နိဒါန်း
အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲတွင် Awami League ပါတီတစ်ခုတည်းကိုသာ ထောက်ခံမှုပြုလုပ်မည့်အစား အခြားပါတီများ ပါဝင်သည့် ချဉ်းကပ်မှုများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိခြင်းကြောင့် Hasina အစိုးရအပေါ်တွင် သက်ရောက်မှုများရှိလာနိုင်သည့် ကိစ္စရပ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]
ဖော်ပြချက်
နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွင် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲများသည် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက်ရှိသည်ကို အိန္ဒိယ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆက်ဆံရေးတွင် တွေ့ရှိရပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံပါလီမန်အဆောက်အအုံသစ်ရှိ ပန်းချီကားတစ်ချပ်ကို BJP ပါတီမှ ဝန်ကြီးတစ်ဦးက "Undivided India" အဓိပ္ပာယ်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် “Akhand Bharat” ဟု အမည်မှည့်ခေါ်ခဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအစိုးရက အိန္ဒိယပြည်ပရေးရာဝန်ကြီးဌာန(MEA)ထံမှ ရှင်းလင်းချက်တစ်ရပ် တောင်းခံခဲ့ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အဆိုပါ နံရံဆေးရေးပန်းချီသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံ၏ ဖြစ်တည်မှုကို မေးခွန်းထုတ်ဖွယ်ရာ အကြောင်းအရာ ဖြစ်နေသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။အလားတူပင် အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Narendra Modi သည် အိန္ဒိယ နိုင်ငံ၏ (၇၇)နှစ်မြောက်လွတ်လပ်ရေးနေ့တွင် ခံတပ်နီ၌ မိန့်ခွန်းပြောကြားရာတွင် ၎င်းက “Dynastic Politics”[2]သည် ဒီမိုကရေစီစနစ်အား ပျက်ပြားစေသည့် ပြဿနာ ၃ ရပ်ထဲမှတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ဝေဖန်ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၎င်းအနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပြဿနာများကို အဓိကထားပြောဆိုပုံရသော်လည်း ၎င်း၏ပြောကြားချက်သည် Dynastic Politic ကို ကျင့်သုံးသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိအာဏာရ Awamim League (AL) ပါတီမှ တင်မြှောက်ထားသော Sheikh Hasina အတွက် စိုးရိမ် ပူပန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
သို့ရာတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအစိုးရသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ ပြောကြားချက်အပေါ်တွင် တစ်စုံတစ်ရာစိုးရိမ်ပူပန်မှု အရိပ်အယောင်မျှပြသခြင်းမရှိသေးပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် Hasina အစိုးရသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ဇန်နဝါရီလတွင် ပြုလုပ်မည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ နီးကပ် လာသည့်အတွက် အခြားသောစိန်ခေါ်မှုအမျိုးမျိုးနှင့် ရင်ဆိုင်နေရခြင်းကြောင့်ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ယခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ BJP ပါတီဦးဆောင်သော အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရအဖွဲ့သည် အတိုက်အခံပါတီများဖြစ်သော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အမျိုးသားရေးပါတီ(BNP)နှင့် Jatiyo ပါတီတို့ကို လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့ပါသည်။ မတ်လတွင် BNP မှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် အိန္ဒိယမဟာမင်းကြီး Pranay Verma နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး Jatiyo ပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည်လည်းယခုလအစောပိုင်းကအိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့ပါသည်။ Verma နှင့် BNP ပါတီတို့တွေ့ဆုံမှုသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အတိုက်အခံပါတီတို့အကြား ဆယ်နှစ်တာကာလအတွင်း ပထမဆုံး အကြိမ် ပြန်လည်တွေ့ဆုံမှုဖြစ်သော်လည်း “သက်ဆိုင်သည့်အဖွဲ့အစည်းများအားလုံးနှင့်သမားရိုးကျတွေ့ဆုံမှု”တစ်ခုဖြစ်သည်ဟုပင် ဆိုထားပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်မှလည်း BNP နှင့် Jatiyo ပါတီတို့ တွေ့ဆုံမှုသည် သာမန်တွေ့ဆုံမှုတစ်ခုသာဖြစ်သည်ဟု ပြောကြား ခဲ့သော်လည်း ဤတွေ့ဆုံမှုသည် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ကျင့်သုံးခဲ့သည့်ပုံစံနှင့်ကွဲပြားနေပြီး ထိုအချိန်က အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ယခုကဲ့သို့ အတိုက်အခံပါတီများနှင့်တွေ့ဆုံမှုမျိုး ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။အိန္ဒိယ နိုင်ငံခြားရေးရာဝန်ကြီးဌာန(MEA)မှ သတင်းရင်းမြစ်အချို့၏ ပြောကြားချက်အရ အိန္ဒိယ နိုင်ငံအပေါ်ထားရှိသည့် BNP ၏မူဝါဒတွင် သိသာထင်ရှားသော အပြောင်းအလဲကို မတွေ့ရဟု ဆိုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ဇူလိုင်လအတွင်းက ဥရောပသမဂ္ဂရွေးကောက်ပွဲ စူးစမ်းလေ့လာရေးကော်မရှင်အနေဖြင့် Jamaat-e-Islami အိန္ဒိယဆန့်ကျင်ရေး အဖွဲ့နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအပေါ်တွင်လည်း နှုတ်ဆိတ်နေခဲ့ဖူးပါသည်။ ယခုအခါတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ယခင်ကကဲ့သို့ AL ပါတီတစ်ခုတည်းကိုသာ ထောက်ခံမည့်အစား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲတွင် “ပါတီအားလုံး ပါဝင်သည့် ချဉ်းကပ်မှု နည်းလမ်း” ဘက်သို့ ယိမ်းလာသည့်အချက်မှာ AL ပါတီအစိုးရအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ “Dynastic Politic” ကို အခြေခံ၍ AL ပါတီကို ဦးဆောင်လျက်ရှိသည့် Sheikh Hasina သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ သွားရောက်လည်ပတ်စဉ် သူမနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည့် အိန္ဒိယအမျိုးသားကွန်ဂရက်အဖွဲ့ဝင်များနှင့် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဤကဲ့သို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် နီးကပ်သည့် ဆက်ဆံရေးရရှိရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိခြင်းကြောင့် AL ပါတီသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ ၏ ပြောချက်ကို တုံ့ပြန်ဝေဖန်မှုမပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
သြဂုတ်လ ၃ ရက်က ပြုလုပ်သည့် MEA ဝန်ကြီးဌာန အပတ်စဉ် မီဒီယာ ရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Arindam Bagchi က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်း ရွေးကောက်ပွဲများသည် အကြမ်းဖက်မှုများကင်းစင်ပြီး သင့်လျော်သည့် ဒီမိုကရေစီ လုပ်ငန်းစဉ်များအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းရှိ/မရှိ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် စိတ်ဝင်စားလျက်ရှိသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဤအချက်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက်နှင့် ကိုက်ညီမှုရှိနေပါသည်။ အိန္ဒိယနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း ကြီးကြီးမားမားသဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သောကြောင့် ယခုကဲ့သို့ မူဝါဒပြောင်းလဲလာမှုသည် အပြောင်းအလဲတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
Modi နှင့် Hasina ရင်းနှီးခင်မင်မှုသည် အိန္ဒိယ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆက်ဆံရေးကို “ရွှေခေတ်”သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပါသည်။ Hasina အစိုးရသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက် အကြမ်းဖက်မှုဆန့်ကျင်ရေးကိုသာ အာရုံစိုက်သည့် အစိုးရတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ဆန့်ကျင်ခြင်းမရှိသည့်အပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ဘက်ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက် အရေးပါသောအစိုးရတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း Hasina အစိုးရ လက်ထက်တွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဟိန္ဒူအကြမ်းဖက်မှုကဲ့သို့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေးပထဝီဝင် အနေအထားအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့မြောက်ပိုင်းပြည်နယ်များ၏ ချိတ်ဆက်မှုနှင့် ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းနှစ်ခုစလုံးကို ဖြတ်တောက်နိုင်သည့် အရေးပါသော နေရာတွင် ရှိနေပါသည်။ မဏိပူရပြည်နယ်တွင်ဖြစ်ပွားနေသော ပဋိပက္ခကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှ တရားမဝင်ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူများ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ စွပ်စွဲချက်များလည်းရှိနေပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရ၏ ဘင်္ဂလာဒေ့ရှ်နိုင်ငံအပေါ်ထားရှိသည့် နိုင်ငံရေးသဘောထား ပြောင်းလဲလာရခြင်းမှာ ဤအချက်များကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ပြောင်းလဲလာသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအတွက်သာမက အနာဂတ်ရွေးကောက်ပွဲများ အထိ Hasina အစိုးရအား စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ဆောင်းပါးတွင် လာမည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၌ ကျင်းပမည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အကြောင်းကို အလေးပေးဖော်ပြထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ ပြည်တွင်းရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် “Dynastic Politic” ကို ဆန့်ကျင်ရမည်ဟူသည့် ပြောကြားချက်တစ်ခုအားကိုးကား၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံအစိုးရအကြား ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်အောင် ပါးနပ်စွာ ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ လေ့လာချက်များအရ ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီအနေဖြင့် “Dynastic Politics” ကိုဆန့်ကျင်သည်ဟူသော ပြောကြားချက်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို တိုက်ရိုက်သော် လည်းကောင်း၊ သွယ်ဝိုက်၍သော်လည်းကောင်း ရည်ညွှန်းခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ ၎င်း၏ အတိုက်အခံ ပါတီဖြစ်သော India National Congress ပါတီ၏ ခေါင်းဆောင် Rahul Gandhi ကို ရည်ညွှန်းပြောဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။[3] ယခု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Hasina သည်လည်း နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သည့် ၎င်း၏အဖေဖြစ်သူ Sheikh Mujibur Rahman ၏ ပါတီကိုဆက်ခံပြီး အာဏာရရှိထားခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီပြောကြားခဲ့သော Dynastic Politics နှင့် ဆက်စပ်၍ ဆွဲယူရေးသားထားခြင်း ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။
သို့သော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအမျိုးသားရေးပါတီ (BNP)နှင့် Jatiyo ပါတီကဲ့သို့သော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အတိုက်အခံပါတီများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့မှုမှာ သိသာထင်ရှားသော အပြောင်းအလဲတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုကိစ္စရပ်မှာ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံကြီးတစ်ခုအဖြစ် အမည်ခံထားသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာ မျက်နှာစာတွင် ပြယုဂ်ကောင်းစေရန် တွေ့ဆုံခဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ အတိုက်အခံ ပါတီများဘက်သို့ပါနေသော အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ မူဝါဒကို အားလုံးမဆန့်ကျင်လိုသည့် သဘောကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိ အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အစိုးရခေါင်းဆောင် Hasina တို့ အကြား ဆက်ဆံရေးပျက်ယွင်းလာကြောင်း၊ သို့မဟုတ် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ သဘောထားများ(လုံးဝ) ပြောင်းလဲလာကြောင်းကို ခိုင်လုံသည့် သက်သေများ မတွေ့ရှိရပါသဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အနေဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အတိုက်အခံပါတီများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့မှုသည် ကမ္ဘာ့ အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြားက သံတမန်ရေးကစားမှု ပြကွက်များသာဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ရပါသည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံမှ ခွဲထွက်၍ လွတ်လပ်ရေး ရရှိရန် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သော အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးအရ ရင်းနှီးမှု ရှိခဲ့သောနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် ဟိန္ဒူကြီးစိုးသော အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရအနေဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာရေးကိုးကွယ်သူများအား အကြမ်းဖက်ခဲ့မှု၊ မဏိပူရပြည်နယ်အတွင်း ရွှေ့ပြောင်းသွားလာနေထိုင်သူများ၏ ပဋိပက္ခ၊ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံးဒီမိုကရေစီနိုင်ငံကြီး၏ ပြယုဂ်တို့ကြောင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအဖုအထစ်များရှိခဲ့သော်လည်း ဟစီနာအစိုးရအပေါ် မိုဒီအစိုးရ၏ သိသာထင်ရှားသော မူဝါဒအပြောင်းအလဲဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်ဖွယ်ရာဖြစ်နေကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
Myanmar Aspect
107091423
[1]။ Arkoprabho Hazra,“What Will India’s Changing Approach To Bangladesh’s National Elections Mean for the Hasina Government?”. The Diplomat. 1 September 2023 [https://thediplomat.com/ 2023/ 09/ what-will- indias -changing- approach-to- bangladeshs-national-elections-mean-for-the-hasina- government/]-accessed on 7 September 2023.
[2]။ “Dynastic Politic" ဆိုသည်မှာ မိသားစုတစ်စုတည်း၊ သို့မဟုတ် မျိုးရိုးတစ်ခုမှ နိုင်ငံရေးသမားများ ဦးဆောင်သော၊ သို့မဟုတ် ပါဝင်စုစည်းထားသော နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်မှု သို့မဟုတ် အာဏာကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မိသားစုတစ်စုတည်းမှ သားစဉ်မြေးဆက် ပုဂ္ဂိုလ်များသည် နိုင်ငံရေးပါတီ၊ သို့မဟုတ် အစိုးရတွင် ထင်ရှားသောရာထူးများရရှိကာ ၎င်းတို့၏မိသားစုဝင်များထံမှ ခေါင်းဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍကို အမွေဆက်ခံလေ့ရှိမှုကို ဆိုလိုပါသည်။
[3]။ Kiran Sharma,“Modi Rails Against Corruption, Dynasties In National Day Speech”. Nikkei Asia. 15 August 2023 [https:// asia.nikkei.com/ Politics/ Modi-rails-against-corruption-dynasties-in-national- day-speech/]-accessed on 7 September 2023.