန် ကြိုးပမ်းမှုများ၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ နှစ်နိုင်ငံစလုံး၏ နယ်စပ်ပဋိပက္ခများနှင့်ပတ်သက်သည့် သဘောထားအမြင်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။ [1]

ဖော်ပြချက်

အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ မေလကတည်းက နယ်စပ်ပဋိပက္ခများကြောင့် တင်းမာမှုများရှိနေခဲ့ပြီး လက်ရှိ အချိန်ထိ အပြုသဘောဆောင်သည့် ရလဒ်များ မရရှိသေးဟုဆိုပါသည်။ ထိန်းချုပ်ရေးမျဉ်း (Line of Actual Control-LAC) တစ်လျှောက် နယ်မြေအနည်းငယ်တွင်သာ တပ်ဖွဲ့များ ဆုတ်ခွာမှုရှိနေပြီး လွန်ခဲ့သည့် ၃ နှစ်အတွင်း စစ်ရေး၊ သံတမန်ရေး ဆွေးနွေးပွဲ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် ကောင်းမွန်သည့် ရလဒ် အနည်းငယ်သာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဒေလီမြို့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်မည့် ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့(SCO) ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေး သွားရောက်မည့် တရုတ်နိုင်ငံကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Li Shangfu ၏ ခရီးစဉ် မတိုင်မီတွင် တရုတ်-အိန္ဒိယ (၁၈)ကြိမ်မြောက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာဆွေးနွေးပွဲကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော် အဆိုပါ ဆွေးနွေးပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ထုတ်ပြန်ချက်တစ်စုံတစ်ရာမရှိခဲ့ကြောင်း ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

၃။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလနှောင်းပိုင်းကာလတွင် နယ်စပ်ရေးရာနှင့်ပတ်သက်၍ Working Mechanism for Consultation and Coordination on Inida-China Border Affairs-WMCC) ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခု ကျင်းပခဲ့ပြီး အဆိုပါဆွေးနွေးပွဲတွင် မကြာမီ ကာလများ၌ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာဆွေးနွေးပွဲတစ်ခု ကျင်းပပြုလုပ်သွားမည်ဟု ပြောကြား ထားပါသည်။ ထို့ပြင် စက်တင်ဘာလတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံက ကျင်းပပြုလုပ်မည့် G-20 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် (XI Jinping) ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ရန် စီစဉ်ထားရှိမှုများသည် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုကောင်းမွန်လာ စေနိုင်မည်ဟု ဆိုပါသည်။ အဆိုပါထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသည် ဇူလိုင်လက အိန္ဒိယအမျိုးသား လုံခြုံရေးအကြံပေး Ajit Doval နှင့် တရုတ်နိုင်ငံထိပ်တန်းသံတမန် Wang Yi တို့၏ တွေ့ဆုံပွဲမှ နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးရလဒ်များဖြစ်ကြောင်းနှင့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့သည် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်ဆံရေးတည်ငြိမ်မှုများ လိုလားလျက်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

Ajit Doval နှင့် Wang Yi တို့၏ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် ထုတ်ပြန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး Doval သည် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်၊ အတားအဆီးများကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် နယ်စပ်ဒေသများ၌ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်သင့်သည်ဟု ပြောကြား ထားပါသည်။ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် တူညီသည့်တစ်ခုတည်းသော အချက်မှာ ၎င်းတို့၏ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးသည် နှစ်နိုင်ငံအတွက်သာမက ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာကြီးအတွက်ပါ အရေးကြီးသည့် သဘောတူညီချက်ပင်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ထုတ်ပြန်ချက်သည် နှစ်နိုင်ငံမိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးထက် ကြီးမားသည့် မဟာဗျူဟာမြောက် သဘောတရားများ ပါဝင်နေပြီး နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များအချင်းချင်းခြိမ်းခြောက်မှု မဖြစ်စေရေး မဟာဗျူဟာကို လိုက်နာသင့်ပြီး ၎င်းတို့အချင်းချင်းသည်ပင်လျှင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အခွင့်အလမ်းများဖြစ်နေကြောင်း ဆိုပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး တည်ငြိမ်ရန်အတွက် တိကျသော မူဝါဒများနှင့်အညီ အမှန်တကယ်အကောင်အထည်ဖော်ရန် လိုအပ်သည်ဟု တရုတ်နိုင်ငံက တိုက်တွန်းပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး S.Jaishankar သည် နယ်စပ်ဒေသတည်ငြိမ် အေးချမ်းရေးမရမချင်း တရုတ်-အိန္ဒိယ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ဖြစ်မလာနိုင်ဟု ပြောကြားထားမှုလည်းရှိပါသည်။ ပြီးခဲ့သည့် (၁၈)ကြိမ်မြောက် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာဆွေးနွေးပွဲတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် East Ladakh တွင် နှစ်ဖက်စလုံးမှ တပ်ဖြန့်ချထားသည့် တင့်ကား၊ အမြောက်နှင့် ဒုံးပျံစနစ်များကဲ့သို့သော လက်နက်ကြီးများနှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀,၀၀၀ ခန့်အား ပြန်လည်တပ်ဆုတ်ရန်၊ တင်းမာမှုများ လျှော့ချရန်နှင့် တိကျသည့် ဆုံးဖြတ်မှုများ ချမှတ်ရန် လိုလားလျက်ရှိပါသည်။ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား ဆွေးနွေးမှုများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသော်လည်း နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်ပဋိပက္ခ လျှော့ချနိုင်ရေးအတွက် အပြုသဘောဆောင်သည့် တိုးတက်မှုများမရှိသေးကြောင်းနှင့် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ အိန္ဒိယနိုင်ငံခရီးစဉ်တွင် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်လာစေရန် မျှော်မှန်းထားရှိ သော်လည်း ဖြစ်နိုင်ချေနည်းပါးလျက်ရှိသည်ဟုဆိုပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီတွင် နယ်စပ်ဒေသငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားလျက်ရှိပြီး အလေးထားလုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြောင်း ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ပြဿနာကြောင့် ဆက်ဆံရေး တင်းမာလျက်ရှိနေကြောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ တင်းမာမှုများလျော့ချရန်လိုလားလျက်ရှိနေသော်လည်း၊ လက်တွေ့တွင် ကောင်းမွန်သော ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ရန် ခက်ခဲနေသေးကြောင်း အနောက်အုပ်စု အာဘော်မှ သုံးသပ်ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့၏ နယ်စပ်ပြဿနာသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ မေလကတည်းက စတင်ခဲ့ပြီး (၅)ကြိမ်တိုင် ထိတွေ့မှုများဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ အခြေအနေများကို ထိန်းချုပ်ရန် အတွက် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့သည် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာဆွေးနွေးမှုများ အဆင့်ဆင့် ပြုလုပ်လျက်ရှိသော်လည်း လက်ရှိအချိန်အထိ အပြုသဘောဆောင်သည့် အခြေအနေကို မရရှိခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ စက်တင်ဘာလတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ပြုလုပ်မည့် G-20 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် ကိုယ်တိုင်တက်ရောက် လာပါက အဆိုပါထိပ်သီးအစည်းအဝေးပြင်ပတွင် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ဦးစားပေးဆွေးနွေးမှုများ လုပ်ဆောင်လာနိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု သုံးသပ်ရပါသည်။ ယခုကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းတွင် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ် မသင့်မြတ်ခြင်းထက် သင့်မြတ်နေခြင်းက ပိုကောင်းမည်ကို နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ကောင်းစွာ တွေးဆနိုင်ဖွယ်ရှိပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့နှင့် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်ချင်း ထိစပ်ရုံ သာမက သုံးနိုင်ငံထိတွေ့နေသော နယ်နိမိတ်များတွင် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများရှိနေခြင်းကြောင့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ နယ်စပ်တင်းမာမှုများသည် အခြားကမ္ဘာ့နိုင်ငံများထက် မိမိတို့နိုင်ငံအပေါ်တွင် သက်ရောက်မှုများစွာရှိမည်ဖြစ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် လူဦးရေနှင့် စစ်ရေးအင်အားကြီးမားသော နှစ်နိုင်ငံအကြားတွင် မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းညပ်၍ တည်ရှိနေမှုကလည်း ပထဝီနိုင်ငံရေးကို များစွာသက်ရောက်နေပါသည်။ ထိုနိုင်ငံကြီးနှစ်နိုင်ငံအကြား သမမျှတစွာ ရပ်တည်နေနိုင်ပြီး မိမိနိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားကို ရှေးရှုဖော်ဆောင်နိုင်ခြင်းသည်ပင် ပညာခန်းဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

82081023

[1]။ Rajeswari Pillai Rajagopalan,.“ Should We Expect a Thaw in China-India Relations Soon?”. The Diplomat. August 4, 2023 [https://thediplomat.com/should-we-expect-a.../]-accessed on August 6, 2023.