နိဒါန်း
Ream ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းအဆင့်မြှင့်တင်မှု ပြီးဆုံးလုနီးပါးရှိနေပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးအပါအဝင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နီးကပ်စွာဆက်ဆံ နေမှုများကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယား-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးတွင် ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ် လာနိုင်သည့် အချက်များကို သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။ [1]
ဖော်ပြချက်
၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ထိပ်သီးညီလာခံတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ထောက်ခံကြောင်း လူသိရှင်ကြား ကြေညာခဲ့သည့်အတွက် ကမ္ဘောဒီးယား-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးသည်တဖြည်းဖြည်းယိုယွင်း လာခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါကိစ္စသည် လာမည့်ဝန်ကြီးချုပ် Hun Manet ဖြေရှင်းရမည့် အဓိကအရေးကိစ္စများအနက်မှတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီ စံနှုန်းများ ယိုယွင်းလာခြင်းနှင့် လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် Hun Sen က အတိုက်အခံများကို ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ မကျေနပ်မှုများရှိနေပါသည်။ လက်ရှိကျင်းပခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍လည်း တရုတ်နှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့က မတူညီသည့် မှတ်ချက်ပြုမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ နည်းပညာကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် Black Sky က ကောင်းကင်ဓာတ်ပုံများမှ တစ်ဆင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ၂ နှစ်သက်တမ်း စာချုပ် ချုပ်ဆိုထားသည့် Ream ရေတပ် အခြေစိုက်စခန်းတွင် အဆင့်မြှင့်တင်နေမှုများကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သည့်အတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံဘက်မှ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
ကောင်းကင်ဓာတ်ပုံများအရ အခြေစိုက်စခန်း၏ ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုသည် ပြီးစီးလုနီးပါးဖြစ်နေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ Ream သည် ယခင်က သစ်သား တံတားအဆင့်မျှသာဖြစ်ပြီး စစ်ပြီးခေတ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွင် ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံသို့ လိုအပ်သည့်ပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့ရန်နှင့် စစ်သင်္ဘောများရပ်နားလေ့ရှိသည့် နေရာဖြစ်ပါသည်။ ၎င်း၏ ဧရိယာသည် ၁၉၀ ဧကသာရှိခဲ့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ အဆင့်မြှင့်တင်ပေးမှုများကြောင့် နေရာချဲ့ထွင်လာခဲ့ပြီး အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ တရုတ် နိုင်ငံ၏ ပထမဦးဆုံး ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းနှင့် Dijibouti ပြီးလျှင် ဒုတိယမြောက် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းဖြစ်သည်ဟု အမေရိကန် နိုင်ငံက ပြောကြားထားပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဘက်မှ အမေရိကန်နိုင်ငံက စွပ်စွဲ နေသည့် Ream သည် ပြည်ပတပ်ဖွဲ့ဝင်များ အသုံးပြုရန် တည်ဆောက်ထားခြင်း ဖြစ်သည် ဆိုသည့်အချက်နှင့် အခြေစိုက်စခန်းနေရာချဲ့ထွင်မှုများ ပြုလုပ်နေသည်ဆိုသည့်အချက် များကို ငြင်းဆိုခဲ့ပါသည်။ သို့သော် အခြေစိုက်စခန်း၏ တိုးတက်မှုအခြေအနေများက နောက်ကွယ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံရှိနေသည်ဆိုသည့်အချက်ကို ငြင်းဆိုရန် ခက်ခဲစေသည်ဟု နိုင်ငံရေးကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးက ဝေဖန်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် ၎င်းနိုင်ငံအတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းကို တည်ဆောက်ခွင့်ပေးလိုက်ခြင်းသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာအတွင်း စစ်ရေးအင်အားချဲ့ထွင်မှု စီမံကိန်းများဖော်ဆောင်ခြင်းကို အားပေးရာ ရောက်နေသည်ဟု ဆိုသည်။ ကောင်းကင်ဓာတ်ပုံများအရ Ream ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းဆိပ်ခံတံတားသည် Dijibouti ရှိ တရုတ်စစ်ဘက်ဆိပ်ခံတံတား အရှည်နှင့်ဆင်တူနေပြီး နှစ်ခုစလုံးသည် တရုတ်စစ်ရေယာဉ်များကို ထောက်ပံ့ပေး နိုင်သည့်အပြင် 003 Fujian အမျိုးအစား လေယာဉ်တင်သင်္ဘောအတွက်လည်း အထောက်အပံ့ပေးနိုင်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ လေ့လာသူများ၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်များအရ တောင်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းရှိ ၁၀ ဧက နီးပါး ကျယ်ဝန်းသည့် လူလုပ်ကျွန်းနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အဆောက်အဦများလည်း တွေ့ရှိနေရပြီး Ream အပြင် အရှေ့တောင်ဘက်ကမ်းရိုးတန်း တစ်လျှောက်နှင့်ပတ်သက်၍ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပါဝင်ပတ်သက်နေမှုများ မည်မျှအထိ ကျယ်ပြန့်လာမည်ကို မခန့်မှန်းနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
အချုပ်အားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံကို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံအချို့နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံက တရုတ်နိုင်ငံအား ကိုယ်စားပြုသည့်နိုင်ငံအဖြစ် မှတ်ယူနေကြပါသည်။ Ream နှင့် ပတ်သက်၍ ရှုပ်ထွေးမှုများဖြစ်ပေါ်လျက်ရှပြီး ဩဂုတ်လ ၂၂ ရက်တွင် ၎င်း၏ ဖခင်နေရာကို ရာထူးဆက်ခံမည့် Hun Manet အတွက် သံတမန်ရေးရာ စမ်းသပ်မှုများပေါ်ပေါက်လာနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရှိ Ream ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းကို တရုတ်နိုင်ငံ၏ အထောက်အပံ့များဖြင့် အဆင့်မြှင့်တင်မှုများပြုလုပ်နေခြင်းက ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ဆက်ဆံရေးကို ပျက်ယွင်းစေပြီး အခြားဒေသတွင်းနိုင်ငံများဖြင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုများဖြစ်လာစေနိုင်ကြောင်း အနောက်အုပ်စုအာဘော်ရှုထောင့်မှ ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် Ream အပြင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ကမ်းရိုးတန်းရှိ စီးပွားရေးလုပ်ကွက်များ တွင်ပါ အထိုက်အလျောက် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လာသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် Hun Sen ၏ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုများ၊ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နီးကပ်စွာဆက်ဆံ ခဲ့မှုများသည် ၎င်း၏ရာထူးကို ဆက်ခံမည့် Hun Manet အတွက် မူဝါဒရေးရာ ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းမှုများတွင် ပြည်တွင်း/ပြည်ပဖိအားများ ဆက်လက်ကြုံတွေ့ရနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး အနောက်အုပ်စု၏ ဖိအားပေးမှုနှင့် စမ်းသပ်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရဦးမည်ဖြစ်ပါသည်။
တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအကျဘက်သို့ ရောက်ခဲ့သည့်အချိန်တွင်အာရှဒေသတွင်းနိုင်ငံများကို အသားပေးစည်းရုံးမှုများ လုပ်ခဲ့သည့်အတွက် အနောက်အုပ်စုအနေဖြင့် ၎င်း၏ အရှေ့တောင်အာရှခြေလှမ်းများအား ဟန့်တားမှုပြုလုပ်ရန် ခက်ခဲမည်ဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် Ream ၏ အရည်အသွေးများနှင့် ပတ်သက်၍ တရားမဝင် ထင်ကြေးပေးပြောကြားမှုများရှိနေပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဘက်မှ အဆိုပါအခြေစိုက် စခန်းသည် ပြည်ပနိုင်ငံများအတွက် ရည်ရွယ်တည်ဆောက်ခြင်းမဟုတ်ဟု ပြောကြား ခဲ့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံနှင့် မဟာမိတ်ကဲ့သို့ဆောင်ရွက်လာနေခြင်းကြောင့် ၎င်းနိုင်ငံ၏ စစ်ရေးဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက်မှုများကို အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် မဟာမိတ်အဖြစ် တည်ရှိ နေသော ဒေသတွင်းနိုင်ငံများက တုံ့ပြန်မှုများပြုလုပ်လာနိုင်ပါသည်။
ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည်လည်း အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် စင်ကာပူ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့နှင့် ရေတပ်စစ်ရေးပူးပေါင်းလေ့ကျင့်မှုများ၊ စစ်ရေယာဉ်များ လည်ပတ်မှုများ၊ရေတပ်ဆိပ်ကမ်းများ အသုံးချမှုတိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ချက်များစသည့် ရေကြောင်းစစ်ရေး ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းမှုများ တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်နေပါသည်။ ထို့အတူ တရုတ်နိုင်ငံမှလည်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအပြင် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် ရေတပ်ပူးပေါင်းစစ်ရေးလေ့ကျင့်ခြင်း၊ ရေငုပ်သင်္ဘောများ ရောင်းချပေးခြင်း၊ ကရားတူးမြောင်းဖောက်လုပ်နိုင်ရေး ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများစတင်ရန် ခြေလှမ်းလှမ်းနေခြင်းများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ အားပြိုင်မှုများသည် အာဆီယံနိုင်ငံများအတွင်း၌ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးသာမက ရေကြောင်းဆိုင်ရာအားပြိုင်မှုများကိုလည်း နှစ်ဖက်စလုံးမှ တိုးမြှင့် ဆောင်ရွက်နေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
ထို့ကြောင့် အခြားသော အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဥရောပနိုင်ငံအချို့နှင့် ရေတပ် ဆိုင်ရာ Infrastructure များ တည်ဆောက်မှုကို တိုးမြှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လာခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် အာဆီယံနိုင်ငံများထဲတွင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒယာ၏ထွက်ပေါက်ဖြစ်ပြီး ဆိပ်ကမ်းကောင်းနေရာများပိုင်ဆိုင်ထားသကဲ့သို့စစ်ရေယာဉ်တည်ဆောက်ရေးကဏ္ဍ၌ အတိုင်းအတာတစ်ခုရှိနေသော မိမိတို့နိုင်ငံအနေဖြင့် အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား အားပြိုင်မှုမှ မိမိနိုင်ငံအတွက် အကျိုးစီးပွားကို မျှတစွာ ထုတ်ယူနိုင်ရန်မှာ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
Myanmar Aspect
79080523
[1]။ Luke Hunt .“ Cambodian Naval Base to Test Hun Manet’s Relations With Washington”. The Diplomat, July 27, 2023 [https://thediplomat.com/.../cambodian-naval-base-to-test... relations-with-washington/ /]-accessed on Aug 1, 2023