တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့အနေဖြင့် နယ်စပ်ပြဿနာများကို လျှော့ချ၍ နှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လာမည်ဆိုပါက ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှု များအား ဘေးဖယ်ထားမည်ဆိုပါက နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်ဆံရေးနှင့် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး အခြေအနေအား ပြောင်းလဲနိုင်မည့်အခြေအနေများအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

တရုတ်အစိုးရများသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ရှုပ်ထွေးလှသည့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေ၊ ယိမ်းယိုင်လျက်ရှိသည့် အခြေခံအုတ်မြစ်နှင့် နိုင်ငံအတွင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုများကြောင့် သဘောထားအထင်အမြင်သေးလျက်ရှိပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း တရုတ် နိုင်ငံနှင့် တန်းတူရည်တူ ဆက်ဆံခံရနိုင်ရေးကို ရှေးရှုလျက်ရှိပြီး ယခုအခါတွင် Tran-Himalayas နိုင်ငံများ၏ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေသည် ပြောင်းလဲလျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်-အိန္ဒိယ နယ်စပ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ထိခိုက်မှုများကြောင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအား တင်းမာသည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံစီးပွားရေး တိုးတက်လာမှုသည် အမေရိကန်နှင့် မဟာမိတ်နိုင်ငံများအား အခက် တွေ့စေမည့် အခြေအနေသို့ ပြောင်းလဲလာနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဗြိတိသျှကိုလိုနီဖြစ်ခဲ့သော အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် အာရှ၏ ရှေးအကျဆုံး လူ့ယဉ်ကျေးမှုများကို နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်း၍ ပြန်လည်ဖော်ဆောင်ရန် မျှော်လင့်သော်လည်း တရုတ်ထိပ်တန်း တွေးခေါ်ပညာရှင်များက ထိုသို့ပူးပေါင်းရန် လက်မခံလိုကြပါ။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီကို ပူးတွဲတည်ထောင်သူ Chen Duxiu ၏ ပြောကြားချက်အရ တရုတ်လူငယ်များသည် အိန္ဒိယပုံစံမျိုးမဖြစ်သင့်ကြောင်း၊ ၎င်းတို့လွှမ်းမိုးမှုကို လက်ခံမည်ဆိုပါက အနာဂတ်တွင် ကိုလိုနီနိုင်ငံများ၏ နောက်မြီးဆွဲနိုင်ငံဖြစ်သွားလိမ့်မည်ဟုဆိုထားပြီး တရုတ်အရာရှိများနှင့် ပညာရှင်များအကြားတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအပေါ် အထင်အမြင်သေးသည့် ခံယူချက်သည် ရာစုနှစ်တစ်ခုနီးပါးကြာပြီးနောက်တိုင် လွှမ်းမိုးနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြ ထားပါသည်။

၁၉၄၇ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးရချိန်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ GDP သည် တရုတ်နိုင်ငံထက် မြင့်မားခဲ့ပါသည်။ သို့သော် ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များ အစောပိုင်းမှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံထက် ရှေ့သို့ပိုမိုရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ၎င်းတို့၏ လူဦးရေသည် အကြမ်းဖျင်းတူညီသော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် သုံးဆကျော် ကြီးမားခဲ့ပါသည်။ စစ်ရေးတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံက သာလွန်မှုရှိခဲ့ပြီး ၁၉၆၂ ခုနှစ် နယ်စပ်စစ်ပွဲတွင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အပြတ်အသတ် အသာစီးရခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် လက်ရှိပြည်တွင်းဖြစ် ခေတ်မီလက်နက်များ ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီဖြစ်သော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံမှ တင်သွင်းသည့် လက်နက်များအပေါ် မှီခိုနေရပါသေးသည်။ တရုတ်စစ်သိပ္ပံအကယ်ဒမီမှ အကြီးတန်း ဗိုလ်မှူးကြီး Zhao Xiaozhuo က “နောက်နှစ်ပေါင်း ၂၀ မှ ၃၀ အထိ အိန္ဒိယနိုင်ငံက တရုတ်နိုင်ငံကို အမီလိုက်နိုင်မည်မဟုတ်” ဟု ဆိုထားပါသည်။ သို့ရာတွင် တရုတ်-အိန္ဒိယနိုင်ငံအကြား စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးတို့သည် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြောင်းလဲလျက် ရှိပြီး ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဒီမိုကရေစီနိုင်ငံနှင့် အကြီးမားဆုံးသော အာဏာရှင်နိုင်ငံတို့အကြား မည်သို့ဆက်ဆံထိန်းညှိကြမည်မှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့နှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်းသွားမည်ဆိုပါက အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများအတွက် အကျပ်ရိုက် စေလိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အရပ်ဘက်နျူကလီးယား ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူစာချုပ်ကို အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဆက်ဆံရေးပိုမိုနီးကပ်လာခဲ့ကြပါသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် တိုက်ပွဲများဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့်မဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးမှာ အရှိန်ကောင်းလာခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နယ်စပ်တိုက်ပွဲတွင် အိန္ဒိယတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ဦးနှင့် တရုတ်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၉၇၆ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွား ခဲ့သည့် နယ်စပ်တိုက်ပွဲများအနက် အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်ပါသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ အိန္ဒိယ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များအနေဖြင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံနှင့် ရင်ဆိုင်ထားရှိမှုမှ တရုတ်နိုင်ငံ ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ပြီး တပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၀,၀၀၀ ခန့်အပြင် တိုက်လေယာဉ်များနှင့် ဝေဟင်ပစ် ဒုံးကျည်များကို တရုတ်နိုင်ငံနယ်စပ်သို့ ပြောင်းလဲနေရာချထားခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက်ပိုင်းတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအပါအဝင် အနောက်အုပ်စုမဟာမိတ်တပ်များနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမြှင့်တင်ခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံကမူ ၎င်းကိုယ်ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဖက်ပြိုင်ရန်တန်းတူမဟုတ်ဟု ရှုမြင်နေပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် တိုက်ရိုက် ယှဉ်ပြိုင်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ရှုမြင်နေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ဟန့်တားနိုင်သည့် စစ်ရေး သာလွန်မှုရှိနေပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံကို ကူညီနိုင်စွမ်းရှိသော်လည်း တရားဝင်မဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ ထိုင်ဝမ်၊ သို့မဟုတ် တောင်တရုတ် ပင်လယ်အရေးတွင် ပါဝင်လှုပ်ရှားရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် တရုတ် နိုင်ငံတို့အကြား ဧပြီလ ၂၃ ရက်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် (၁၈)ကြိမ်မြောက် အိန္ဒိယ-တရုတ် တပ်မှူးများအဆင့်(India-China Crops Commander)[2] ဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာ နေရာ ၅ ခုတွင် နှစ်ဖက်ကင်းလှည့်သည့် “ကြားခံဇုန်များ” ပြုလုပ်ကာ နှစ်ဖက်တပ်များ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့သော်လည်း အဓိကပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားသည့် နေရာ ၂ ခု ကျန်ရှိနေပါသေးသည်။ ယခုအခါ နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ နယ်စပ်ဒေသအရေး ဖြေရှင်း နိုင်ရန် စိတ်ဆန္ဒရှိနေကြကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့အကြား ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အနေဖြင့် သတိပြုရမည့် အခြေအနေတွင် ရှိနေပါသည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ကုန်စည် ကုန်သွယ်မှုသည် ဒေါ်လာ ၈၈ ဘီလီယံအထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံသည် ပိုလျှံဒေါ်လာ ၄၆ ဘီလီယံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်မှုမိတ်ဖက်အဖြစ် အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်းခံခဲ့ရပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နယ်စပ်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားပြီးနောက် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ပိတ်ဆို့မှုများ ဆောင်ရွက် ခဲ့သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်မှုသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ၄၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ၈ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်း ထပ်မံတိုးတက်ခဲ့ပြီး အချို့သောတရုတ်ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများသည် တစ်ခါတစ်ရံ စင်ကာပူနိုင်ငံမှတစ်ဆင့်လည်း ဝင်ရောက်ကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် စီးပွားရေးတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို မလိုလား သော်လည်း လက်တွေ့ပြောင်းလဲနိုင်ရန် ခက်ခဲနေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ တည်ထောင်ခဲ့သည့် ပေကျင်းအခြေစိုက် အာရှအခြေခံအဆောက်အအုံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်ထံမှ အကြီးမားဆုံး ငွေချေးယူသူဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ဘရာဇီး၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ (BRICS) တို့မှ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ရှန်ဟိုင်းအခြေစိုက် New Development Bank ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံစလုံးအနေဖြင့် အမျိုးသားရေးဝါဒနှင့် သမိုင်း တစ်လျှောက် မကျေနပ်ချက်များရှိနေသော်လည်း စီးပွားရေးပေါင်းစည်းမှု ပိုမိုကြီးထွား လာသည်နှင့်အမျှ နှစ်ဖက်ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ပိုမိုလေးနက်လာမည်ဖြစ်ပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍကို လိုလားကြပြီး အနောက်အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများ၏ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ဆိုင်ရာ ဝေဖန်မှုများကို လျစ်လျူရှုကာ အစ္စလာမ္မစ်အစွန်းရောက်ဝါဒနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်မှုကို ရှုတ်ချရန်ငြင်းဆိုကြကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

Mr Modi သည် Mr Xi နှင့် ရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ထားပုံရပြီး နယ်စပ်အရေးအခင်းမဖြစ်ပွားမီ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ မွေးရပ်ပြည်နယ်၊ ဂူဂျာရတ်၌ လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ကြပါသည်။ Mr Modi က “ယနေ့ခေတ်တွင် ကမ္ဘာ့အခြေအနေသည် မသေချာမရေရာခြင်းကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့အချင်းချင်းတိုးတက်မှုကို အားဖြည့်ပေးနိုင်သည်”ဟု ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ပေကျင်း၌ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဤအချင်းအရာသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအား တရုတ်နိုင်ငံ၏ အားပြိုင်ဘက်ဟုယူဆထားသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အခြားနိုင်ငံများအတွက် ကျေနပ်ဖွယ်ရာရှိစေမည်မဟုတ်သော်လည်း အာရှတိုက်၏အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲပြီး လက်တွေ့ကျပြီး အပြန်အလှန်အကျိုးရှိသည့် ဆက်ဆံရေးဆီသို့ ဦးတည်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါး၏ အဓိကဆိုလိုရင်းမှာ လက်ရှိအချိန်၌ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ အကြား နယ်စပ်ပြဿနာကို အပြီးသတ်ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်းမရှိသေးသော်လည်း နှစ်ဦးနှစ်ဖက် နားလည်မှုရသွားပါက အာရှဒေသ၏ အင်အားကြီးနိုင်ငံများဖြစ်ကြသော တရုတ်-အိန္ဒိယ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ခြေရှိနေကြောင်း၊ ထိုကိစ္စသည် အမေရိကန် နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုမှ သတိကြီးစွာထားရမည့်ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း ဖော်ထုတ်သတိပေး ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ လက်တွေ့တွင်လည်း ထိုနိုင်ငံကြီးနှစ်ခု၏ စီးပွားရေးရောထွေး ယှက်တင်နေမှုများမှာ ကြီးမားပြီး တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန်လိုအပ်လျက် ရှိနေပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်မူ ၎င်း၏ စစ်အင်အားတောင့်တင်းမှု၊ စီးပွားရေး အင်အားကောင်းမှုနှင့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုကြောင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးတွင် အပေါ်စီးရောက်နေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

 သို့သော်လည်း ၎င်းတို့၏ တူညီသော အကျိုးစီးပွားများက နယ်စပ်ပြဿနာ များကို ကျော်လွန်ကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဘက်သို့ ဦးတည်နေသည်ဟု ယူဆရပါသည်။ ထိုသို့ဖြစ်လာပါက တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့မှ ဦးဆောင်နိုင်ငံများအဖြစ် ပါဝင်နေသည့် Shanghai Cooperation Organization နှင့် BRICS အဖွဲ့တို့ ပိုမိုအင်အားကောင်း လာနိုင်ပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွင်လည်း ယခုထက် ပိုမိုထိရောက်မှုရှိလာမည် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအချိန်တွင် ရုရှားနိုင်ငံအပါအဝင် အာရှနိုင်ငံများ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးနှင့် စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို တစ်ဖန်မြင်တွေ့ရဖွယ်ရှိပြီး အနောက်အုပ်စု၏ လွှမ်းမိုးမှုများကို တစ်ဆင့်ချင်းလျှော့ချလာနိုင်မည်ဖြစ်သော်လည်း Manipulation of Knowledge တွင်အားသာချက်ရှိသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံဦးဆောင်သော အုပ်စုမှ သပ်လျှိုသွေးခွဲမှုများလည်း နည်းလမ်းမျိုးစုံနှင့် ဆောင်ရွက်လာမည်သာဖြစ်ပါသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ အာရှ၏ပေါင်းစည်းလာမှုသည် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများအတွက် အိမ်မက်ဆိုးဖြစ်နေပြီး အာရှနိုင်ငံကြီးများ၏ ဦးဆောင်မှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှု၏နောက်တွင် တစ်ပါတည်းလိုက်ပါနိုင်ရေးနှင့် အနောက်အုပ်စု၏ ပြဿနာဖန်တီးရာ ဆုံချက်ဖြစ်မလာစေရေးသည် ပညာခန်းဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

91082323

[1]။ “What if China and India became friends?”. The Economist. July 19, 2023 [ https://www. economist.com/ international/2023/07/19/what-if-china-and-india-became-friends/]-accessed on August 19, 2023.

၂။ Rajeswari Pillai Rajagopalan. “India-China Relations: Still Bogged Down.” The Diplomat, 1 May 2023 [https://thediplomat.com/.../india-china-relations-still.../]