နိဒါန်း
နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ထုတ်ပြန် ခဲ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မြေပုံအသစ်ကို မလေးရှားနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့က ကန့်ကွက် ဆန္ဒပြမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အရှေ့အာရှရှိ ပထဝီနိုင်ငံရေး တင်းမာမှုများနှင့် အမျိုးသားရေးဝါဒဆိုင်ရာ အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။ [1]
ဖော်ပြချက်
တရုတ်နိုင်ငံ၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် စံပြုမြေပုံထုတ်ပြန်ချက်ကြောင့်မလေးရှား၊ အိန္ဒိယ နိုင်ငံတို့နှင့် ဒေသတွင်းတင်းမာမှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့က အဆိုပါမြေပုံကို တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပိုင်နက်နယ်မြေချဲ့ထွင်မှုအဖြစ် ရှုမြင်သုံးသပ်ကာ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန်ကွက်ခဲ့ကြပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝအရင်းအမြစ်ဝန်ကြီးဌာန၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည့်ဤမြေပုံတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ Arunachal Pradesh နှင့် Aksai Chin ကုန်းပြင်မြင့်တို့အပါအဝင် ဘော်နီယိုကျွန်းအနီးရှိ မလေးရှားနိုင်ငံ ရေပိုင်နက်၊ ထိုင်ဝမ် ရေပိုင်နက်နှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်၏ အရေးပါသော အပိုင်းများအား တရုတ်နိုင်ငံပိုင် နယ်မြေများအဖြစ် ထည့်သွင်းရေးဆွဲထားပါသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ တစ်ဖက်သတ်ကြေညာချက်ကို ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကန့်ကွက်ချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး အဆိုပါမြေပုံသည် မလေးရှားနိုင်ငံအပေါ်တွင် သက်ရောက်မှုမရှိကြောင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရေမျက်နှာပြင်နှင့် ရေပိုင်နက်များ၏ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်ဆိုင်ခွင့်၊ သို့မဟုတ် တရား စီရင်ပိုင်ခွင့်တို့နှင့်ပတ်သက်၍ ၁၉၇၉ ခုနှစ်မြေပုံအရ သတ်မှတ်ထားသည့် ရေပိုင်နက်နှင့် ကမ်းလွန်ရေတိမ်ပိုင်း နယ်နိမိတ်များကိုသာ အခြေခံ၍ လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ပြီး မည်သည့် နိုင်ငံ၏ပိုင်ဆိုင်မှု ကြေညာချက်ကိုမဆို တစ်သမတ်တည်းကန့်ကွက်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် တက်ရောက်ရန် စီစဉ်ထားသည့် G-20 ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲမတိုင်မီ အိန္ဒိယနိုင်ငံက မြေပုံကိစ္စအား ကန့်ကွက်မှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏ အခြေအမြစ်မရှိသော ကြေညာချက်များကို ပယ်ချခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ ပြည်ပရေးရာဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Arindam Bagchi ၏ ဩဂုတ်လ ၂၉ ရက်နေ့ ပြောကြားချက်အရ ယင်းလုပ်ရပ်များသည် လက်ရှိနယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှု ဖြေရှင်းချက်များကို ရှုပ်ထွေးစေနိုင်ပါသည်။ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း မြေပုံသစ်အား ကန့်ကွက်သည့် ကြေညာချက်တစ်ရပ် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရေမျက်နှာပြင်နှင့် ပင်လယ်ရေပိုင်နက်များအပေါ် အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အား တရားဝင်ဖြစ်စေရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် နိုင်ငံတကာဥပဒေအရ အခြေအမြစ်မရှိဟု ဆိုပါသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း ပိုင်နက် နယ်မြေတောင်းဆိုမှုများကို ကိုယ်စားပြုသည့် "Nine-Dashed Line"ကို ၂၀၁၆ ခုနှစ် စီရင်ချက်ဖြင့် The Hague နိုင်ငံတကာခုံရုံးက ပယ်ချခဲ့ခြင်းကြောင့် ယခု ကြေညာချက်သည်လည်း နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
မြေပုံတွင် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းအား တရုတ်ပိုင်နက်အဖြစ်ဖော်ပြထားပြီး “တောင်တရုတ် ပင်လယ်နှင့် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားအများစုကို လွှမ်းခြုံထားသည့် U” ပုံသဏ္ဌာန် "Nine- Dashed Line" နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ ထိုင်ဝမ်နှင့် အစွန်အဖျားကျွန်းများပါဝင်နေပါသည်။ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ထိုင်ဝမ်သည် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်ဆိုင်သည့် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိဘဲ တရုတ်နိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်အား မည်သည့်အခါကမျှ အုပ်ချုပ်ခဲ့ခြင်းမရှိသည်ကို လက်ရှိအချိန်အထိ နိုင်ငံတကာမှ အသိအမှတ်ပြုကြသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Wang Wenbin ကမူ မြေပုံကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများအနေဖြင့် ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျ၍ တည်ငြိမ်ရန်လိုအပ်ပြီး မြေပုံကိစ္စရပ်အား လိုအပ် သည်ထက်ပို၍ ချဲ့ကားခြင်းမပြုကြရန် ဩဂုတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် တိုက်တွန်းပြောကြား ခဲ့ပါသည်။ ယခုကိစ္စရပ်သည် တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ဥပဒေနဲ့အညီကျင့်သုံးသည့် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တစ်ခုသာဖြစ်ခြင်းကြောင့် သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများသည် တရားမျှတ၍ တည်ငြိမ်အေးချမ်းစွာနေထိုင်ပြီး ပြဿနာကို ပိုမိုရှုပ်ထွေးအောင် မပြုလုပ်ကြရန် မျှော်လင့်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
အဆိုပါမြေပုံသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးနှင့် တရုတ်-အိန္ဒိယ နှစ်နိုင်ငံ တပ်ဖြန့်ထားသည့် ဟိမဝန္တာအနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ နယ်စပ်အရေးတို့တွင် တင်းမာမှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာစေနိုင်ပါသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံအခြေစိုက် ကာကွယ်ရေးနှင့် မဟာဗျူဟာ လေ့လာရေးဌာနမှ အကြီးတန်းအရာရှိ Collin Koh ၏ ပြောကြားချက်အရ အဆိုပါ မြေပုံသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်နှင့် တရုတ်-အိန္ဒိယနယ်စပ်တွင် ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိသည့် တင်းမာမှုများကို လျှော့ချရန် အထောက်အကူဖြစ်မည်မဟုတ်ဟုဆိုပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် လေ့လာသုံးသပ်ချက်များအရ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ယခုမြေပုံကိစ္စအား ထူးခြားသည့် အသစ်အဆန်းကိစ္စတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ခြင်းမရှိကြပါ။ အိန္ဒိယနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့အနေဖြင့် အသီးသီးကန့်ကွက်မှုများ ပြသခဲ့သော်လည်း တောင်တရုတ် ပင်လယ်နှင့် တရုတ်-အိန္ဒိယနယ်စပ်ရှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် ယိမ်းယိုင်သွားခြင်း မရှိပါ။ တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန်များ၌ ပါဝင်ပတ်သက် နေသည့် ကမ်းခြေနိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့၏ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်ဆိုင်မှုကို အခိုင်အမာ ရရှိစေရန် လှုပ်ရှားမှုများတွင် ဆက်လက်ပါဝင်နေမည်ဖြစ်ပြီး မလေးရှားနိုင်ငံ အမျိုးသားရေနံကုမ္ပဏီ Petronas သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ "Nine-Dashed Line" အတွင်းရှိ Sarawak ကမ်းရိုးတန်းမှ ကီလိုမီတာ ၂၀၀ ခန့်အကွာတွင်ရှိသော Timi နယ်မြေတွင် ပထမဆုံးဓာတ်ငွေ့စတင်ထုတ်လုပ်မှုကို ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်းကပင် ကြေညာ ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
လေ့လာသူအချို့က ယခုတရုတ်နိုင်ငံ၏ မြေပုံအသစ် ထုတ်ဝေခြင်းသည် ၎င်း၏ စီးပွားရေးမပြေလည်မှုများမှ နိုင်ငံသားများကို အာရုံလွှဲရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်ဟုလည်း သုံးသပ်မှုများလည်းရှိပါသည်။ ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် ဂျိမ်းစ်တောင်းဖောင်ဒေးရှင်းမှ အကြီးတန်း သတင်းအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သူ Willy Wo-Lap Lam က တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးနှင့် ပြည်သူများ၏ စားဝတ်နေရေးမှာ အလွန်ဆိုးရွားသောကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ Xi Jinping သည် ပြည်သူများ၏ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ကိုနှိုးဆွရန် အမျိုးသားရေးဝါဒကို အသုံးချနေခြင်းဖြစ်ပြီး အခြားရည်ရွယ်ချက်မရှိဟုဆိုပါသည်။ တောင်အာဖရိကတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် BRICS ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Narendra Modi နှင့် တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ Xi တို့သည် တရုတ်-အိန္ဒိယ နယ်စပ်ပြဿနာကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး မကြာမီတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော ဤမြေပုံကိစ္စသည် ယင်းဒေသများရှိ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် အခွင့်အရေးများအတွက် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အလျှော့ မပေးသည့် ရပ်တည်ချက်ကိုပြသရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ဆောင်းပါးတွင် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ အငြင်းပွား နယ်မြေများကို ထည့်သွင်းရေးဆွဲထားသည့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မြေပုံသစ်ထုတ်ဝေမှုနှင့် ပတ်သက်၍ မလေးရှား၊ အိန္ဒိယနှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့မှ ကန့်ကွက်ချက်များ၊ ပညာရှင် အသီးသီး၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များ၊ အရှေ့အာရှရှိ ပထဝီနိုင်ငံရေး တင်းမာမှုများနှင့် အမျိုးသားရေးဝါဒဆိုင်ရာများကို ဖော်ထုတ်ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ယခုကဲ့သို့ တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ မြေပုံထုတ်ပြန်ခြင်းသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်နှင့် တရုတ်-အိန္ဒိယ နယ်စပ်တစ်လျှောက်တွင် ထင်ရှားသော စစ်ရေးအင်အားများချထားရာ နေရာများတွင် တင်းမာမှုများ ပိုမိုမြင့်မားလာကာ ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်ရေးအား ထိခိုက်စေနိုင်သည်ဟု ထင်ကြေးပေးမှုများရှိနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် အနေဖြင့် စီးပွားရေးအခက်အခဲ များကို အာရုံလွှဲနိုင်ရန် ယခုကဲ့သို့သော အငြင်းပွားဖွယ် ပိုင်နက်မြေပုံထုတ်ပြန်၍ ပြည်သူများ၏ အမျိုးသားရေးဝါဒကို လှုံ့ဆော်အသုံးချခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆချက်များလည်းရှိနေပါသည်။
အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပမည့် (၄၃)ကြိမ်မြောက် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မြေပုံအသစ် အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း လိုက်နာလုပ်ဆောင်ရမည့် ကျင့်ဝတ် စည်းမျဉ်း COC မူဘောင်အား ဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်သွားမည်ဟု ဆိုခဲ့ပါသည်။[2] သို့ရာတွင် အာဆီယံနိုင်ငံများနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့သည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ကို ပိုင်ဆိုင်ရေး တရားဝင်စည်းနှောင်ထားသည့် COC တစ်ရပ်ကို ရေးဆွဲရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြိုးပမ်းခဲ့ သော်လည်း ယခုအချိန်အထိ ရေးဆွဲအတည်ပြုနိုင်ခြင်းမရှိသေးသဖြင့် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအချို့နှင့် ပိုင်နက်ဆိုင်ရာအငြင်းပွားမှုများ ဆက်လက်ရှိနေဦးမည်ဖြစ်ပါသည်။
တရုတ်နိုင်ငံမှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သော ပိုင်နက်မြေပုံကိစ္စသည် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးတွင် အပြုသဘောမဆောင်နိုင်ဘဲ လိုအပ်သည်ထက် ခြေလှမ်းကျဲနေသည့် သဘောသက်ရောက်နေသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ ထုတ်ပြန်ထားသော စံပြုမြေပုံတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံက ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော Arunachal Pradesh ပြည်နယ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ကချင်ပြည်နယ်တို့ထိစပ်နေသည့် နယ်မြေဖြစ်ပြီး တရုတ်-အိန္ဒိယ-မြန်မာ သုံးနိုင်ငံအကြား တရားဝင် သဘောတူနယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိသေးသော အငြင်းပွားဖွယ်ဧရိယာလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင်နယ်နိမိတ်ဧရိယာများ တရုတ်နိုင်ငံမှ ထုတ်ပြန်ထားသည့် မြေပုံတွင် ပါဝင် သွားခဲ့ခြင်းရှိ/မရှိအား အသေးစိတ်လေ့လာဆန်းစစ်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ပြီး စောင့်ကြပ်ထိန်းသိမ်းနိုင်မည့်နည်းလမ်းများကို ဖော်ထုတ်သင့်သည်ဟု ယူဆကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
Myanmar Aspect
105091223
[1]။ Amy Chew,“Malaysia, India and Taiwan Reject China's New Territorial Map”. Nikkei Asia. 31 August 2023 [https://asia.nikkei.com/.../Malaysia-India-and.../]-accessed on 5 September 2023.
[2]။ Arlina Arshad,“Asean Leaders to Meet in Jakarta for Regional Summit, Amid Tensions Over New Chinese Map”. The Straits Time. 4 September 2023 [https://www.straitstimes.com/.../asean-leaders.../]-accessed on 5 September 2023.