တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း ဖိလစ်ပိုင်သင်္ဘောများအားကာကွယ်စောင့်ရှောက်မည်ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံက ကတိကဝတ်ပြုလိုက်သည့် ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် တရုတ်ကမ်းခြေစောင့်သင်္ဘောသည် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ထောက်ပံ့ရေးရေယာဉ်များအား ရေအမြောက်ဖြင့်ထိုး၍ ခြိမ်းခြောက် ဟန့်တားမှုများပြုလုပ်ခဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တုံ့ပြန်မှုများနှင့် ဂျပန်၊ ဩစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်၊ ဗြိတိန်နိုင်ငံနှင့် EU တို့၏ သဘောထားများနှင့် ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။ [1]

ဖော်ပြချက်

တရုတ်-ဖိလစ်ပိုင် အငြင်းပွားရာကျွန်းအနီးတွင် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ထောက်ပံ့ရေး ရေယာဉ်များအား တရုတ်ကမ်းခြေစောင့်သင်္ဘောမှ ရေအမြောက်ဖြင့်ထိုး၍ ဟန့်တားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Llyod Austin ကတောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း ဖိလစ်ပိုင်သင်္ဘောများ တိုက်ခိုက်ခံရမှုများကို အပြည့်အဝ ကာကွယ်သွားမည်ဟု ကတိကဝတ်ပြုခဲ့ပါသည်။ ဖိလစ်ပိုင်ရေယာဉ်များသည် ၎င်းတို့၏ အထူးသီးသန့် စီးပွားရေးဇုန်အတွင်းတွင်ရှိသော Ayungin ကျွန်း၊ သို့မဟုတ် Second Thomas ကျွန်းရှိ သောင်တင်နေသော စစ်ရေယာဉ်များပေါ်မှ တပ်ဖွဲ့များအတွက် ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းမှုများဆောင်ရွက်ရန် မောင်းနှင်နေစဉ် အတွင်း တရုတ်ကမ်းခြေစောင့်သင်္ဘောက နှောင့်ယှက်ဟန့်တားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ နှောင့်ယှက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Llyod Austin က ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီး Gilberto Teodoro နှင့် တွေ့ဆုံ၍ အမေရိကန်-ဖိလစ်ပိုင် ခိုင်မာအားကောင်းသည့် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုပြောကြားခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုများ၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် စစ်ရေးထောက်ပံ့မှုများ ပြုလုပ်သွားမည်ဟုကတိပြုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့နောက် အမေရိကန်နိုင်ငံကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Llyod Austin က တရုတ်နိုင်ငံ ရေယာဉ်မှ ရေအမြောက်ဖြင့် ထိုးခြင်းအပါအဝင် ရေကြောင်းလုံခြုံမှုမရှိသော လုပ်ဆောင်မှု များသည် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကို ခြိမ်းခြောက်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်-ဖိလစ်ပိုင် အပြန်အလှန်ကာကွယ်ရေးသဘောတူစာချုပ် ချဲ့ထွင်မည်ဖြစ်ပြီး ပစိဖိတ်နှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း ပုဂ္ဂလိကရေယာဉ်များမှ လေယာဉ်တင် သင်္ဘောများ၊ စစ်သင်္ဘောများနှင့် ကမ်းခြေစောင့်တပ်များအထိပါ တာဝန်ယူဆောင်ရွက် သွားမည်ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်နှင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံတို့သည် အပြန်အလှန်ကာကွယ်ရေးသဘောတူစာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး ပစိဖိတ်ဒေသ အတွင်း နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းသည် အခြားနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည်ဟု မှတ်ယူထားကြပါသည်။ ယခုအခါ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အပြုအမူများက ထိုစာချုပ်ကို ပြန်လည်အသက်ဝင်လာစေရန် ဦးတည်စေကြောင်း ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၂၀၁၆ ခုနှစ်က နိုင်ငံတကာ ခုံရုံး The Hague ၏ စီရင်မှုများကို ငြင်းဆိုထားပြီး တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း နယ်မြေအငြင်းပွားမှုများကို Nine-Dash Line ဖြင့် ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း အခိုင်အမာပြောကြား ထားကာ နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးကမူ တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်များသည် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ တရားဝင်ဖြစ်မှုနှင့် နိုင်ငံ၏အထူးသီးသန့်စီးပွားရေးဇုန်အတွင်း ပုံမှန် ဆောင်ရွက်မှုများကို နှောင့်နှေးစေကြောင်းနှင့် ယခုဆောင်ရွက်ချက်သည်လည်း ထောက်ပံ့ ပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရေးကိစ္စတစ်ခုသာဖြစ်သည်ဟု ပြောကြား ထားပါသည်။ သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ပြောကြားချက်များကို ငြင်းဆိုထားပြီး တရုတ်ကမ်းခြေစောင့်ရေယာဉ်များသည် ဥပဒေနှင့် အညီ လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ပြီး အပြုသဘောဆောင်သည့် ထိန်းကြောင်းမှုတစ်ခုသာ ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားထားကြောင်းဖော်ပြထားပါသည်။

အဆိုပါကိစ္စရပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ဂျပန်၊ ဩစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်၊ ဗြိတိန်နိုင်ငံနှင့် EU တို့က ပြစ်တင်ဝေဖန်လျက်ရှိပြီး ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ဂျပန်နိုင်ငံသံအမတ် Kazuhiko Koshikawa သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်များကို လုံးဝလက်မခံကြောင်း၊ အဆိုပါနှောင့်ယှက်တိုက်ခိုက်မှုသည် ပင်လယ်ရေကြောင်း ဆိုင်ရာဥပဒေကို ထိပါးစေနိုင်ပြီး ရေကြောင်းလုံခြုံရေးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း၊ ကနေဒါနိုင်ငံသံအမတ်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အန္တရာယ်များပြီး ရန်စသည့်လုပ်ရပ်များကိုလုံးဝလက်မခံကြောင်းနှင့် ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီနှင့် အခြားနိုင်ငံများကမူ The Hague ၏ စီရင်ချက်များကို ထောက်ခံသည်ဟု ပြောကြားထားပါသည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန် စီးပွားရေးပညာရှင် Zack Cooper သည် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဖိလစ်ပိုင်အထူးသီးသန့် စီးပွားရေးဇုန်အတွင်း ယခုကဲ့သို့အန္တရာယ်များသည့်ကိစ္စကို လုပ်ဆောင်ရန် မသင့်ကြောင်းနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်များသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း အခြားသော ရေပိုင်နက် အငြင်းပွားမှုပြဿနာများတွင် ၎င်းကျင့်သုံးမည့်နည်းလမ်းကို ပြသနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအား တရုတ်နိုင်ငံ ရေကြောင်း လှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းများကို ရက်သတ္တပတ်ခန့် နောက်ကျပြီး ပေးပို့နေသော်လည်း ယခုအခါ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ပေးအပ်သွားမည်ဟု ဆိုသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ ပစိဖိတ်ရေယာဉ်စုအကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Samuel Paparo က ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံအား ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ထောက်လှမ်းရေး သတင်းထောက်ပံ့မှုများ လုပ်ဆောင်ပေးလျက်ရှိကြောင်း၊ ထို့ပြင် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများကလည်း အထွေထွေလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စစ်ဘက်သတင်းထောက်လှမ်းရေး သဘောတူညီချက်များအောက်မှ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းအချက်အလက် ဖလှယ်ရေး လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်သွားရန် စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်း ပြောကြားထားသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအကြံပေးအဖွဲ့ အောက်မှ အာရှ-ပစိဖိတ် လုံခြုံရေးဥက္ကဋ္ဌ Patrick Cronin ကလည်း ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ကာကွယ်ရေးစွမ်းဆောင်ရည်များကို ကူညီထောက်ပံ့ပေးမည်ဟု ပြောကြားထားပြီး ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအပါအဝင် အခြားအာဆီယံနိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ ကဲ့သို့ ဒေသတွင်းစံချိန်စံနှုန်းများကို ချိုးဖောက်ပြီး နိုင်ငံတကာဥပဒေနှင့်ဆန့်ကျင်သော ကိစ္စရပ်များကို စုပေါင်းဆန့်ကျင် မည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း ဆောင်းပါးတွင် ရေးသားဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

တရုတ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့၏ မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် ရေပြင်ပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ယခင်ကအငြင်းပွားမှု၊ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအချို့ရှိခဲ့ပြီး ယခုဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ကိစ္စရပ်က အခြေအနေကို ပိုမိုတင်းမာလာစေခဲ့ပါသည်။ တောင်တရုတ်ပင်လယ် အတွင်းရှိ စပရတ်တလေကျွန်းများအပါအဝင် တရုတ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ထိုင်ဝမ်၊ မလေးရှားနှင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံတို့အကြား နယ်မြေအငြင်းပွားမှုများရှိနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံကမူ သမိုင်းကြောင်း တစ်လျှောက်လက်ခံထားသည့် Nine-Dash Line ကိုသာ အခိုင်အမာအဆိုပြုလျက် ရှိပါသည်။ ၎င်းအငြင်းပွားမှုများအနက်မှ Second Thomas Shoal အနီးတွင် တရုတ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့ ရေပြင်ပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုများ ယခုနှစ်အတွင်း မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ် လေ့ရှိပါသည်။ အဆိုပါ ဒေသတွင်း ရေပြင်ပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှစတင်၍ တင်းမာလာရာမှ ယခု ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ဖိလစ်ပိုင်ရေယာဉ်များအား တရုတ်ကမ်းခြေစောင့်သင်္ဘောမှ ရေအမြောက်ဖြင့်ထိုး၍ နှောင့်ယှက်ဟန့်တားခဲ့သည့် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

အဆိုပါလုပ်ရပ်များနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံအပါအဝင် အနောက် အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများ၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း အင်အားကြီးမားမှုကို မလိုလားသည့် နိုင်ငံများက အချိန်ကိုက် တရုတ်နိုင်ငံအား ရှုတ်ချလျက်ရှိပြီး တရုတ် နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်သည် ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိသည်ဟု ပြောကြား ထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း အခြားနိုင်ငံများ၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို လေးစားမည်၊ အနောက်အုပ်စုနှင့် မတူညီသည့် ရှုထောင့်ဖြင့် အင်အားငယ်သော နိုင်ငံများကို ချဉ်းကပ်မည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သော်လည်း အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအဖြစ် တိုးတက်လာသည့် အခြေအနေသို့ရောက်လာလျှင် နိုင်ငံငယ်များအပေါ် အထက်စီးမှ ဆက်ဆံတတ်သည့်သဘောသဘာဝအရ အင်အားသုံး၍ ဆက်ဆံလာမည်ဟူသည့် သင်ခန်းစာကို ဖော်ထုတ်ရရှိပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အာဆီယံနိုင်ငံများသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရေပြင် ပိုင်နက်နှင့်ပတ်သက်၍ Code of Conduct နှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီ ထားခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ရေပိုင်နက် နယ်နိမိတ်အငြင်းပွားနေကြသည့် အာဆီယံနိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ အဆိုပါလုပ်ရပ်ကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုဘက်သို့ ပိုယိမ်းလာနိုင်ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအတွင်း အုပ်စုဖွဲ့မှု/ကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ယူဆမိ ပါသည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံငယ်များအနေဖြင့် အင်အားကြီးနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး၌ “ကြက်ဥအားလုံးအား ခြင်းတစ်လုံးတည်းတွင် မထည့်ပါနှင့်” (Don’t Put All Eggs in One Basket)ဟူသော မူသည်သာ ရေရှည်အလုပ်ဖြစ်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

85081523

[1]။ RYO NAKAMURA,“ U.S. vows to defend Philippine boats in South China Sea”. Nikkei Asia. August 9, 2023 [https://asia.nikkei.com/.../U.S.-vows-to-defend... on August 10, 2023.