အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား နျူကလီးယားလက်နက်ပြိုင်ဆိုင်မှုများ၊ စိန်ခေါ်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အမေရိကန်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့အကြား နျူကလီးယားလက်နက်ထိန်းချုပ်ရေးတွင် ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကျဆင်းလာမှုနှင့် လက်ရှိ ကမ္ဘာ့နျူကလီးယား လက်နက်ထိန်းချုပ်ရေးအခြေအနေနှင့်ပတ်သက်၍ ရင်ဆိုင်နေရသောစိန်ခေါ်မှုများကို သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနတို့မှ တာဝန် ရှိသူများသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နျူကလီးယားလက်နက် ထိန်းချုပ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ပုံမှန်ဆက်သွယ်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် လျော့ကျလာခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့ရှိ နျူကလီးယားအန္တရာယ်လျှော့ချရေးစင်တာ(NRRC) များသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊မတ်လအထိ ၎င်းတို့၏ နျူကလီးယားဒုံးကျည်နှင့် နျူကလီးယား လက်နက်သုံး အကြီးစားဗုံးကြဲလေယာဉ်များ၏ လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက် များအား အပြန်အလှန်အသိပေးခဲ့ကြပါသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် စတင်အသက်ဝင်ခဲ့သည့် New STARTလက်နက်ထိန်းချုပ်ရေးစာချုပ်အရ တာဝေးပစ်နျူကလီးယားလက်နက်များ အသုံးပြုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်နိုင်ငံကန့်သတ်ချက်များ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါတွင် နှစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အသိပေးချက်ပေါင်း ၂,၀၀၀ အထိ ထုတ်ပြန် နိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် တဖြည်းဖြည်းလျော့နည်းလာခဲ့ပါသည်။ ခြောက်လ တစ်ကြိမ် နျူကလီးယားလက်နက်အရေအတွက် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးမှုနှင့် မြေပြင်တိုက်ဆိုင် စစ်ဆေးမှုများမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ မတ်လမှစ၍ ရပ်တန့်နေခဲ့ပါသည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် ကမ္ဘာကြီးသည် နျူကလီးယားလက်နက် ပြိုင်ဆိုင်မှုအသစ် ဆီသို့ ဦးတည်သွားလျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် အင်အားကြီးထွားလာသည် နှင့်အမျှ တရုတ်၊ အမေရိကန်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ သုံးပွင့်ဆိုင်အားပြိုင်မှုသည် ပိုမို ရှုပ်ထွေးသည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေနိုင်ပြီး ဤအားပြိုင်မှုအား ရပ်တန့်ရန်မှာ စစ်အေးခေတ်ကာလထက်ပင် ပိုမိုခက်ခဲနိုင်ပါသည်။ ယနေ့အချိန်အထိ နျူကလီးယား လက်နက်များကို အသုံးပြုတိုက်ခိုက်မှုများ မပြုလုပ်ကြခြင်းမှာ အမေရိကန်နှင့် ရုရှား နိုင်ငံတို့ ယခင်ကတည်းက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် နျူကလီးယားလက်နက် ကန့်သတ်မှု သဘောတူညီချက်များကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ ယခုအခါတွင် ဤသဘောတူညီချက်များအား ပျက်ပြားစေနိုင်သည့် အကြောင်းအရင်း ၄ ချက် ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။

ပထမအချက်အရ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အီရန်နိုင်ငံတို့၏ အန္တရာယ်ကို အကြောင်းပြ၍ ပဲ့ထိန်းဒုံးဆန့်ကျင်ရေးသဘောတူစာချုပ်မှ နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင်လည်း ရုရှားနိုင်ငံသည် စာချုပ်နှင့်ပတ်သက်၍ မသမာမှုရှိကြောင်းနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ စစ်ရေးအင်အားကြီးထွားလာမှုတို့ကို အကြောင်း ပြကာ တာလတ်ပစ်နျူကလီးယားတပ်ဖွဲ့(INF)သဘောတူစာချုပ်မှ ထပ်မံနုတ်ထွက် ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသမ္မတဟောင်း Barack Obama က ၎င်းအစိုးရလက်ထက်တွင် New STARTသဘောတူစာချုပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး လက်ရှိသမ္မတ Joe Bidenက ၅ နှစ် သက်တမ်းတိုးမှု ပြုလုပ် ခဲ့ပါသည်။ New START သဘောတူစာချုပ်သည် စစ်မြေပြင်သုံး နည်းဗျူဟာမြောက် လက်နက်ငယ်များကို ကန့်သတ်ခြင်းမရှိသည့်အပြင် ရုရှားနိုင်ငံမှ ထုတ်လုပ်နေသည့် နျူကလီးယားစွမ်းအင်သုံး ခရုဇ်ဒုံးကျည်များနှင့် တော်ပီဒိုလက်နက်များကိုလည်း ကန့်သတ်ခြင်းမရှိပါ။ New START သဘောတူစာချုပ်သည် ၂၀၂၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် သက်တမ်းကုန်ဆုံးတော့မည်ဖြစ်ပြီး အသစ်ထပ်မံပြုလုပ်နိုင်မည့် အလားအလာမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် လာမည့်သုံးနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့နျူကလီးယားလက်နက် ထိန်းချုပ်မှုစနစ်သည် ပျောက်ကွယ်သွားတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ကျူးကျော်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာမှ ဝေဖန်မှုသည် ရုရှားနိုင်ငံအား နျူကလီးယားလက်နက် အသုံးပြုရန် ဖိအားဖြစ်လာစေနိုင်ပါသည်။ အနောက်နိုင်ငံများသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံအား ပံ့ပိုးမှုပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုမှ ရှောင်ရှားနိုင်ရန် ၎င်းတို့၏ တပ်ဖွဲ့များအား စေလွှတ်ပေးခဲ့ခြင်း မရှိပါ။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ရုရှားနိုင်ငံသည် New START သဘောတူညီချက်ကို ဆိုင်းငံ့ထားမည်ဟု ကြေညာ ခဲ့ပြီး ၎င်း၏အသိပေးချက်များကိုလည်း ရပ်တန့်ခဲ့ပါသည်။ မတ်လနှင့် ဇွန်လများတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံကလည်း အလားတူလုပ်ရပ်များဖြင့် နှစ်နိုင်ငံအပြန်အလှန် တုံ့ပြန် ခဲ့ပါသည်။ နှစ်ဖက်စလုံးသည် ယခုအချိန်တွင် နျူကလီးယားလက်နက် တိုးပွားလာမှု အရေအတွက်နှင့်ပတ်သက်၍ သေချာစွာမသိရှိရတော့ဘဲ စစ်ဖြစ်နေသည့် ရုရှားနိုင်ငံ အနေဖြင့် နျူကလီးယားလက်နက် တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်လာနိုင်သည့် အနေအထားတွင် ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်အနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏နျူကလီးယားလက်နက် စွမ်းရည်ကို တိုးမြှင်နိုင်ရန်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ယခုအချိန်တွင် နျူကလီးယားလက်နက် ရာဂဏန်းခန့်ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး ၂၀၃၅ ခုနှစ်တွင် ၁,၅၀၀ အထိ ပိုင်ဆိုင်လာနိုင်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် နျူကလီးယားလက်နက် ၁၆၀ ကျော်ရှိမည်ဟုခန့်မှန်းရပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်မှုပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိပါသည်။ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသည်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့်အပြိုင် နျူကလီးယားလက်နက် ထုတ်လုပ်မှုကို လုပ်ဆောင်လာနိုင်သည့် အနေအထားတွင် ရှိနေပါသည်။ နျူကလီးယား လက်နက် ၃၀ ပိုင်ဆိုင်သည့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံသည် ယခုအခါတွင် တိုက်ချင်းပစ်ဒုံး (ICBM)များထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပြီးအီရန်နိုင်ငံ၏ နျူကလီးယား အစီအစဉ်သည်လည်း အတိုင်းအတာတစ်ခုသို့ ရောက်ရှိလာနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် နည်းပညာသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာမှုသည် လက်နက် ထုတ်လုပ်များအန္တရာယ်မှ ကာကွယ်ရန် ခက်ခဲလာပါသည်။ အသံထက်မြန်သော ဒုံးကျည် များသည် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်များထက် ပစ်ခတ်ရန်ပိုမိုခက်ခဲပြီး ဒုံးကျည်များ၏ အာရုံခံကိရိယာများနှင့် တိကျစွမ်းရည် တိုးတက်လာမှုများသည် ရုတ်ချည်းတိုက်ခိုက်မှုမှ ကာကွယ်ရန်ခက်ခဲစေပါသည်။ ဉာဏ်ရည်တု(AI) နည်းပညာကျယ်ပြန့်လာမှုသည်လည်း နျုကလီးယားစစ်ပွဲများတွင် ကွန်ပျူတာအသုံးပြု၍ တိုက်ခိုက်မှုအား မည်သည့် အတိုင်း အတာအထိ လုပ်ဆောင်လာနိုင်မည်ကို စောင့်ကြည့်ရမည့်အခြေအနေဖြစ်ကြောင်းဖော်ပြထားပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ရေတပ်နှင့် နျူကလီးယားလက်နက်အင်အားကို ပြသရန် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်သုံးရေငုပ်သင်္ဘောများဖြင့် တောင်ကိုးရီးယား၊ စကော့တလန်၊ ဂူအမ်နှင့် အာရေဗျပင်လယ်တို့တွင် ကင်းလှည့်မှုပြုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ အသံတိတ်လှုပ်ရှားမှုအဖြစ် လူသိများသည့် ရေငုပ်သင်္ဘောတပ်ဖွဲ့သည် ယခုအခါတွင် ထင်ပေါ်သည့် အနေအထားဖြင့် လှုပ်ရှားလျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသည်နျူကလီးယားလက်နက် ပိုင်ဆိုင်ခြင်းမရှိသည့် ၎င်း၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများကိုလည်း နျူကလီးယားတိုက်ခိုက်မှုမှ ခုခံကာကွယ်ပေးမည်ဟု အာမခံချက်ပေးထားပြီး ၎င်း၏ Boomer ရေငုပ်သင်္ဘောများကို ချပြခြင်းသည် ရန်သူအား သတိပေးခြင်းနှင့် မဟာမိတ် များကို အာမခံချက်ပေးခြင်း နှစ်ခုစလုံးဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည်၎င်း၏ လက်နက်စနစ်သစ်များတွင် နျူကလီးယားလက်နက်များ အဆင့်မြှင့်တင်၍ မြေပြင်၊ ဝေဟင်နှင့် ပင်လယ်ရေကြောင်းများတွင် အသုံးပြုနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါသည်။ ဤကြိုးပမ်းမှုသည် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် နျူကလီးယားစွမ်းရည် မြှင့်တင်ရန်လိုအပ်ပါက နျူကလီးယားလက်နက်များ ပိုမိုထုတ်လုပ်မည်ကို ဆိုလိုခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ကျွမ်းကျင်သူအချို့က အမေရိကန်နိုင်ငံသမ္မတဟောင်း Trump လက်ထက်က ဆွေးနွေးခဲ့သော နျူကလီယားလက်နက်စမ်းသပ်မှုအကြံဉာဏ်နှင့်ပတ်သက်၍ အင်အားကြီး နိုင်ငံများကပါ ပြန်လည်လုပ်ဆောင်လာမည်ကို စိုးရိမ်လျက်ရှိကြပါသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံသမ္မတ Biden ၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေး Jake Sullivan က အမေရိကန် နိုင်ငံသည် ရုရှား၊ တရုတ်နိုင်ငံတို့နှင့် နျူကလီးယားလက်နက် ထိန်းချုပ်မှုဆွေးနွေးရန် အချိန်မရွေးအသင့်ရှိသည်ဟု ဇွန်လတွင် ပြောကြားခဲ့သော်လည်း မည်သည့်နိုင်ငံကမှ ဤကမ်းလှမ်းချက်ကို လက်ခံခဲ့ခြင်းမရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

ထို့ပြင် ရုရှားနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့သည် “အကန့်အသတ်မရှိ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု”အား ကြေညာထားပြီး လေကြောင်းနှင့် ရေကြောင်းကင်းလှည့်မှုများ ပူးတွဲလုပ်ဆောင် လာခြင်းကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် နျူကလီးယားလက်နက်ထိန်းချုပ်မှုတွင် ရုရှားနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့က ပူးပေါင်းကန့်ကွက်မည်ကိုသာ စိုးရိမ်လျက်ရှိကြပါသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ပြိုင်ဘက်များအား ဟန့်တားရန် နျူကလီးယားလက်နက်များကို ပြိုင်ဘက်များထက် ပိုမိုများပြားအောင် ထုတ်လုပ်မည်မဟုတ်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်အတွေးခေါ်ပညာရှင် Carnegie Endowment for International Peace မှ James Acton က အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ပြိုင်ဘက်များ၏ နျူကလီးယားလက်နက် အရေအတွက် တိုးမြင့်လာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ခံနိုင်ရည်ရှိမည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာသည် ပြိုင်ဘက်များ၏ နျူကလီးယားပိုင်ဆိုင်မှုများကို ပစ်မှတ် ထားပြီး “တန်ပြန်အင်အား”ကို အသုံးချခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ၎င်း၏ပြိုင်ဘက်များ လက်ထဲတွင် နျူကလီးယားလက်နက်များ ပိုများလာပါက အမေရိကန်နိုင်ငံသည်လည်း နျူကလီယားလက်နက်များ ပိုမိုထုတ်လုပ်လာမည်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အင်အားကြီးနိုင်ငံများအနေဖြင့် နျူကလီးယားလက်နက်ထိန်းချုပ်ရေး စာချုပ်သစ် ချုပ်ဆိုရန် အလားအလာနည်းပါးလျက်ရှိခြင်းကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အကျပ် အတည်းများမှ ပဋိပက္ခများအဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းမှုမရှိစေရန် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အလွတ် သဘောဆွေးနွေးမှု ပြုလုပ်နိုင်ရန် စီစဉ်လျက်ရှိပါသည်။အမေရိကန်အရာရှိ Jake Sullivan သည် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်၅ ဦးစလုံးထံသို့ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများကို တိုးချဲ့ရန် အဆိုပြုခဲ့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံက အပြုသဘောမဆောင်သည့် တုံ့ပြန်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ NRRC များသည် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်သွယ်ရေးကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြပါသည်။ NRRC သည် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းနှင့် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကျပ်အတည်းများကို တားဆီးရန် ကူညီပေးသောကြောင့် တင်းမာမှုများ မြင့်မားနေချိန်တွင် ဤဆက်သွယ်ရေးစနစ်သည်အရေးပါနေပါသည်။ ဤဆက်သွယ်ရေး စနစ်တွင် ရုရှားနိုင်ငံအပြင် တရုတ်နိုင်ငံကိုပါ ထည့်သွင်းထားသင့်ပြီး နျူကလီးယား ဆိုင်ရာပဋိပက္ခများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် အရေးကြီးပါသည်။ နျူကလီးယားလက်နက်များသည် ဆိုးရွားသောအကျိုးဆက်များ ဖြစ်ပေါ် စေခဲ့သည့် သမိုင်းကြောင်းများရှိသောကြောင့် နျူကလီးယားခြိမ်းခြောက်မှုအသစ်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် ဘေးအန္တရာယ်များကို တားဆီးနိုင်ခြင်းရှိ/မရှိမှာ စဉ်းစားဆင်ခြင်ရန်လိုအပ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် လက်ရှိကမ္ဘာ့နျူကလီးယားလက်နက် ထိန်းချုပ်ရေး အခြေ အနေနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော စိန်ခေါ်မှုများကို ဖော်ပြထားပြီး လက်နက်ထိန်းချုပ်ရေး သဘောတူညီချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ နျူကလီးယားအင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံဖြစ်သည့် အမေရိကန်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့အကြား ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ကျဆင်း လာမှုကို ဖော်ပြထားပါသည်။ နူကလီးယားပြိုင်ဆိုင်မှုတွင် အင်အားကြီးနိုင်ငံများသာမက အင်အားအလယ်အလတ်နိုင်ငံများလည်း ပါဝင်လာပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့နျူကလီးယားလက်နက် တားဆီးမှုတွင် အဟန့်အတားဖြစ်လာစေကာ ကိုင်တွယ် ထိန်းချုပ်ရန်ခက်ခဲမည့် အခြေအနေဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။ New START စာချုပ် သက်တမ်းကုန်ဆုံးရန် မှာလည်း နီးကပ်လာပြီး အထိန်းအကွပ်မရှိတော့သည့် နူကလီးယားလက်နက်ထုတ်လုပ်မှုများမှာ ကမ္ဘာကြီးအား ကောင်းကျိုးထက် ဆိုးကျိုးကိုသာ ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဖြစ်ပါသည်။

ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲကြောင့် ရုရှားနိုင်ငံ၏ စစ်အင်အား တိုးချဲ့လာမှုနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့်တန်းတူ စစ်ရေးအင်အား တိုးချဲ့လာမှုများကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအား နျူကလီးယားလက်နက်အရေအတွက် ပိုမိုတိုးမြှင့်မှု ပြုလုပ်လာစေရန် တွန်းအားပေးလျက်ရှိနေကြပါသည်။ ပဋိပက္ခများနှင့် လက်နက်အပြိုင်အဆိုင်တပ်ဆင်မှုများ တိုးပွားလာသည့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအပြင် နျူကလီးယား လက်နက်ပိုင်ဆိုင်ပြီး ပိုမိုထုတ်လုပ်ရန် ကြိုးစားနေသော တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့အကြားတွင် တည်ရှိသည့် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ရေရှည်အမျိုးသားလုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးကို အာမခံပေးနိုင်မည့် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး မဟာဗျူဟာတစ်ရပ် ဖော်ဆောင်ထားနိုင်ရန်မှာ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

108091523

[1]။ “A New Nuclear Arms Race Looms”. The Economist. 29 August 2023 [https:// www. economist. com/ international/2023/08/29/a-new-nuclear-arms-race-looms/]-accessed on 8 September 2023.