ဂျပန်နိုင်ငံတွင်ကျင်းပခဲ့သည့် G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဟီရိုရှီးမားမြို့တွင် မေလ ၁၉ ရက်နေ့မှ ၂၁ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပ ခဲ့သည့် G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် ဆွေးနွေးခဲ့သော စည်းမျဉ်းများကို အခြေခံသည့် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး၊ ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံများ(Global South)ကို ထောက်ပံ့ကူညီရေး၊ တရုတ်နိုင်ငံအား တန်ပြန်မည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာမူဘောင်နှင့် အခြားဆွေးနွေးခဲ့သည့် အကြောင်းအရာများကို သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအင်အားကြီး ၇ နိုင်ငံ၏ အကြီးအကဲများဖြင့် G-7 ထိပ်သီး အစည်းအဝေးအား နှစ်စဉ်ကျင်းပလေ့ရှိပြီး ယခုနှစ်တွင် အစည်းအဝေးကို ဂျပန်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းရှိ ဟီရိုရှီးမားမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ အစည်းအဝေးကို အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည့်အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊ ဗြိတိန်၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီ၊ ကနေဒါနိုင်ငံနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့အပြင် ဧည့်နိုင်ငံများအဖြစ် ဩစတြေးလျ၊ အိန္ဒိယ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ တို့ကိုပါ ဖိတ်ကြားခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ အစည်းအဝေးတွင် ယူကရိန်းနိုင်ငံသမ္မတ Volodymyr Zelenskyy တက်ရောက်ခဲ့ခြင်းက အစည်းအဝေးအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုကို မြင့်တက်စေခဲ့ပါသည်။ ယူကရိန်းနိုင်ငံသမ္မတသည် G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအတွင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများအား ရုရှားနိုင်ငံ၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြန်လည်တုံ့ပြန်နိုင်ရန် အတွက် စစ်ရေးအကူအညီများပေးရေး တိုးမြှင့်ထောက်ပံ့ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသမ္မတ Joe Biden ကလည်း G-7 အနေဖြင့် ယူကရိန်းနိုင်ငံကို ကူညီ ထောက်ပံ့သွားမည်ဖြစ်ပြီး ယူကရိန်းပြည်သူများဘက်မှ ဆက်လက်ရပ်တည်သွားမည်ဟု ပြောကြားပြီး ယူကရိန်းနိုင်ငံသမ္မတသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် အပြင် ဘရာဇီးနိုင်ငံအကြီးအကဲများဖြင့်လည်း တွေ့ဆုံမှုပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ယခုတစ်ကြိမ်ကျင်းပခဲ့သည့် အစည်အဝေးသည် G-7 ၏ ကနဦး စီးပွားရေး လုံခြုံမှုအယူအဆများကို အဆုံးသတ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးဖြင့် အကျပ်ကိုင်ခြိမ်းခြောက်မှုများအား တန်ပြန်နိုင်မည့် မူဘောင်အသစ်ကို တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မူဘောင်အသစ်ကို “Coordination Platform on Economic Coercion” ဟု အမည်ပေးထားပြီး EU သည် အမေရိကန်၊ ကနေဒါ၊ ဂျပန်နိုင်ငံတို့နှင့်အတူ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာမူဝါဒများကို တန်ပြန် ဆောင်ရွက်နေသည်ဟူသည့် အချက်ပေါ်တွင် မူတည်၍ အဆိုပါမူဘောင်ကို ဖော်ဆောင် ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါမူဘောင်အသစ်နှင့်ပတ်သက်၍ G-7 အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ သဘောတူခြင်း ရှိ/မရှိနှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်မှုများ ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး လက်ရှိ အချိန်တွင် မူဘောင်အသစ်နှင့်ပတ်သက်၍ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ထုတ်ပြန် ထားခြင်းမရှိသေးပါ။ သို့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံက G-7 အနေဖြင့် ထိုသို့ မူဘောင်များချမှတ်ဆောင်ရွက်ရန် ပြင်ဆင်လာခြင်းသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို ပစ်မှတ်ထား ဆောင်ရွက်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားထားပါသည်။

ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းနိုင်ငံများသည် De-risking မဟာဗျူဟာ ကျင့်သုံးခြင်းအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်မည်ဟုဆိုသည်။ အစည်းအဝေးကို တက်ရောက်ခဲ့သည့် အိန္ဒိယနှင့် ဘရာဇီးနိုင်ငံတို့သည် G-7 ၏ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် ဆောင်ရွက်ချက်များကို အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသည် G-7 အတွက် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအား ဦးစားပေးခြင်းအကျိုးကို လက်တွေ့ခံစားရမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် G-7 နိုင်ငံများသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အပြိုင် ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းနိုင်ငံများကို လွှမ်းမိုးနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပြီး အဆိုပါ နိုင်ငံများအပေါ် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အကျိုးရှိနိုင်မည့်နည်းလမ်း(Win-Win)များဖြင့် လက်တွဲ ဆောင်ရွက်ရန် ကမ်းလှမ်းမှုများပြုလုပ်နေသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

အစည်းအဝေးတွင် ထိုင်ဝမ်အရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းအတွင်း လုံခြုံရေးနှင့် သာယာဝပြောရေးအတွက် ထိုင်ဝမ်ဒေသ တည်ငြိမ် အေးချမ်းရေးသည်အရေးကြီးပါသည်။ G-7 နိုင်ငံများအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် တည်ငြိမ်သည့် ဆက်ဆံရေးတစ်ရပ်တည်ဆောက်ရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည့်အပြင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ဘုံအကျိုးစီးပွားများအတွက် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ G-7 အဖွဲ့ဝင်ခေါင်းဆောင်များအနက်မှ အချို့သည်လည်း တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်မည်ဟု ယူဆနေကြသည့်အတွက် တရုတ် နိုင်ငံ၏ ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ချက်များကို နားလည်ထားရန်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ တရုတ် နိုင်ငံက ၎င်းတို့အပေါ် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအချို့ ကျင့်သုံးနေသည့် မူဝါဒများနှင့်ပတ်သက်၍ မကျေနပ်မှုများရှိနေပြီး တန်ပြန်ဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်းနှင့် အဆိုပါအချက်ကို G-7 နိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း နားလည်သဘောပေါက်ထားရန် လိုအပ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် သက်ဆိုင်ရာဒေသ၌ စီးပွားရေးအင်အားကြီး နိုင်ငံများဖြစ်လာသည့် ဩစတြေးလျ၊ အိန္ဒိယ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့အား တက်ရောက်ရန်ဖိတ်ကြားခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံအပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများသည် ထိုစီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများပါဝင်သည့် ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းနိုင်ငံများကို အပြိုင်စည်းရုံးပြီး ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံရေးဇာတ်ခုံတွင် ဦးဆောင်မှုကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရေးအတွက် ရည်ရွယ်ဆောင်ရွက်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများသည် အာရှ ဒေသတွင်းချုပ်ကိုင်မှုများပြုလုပ်နိုင်ရန်အတွက် အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ပစ်မှတ်ထားစည်းရုံးမှုများ ရှိနေသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ G-7 အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအချို့တွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာ့ အခင်းအကျင်းများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လိုသည့် ဆန္ဒရှိနေခြင်းနှင့် De-risking မဟာဗျူဟာအရ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ်မှီခိုမှုလျော့ချမည်ဖြစ်သော်လည်း အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ မြွေမသေတုတ်မကျိုး စီးပွားရေးဆက်လက် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရန် ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ယခုအစည်းအဝေးတွင် ဆွေးနွေးခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းနိုင်ငံများအားစည်းရုံး နိုင်မည့်အရေးနှင့် တရုတ်နိုင်ငံအခန်းကဏ္ဍကို မှေးမှိန်အောင်ဆောင်ရွက်မည့်အရေးတွင် လိုအပ်ချက်များရှိနေဦးမည်ဖြစ်ပါသည်။

G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသည် တရုတ်နိုင်ငံကို ရည်ရွယ်သော စီးပွားရေးအရ တန်ပြန်ရန်၊ ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်း နိုင်ငံများအား တရုတ်နိုင်ငံနှင့်အပြိုင်လွှမ်းမိုးရန်၊ ထိုင်ဝမ်အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်၊ တရုတ်နိုင်ငံအား ဝိုင်းပတ်ထိန်းချုပ်ရေး အတွက် QUAD အဖွဲ့နိုင်ငံများမှ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း ရေအောက်ဆက်သွယ်ရေး Networks များ ဆောင်ရွက်ရန်အချက်များပါဝင်သဖြင့် China Threat အဖြစ် ဆောင်ရွက် ခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံကလည်း G-7 အစည်းအဝေးကို Anti-China Workshop အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် လက်ရှိ G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသည် တရုတ်နိုင်ငံအား နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးအား တန်ပြန်ရန် အရှိန်မြှင့်တင်နေခြင်းဖြစ်သောကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှလည်း ၎င်း၏မိတ်ဘက်နိုင်ငံများနှင့် အလားတူဆောင်ရွက်မှုများ မြင်တွေ့လာရနိုင်ပြီး နိုင်ငံငယ်များအနေဖြင့် နိုင်ငံကြီးများ၏ အားပြိုင်မှုအကြားတွင် မိမိနိုင်ငံအတွက် ပါးနပ်စွာအကျိုးစီးပွားထုတ်ယူနိုင်သည့် ပညာသည်သာ အခရာဖြစ်လာမည်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

28052923

ဆီးရီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် Arab League သို့ ပြန်ဝင်လာခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဘာတွေ သိထားသင့်သလဲ

ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၁၆ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် တွင်ကျင်းပခဲ့သည့် အာရပ်နိုင်ငံများတွေ့ဆုံမှုတွင် ဆီးရီးယားအရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်ပြီး စိတ်ပါဝင်စားမှုနည်းပါးသော်လည်း ယခုအခါ လာမည့် Arab ညီလာခံတွင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြန်လည်ပါဝင်လာတော့မည်ဖြစ်ပါသည်။ အစိုးရဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြသူများကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းခဲ့ပြီး ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအား ၂၀၁၁ ခုနှစ် မှစတင်၍ အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်မှ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ရပ်ဆိုင်းထားခဲ့ပါသည်။ မေလ ၁၉ ရက်နေ့ ဆော်ဒီအာရေးဘီးယားနိုင်ငံတွင် ကျင်းပမည့် အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်ညီလာခံတွင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအား ပြန်လည်လက်ခံပြီး သမ္မတ အာဆတ်အား ဖိတ်ကြားမည့်ကိစ္စကို မေလ ၇ ရက်နေ့က သဘောတူညီခဲ့ကြပါသည်။

အာဆတ်အနေဖြင့် ထိုသို့ အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်တွင်ပြန်လည်လက်ခံခြင်းမှတစ်ဆင့် အနောက်အုပ်စုအတွင်း လက်ခံမှုရရှိရန် ကြိုးပမ်းနိုင်သည်ဟု မျှော်လင့်ထားပါလိမ့်မည်။ ထို့သို့ အာရတ်အဖွဲ့ချုပ်မှ ပြန်လည်လက်ခံခဲ့သော်လည်း အာဆတ်အစိုးရအနေဖြင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများကို တာဝန်ယူရန်၊ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအတွက် လိုက်လျောမှုများပြုလုပ်ရန်၊ ၆ မီလီယံခန့်ရှိသည့် ပြည်ပသို့ထွက်ပြေးခိုလှုံနေသူများကို ပြန်လည်ခေါ်ယူရန် ဘာတစ်ခုမှ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။ ဆီယီးယားနိုင်ငံတွင် လူဦးရေ ၂၂ မီလီယံရှိခဲ့သော်လည်း ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် နိုင်ငံသား ထက်ဝက်ခန့်က အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် အခြားပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ထွက်ပြေးခိုလှုံခဲ့ရပါသည်။ အာဆတ်အနေဖြင့် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့်ဆိုင်သည့် အကျင့်ပျက်ချစားမှုများအပြင် အီရန်နိုင်ငံနှင့် နီးကပ်စွာဆက်ဆံခြင်းဖြင့် နိုင်ငံကိုအုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံမှာ ဆင်းရဲတွင်းနက်ခဲ့ရပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သော ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအနေဖြင့် ၎င်းအား အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်မှ ပြန်လည်လက်ခံရန် သံတမန်ရေးနည်းလမ်းအောင်မြင်ခြင်းသည် အခြားသော နိုင်ငံများအတွက် ပြဿနာတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်ပါသည်။

ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးရန်မစွမ်းသာသောကြောင့် အာဆတ်အနေဖြင့် အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်နှင့် ချမ်းသာသော ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများ၏ အကူအညီလိုအပ်ပါသည်။ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ပြန်ပေါင်းထုတ်ရန်ကလည်း လွယ်ကူသည့် ကိစ္စတစ်ခုမဟုတ်ပါ။ အရေးယူပိတ်ဆို့ထားခြင်းကြောင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများတည်ဆောက်ရန်နှင့် လိုအပ်သည့် ပစ္စည်းများတင်သွင်းရန် ကန့်သတ်ချက်ရှိပါသည်။ ပါရှန်ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမည့်သူများအဖို့လည်း ထိုကဲ့သို့သောအခက်အခဲများကြောင့် နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်သုံးစက်ရုံအသေးတစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့ပင် စိတ်ပျက်နေကြပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သော အခြေအနေတွင် အကယ်၍ ပိတ်ဆို့မှုများက အာဏာရှင်နိုင်ငံများကို ဖိအားပေးနိုင်ခြင်းမရှိသည်ထားဦး ၎င်းတို့ကို ဆက်လက်ရပ်တည်ရန် အခွင့်အရေးပေးမည်လားဟူသည့် မေးခွန်းထွက်ပေါ်လာပါသည်။

အာဆတ်အနေဖြင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ အယ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံက ဆီးရီးယားနှင့် ဆက်ဆံရေးဖြတ်တောက်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။ အီဂျစ်နိုင်ငံက အချိန်ကာလတစ်ခုအထိဖြတ်တောက်ခဲ့သော်လည်း ၂၀၁၃ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီး ဆက်ဆံရေးပြန်လည်စတင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင်လည်း အာဆတ်အနေဖြင့် UAE နိုင်ငံသို့ တရားဝင်သွားရောက်ခဲ့ပြီး ၁၁ နှစ်ကြာရပ်တန့်နေသည့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်စတင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလက ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် မြေငလျင်ကလည်း ဆီးရီးယားနိုင်ငံအား သံတမန်ရေးအရ အားသာမှုရရန် ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။

အထူးသဖြင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံအများစုက ဖြေလျော့ရေး (détente) ဘက်သို့ယိမ်းလာကြခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဆော်ဒီနိုင်ငံက အီရန်နှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးပြန်စပြီး သံရုံးများပြန်ဖွင့်ရန် သဘောတူခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားတွင် ကိုယ်စားစစ်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက် ယီမင်အပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများက မိမိတို့ပြည်တွင်းရေးကိုသာ ပိုမိုအာရုံစိုက်ခဲ့ကြသည်။ တူရကီနှင့် အီဂျစ် တို့ကလည်း ဆယ်စုနှစ်ချီ၍ အဆင်မပြေမှုများကို အဆုံးသတ်ဖို့ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများနှင့် အာရေဘီယံကျွန်းဆွယ်ရှိ အိုမန်နိုင်ငံနှင့် ကုန်သွယ်ရေးရပ်ဆိုင်းသည့်ကိစ္စမှာလည်း ထင်သလောက်အရာမရောက်လှပါ။ ထို့ကြောင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများအနေဖြင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံနှင့် ပြန်ပေါင်းထုတ်ဖို့ ကြိုးစားလာကြသည်က ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ သံတမန်ရေးအောင်မြင်လာရခြင်း၏ အကြောင်းအရင်းတစ်ခုလည်းဖြစ်ပါသည်။

ဆီးရီးယားအနေဖြင့် ၎င်း၏ ပြည်ပနိုင်ငံသို့ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ကြသူများ အရေးကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ အိမ်နီးချင်းများ၏ မကျေနပ်ချက်များရှိနေပါသည်။ ဆီရီးယားမှ ထွက်ပြေးခဲ့သည့်ဒုက္ခသည်များနေဖြင့် တစ်ချို့မှာချို့ငဲ့စွာနေထိုင်နေရပြီး တစ်ချို့မှာ အစိုးရမှ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး အကောင်အထည်မပေါ်မခြင်း နိုင်ငံသို့ ပြန်လိုသည့် ဆန္ဒမရှိကြပါသည်။အီရန်နိုင်ငံ၏ စစ်ရေးအထောက်အပံ့များကို နှစ်ပေါင်းများစွာမှီခိုခဲ့ရခြင်းကြောင့် အီရန်နှင့်ဆက်နွယ်နေသော အစ္စလာမ်မစ်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ Hizbullah နှင့် အခြားသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ အခြေချရာဖြစ်နေပါသည်။ ထိုအဖွဲ့များရှိနေခြင်းက အီရန်ကို ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုအဖြစ်ရှုမြင်နေသည့် ဆော်ဒီနှင့် ဂျော်ဒန်နိုင်ငံများအတွက်လည်း အဆင်မပြေမှုများရှိနေပါသည်။ ဆီးရီးယားပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း သမ္မတအာဆတ်အနေဖြင့် ၎င်းကိုကာကွယ်ပေးထားသည့် အီရန်တပ်ဖွဲ့များကို ပြည်တော်ပြန်ရန် စွမ်းဆောင်နိုင်မည်ဟု မယုံကြည်ကြပါ။

မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် ပတ်သက်၍ ချဲ့ကားဖော်ပြမှုတစ်ချို့ရှိနေသော်လည်း ဆီးရီယားအနေဖြင့် Captagon စိတ်ကြွဆေးထုတ်လုပ်ရာ အဓိကနေရာဖြစ်နေပါသည်။ UAE နိုင်ငံက ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်း ဆီးရီးယားနိုင်ငံမှ တင်သွင်းလာသည့် စိတ်ကြွဆေးပြားပေါင်း ၃၆ မီလီယံလောက် ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ပြီး ဆော်ဒီနိုင်ငံက ၂၀ မီလီယံလောက်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ပါသည်။ ဂျော်ဒန်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း ၁၇ မီလီယံလောက် ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်က ၁.၄ မီလီယံထက်စာလျင် အရေအတွက်များစွာ တက်လာခဲ့ပါသည်။ လက်နက်မှောင်ခိုများနှင့် ပစ်ခတ်မှုကြောင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်များလည်း သေဆုံးမှုရှိခဲ့ပါသည်။

ပြည်တွင်း ငွေကြေးဖောင်းပွမှုသည်လည်း ၁၀၀ ရာခိုင်းနှုန်းကျော်နေပါသည်။ လွန်ခဲ့သည့် ၁၂ နှစ် စစ်မဖြစ်ခင်က တစ်ဒေါ်လာလျှင် ဆီးရီးယားပေါင် ၅၀ ရှိခဲ့ရာမှ ယခုအခါ မှောင်ခိုဈေးကွက်တွင် တစ်ဒေါ်လာကို ၈,၇၀၀ ပေါက်ဈေးရှိနေပါသည်။ ဆီးရီးယား၏ တရားဝင်ကုန်သွယ်မှုမှာ စစ်မဖြစ်ခင်က ၁၁ ဘီလီယံရှိခဲ့ရာမှ ယခု ၁ ဘီလီယံသာရှိပါသည်။ အစိုးရအနေဖြင့်လည်း တစ်နေ့ကို နာရီပိုင်းသာ လျှပ်စစ်မီးပေးနိုင်ပါသည်။ ရုရှားအနေဖြင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်က ဆီးရီးယားအစိုးရအား ကာကွယ်ရန် တပ်ဖွဲ့ထောင်နှင့်ချီစေလွှတ်ခဲ့ပြီး ဒါဇင်နှင့်ချီသော လေယာဉ်များထောက်ပံ့ပေးခဲ့ပါသည်။ ထိုအရာများက ဆီးရီးယား၏ ပျက်စီးမှုများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၉ နှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်းတွင်လည်း ရုရှားက ဒေါ်လာဘီလီယံချီတန်သည့် ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများ၊ ကုန်သွယ်ရေးဇုံများနှင့် ရထားလမ်းစီမံကိန်းများကို ကတိပြုခဲ့သော်လည်း ယခုအချိန်ထိ ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို ပြန်လည်မကုစားနိုင်သေးပါ။ ဆီးရီးယားတွင်တိုက်ခိုက်ပေးနေသည့် ရုရှား ပုပ္ပလိက လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ ဖြစ်သည့် Wagner Group သည်လည်း ဆူဒန်စစ်တပ်နှင့် တိုက်ခိုက်နေသည့် Hemedti အဖွဲ့ကိုကူညီပေးနေရပြီး ဆူဒန်ရှိ ရွှေတွင်းများကို ကာကွယ်ရန် အာရုံစိုက်နေရပါသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ရုရှားအနေဖြင့် ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွင်း နစ်မြုပ်နေပြီး ၎င်းကိုယ်တိုင်ပင် အခက်အခဲများနှင့် ကြုံနေရသည့်အတွက် ဆီးရီးယားနိုင်ငံပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးကို ထိရောက်စွာ အာရုံမစိုက်နိုင်တော့ပါ။

ထို့ကြောင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ရန် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ငွေကြေး အကူအညီလိုပါသည်။ ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ်ကောင်းစွာရမည်ဆိုလျှင် ကူညီပေးကောင်းပေးနိုင်ပါသည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့်တော့ ကူညီရန်ဆန္ဒရှိသည်ကို မတွေ့ရပါ။ မေလ ၄ ရက်နေ့က နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘလင်ကန်က ဂျော်ဒန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို အမေရိကန်အနေဖြင့် ဆီးရီးယားအစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုမည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ပုံမှန်အခြေအနေပြန်ဖြစ်နေမှုကိုလည်း ထောက်ခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ EU အနေဖြင့်လည်း တင်းမာသည့်သဘောထားပြောင်းလဲပုံမရသေးပါ။ အချို့သော EU အလယ်ပိုင်းနှင့်တောင်ပိုင်းနိုင်ငံများကတော့ ဒုက္ခသည်များအရေးဖြေရှင်းလိုသောကြောင့် ဆက်ဆံရေးပြန်လည် စတင်လိုကြပါသည်။

သို့သော်လည်း လိုက်ကာနောက်ကွယ်တွင်တော့ အမေရိကန်က ဆီးရီးယားနှင့် ပြန်လည်ဆက်ဆံရန် မီးဝါပြခဲ့သည်ဟု အာရပ်သံတမန်များကဆိုပါသည်။ ကြိုးစားကြည့်ပြီး တစ်ခုခုပြန်ရအောင်ဆောင်ရွက်မည်ဟု ဆိုသည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့် အာဆတ်အစိုးရကို အသိအမှတ်ပြုလိုက်ပါက မူးယစ်ဆေးဝါးတရားဝင်ရောင်းခွင့်ပြုလိုက်သလို ဖြစ်သွားမည်ကိုစိုးရိမ်နေသည်။ အာရပ်ခေါင်းဆောင်များကတော့ အမေရိကန်၏ နည်းလမ်းက အနာနှင့်ဆေးလွဲနေသည်ဟုဆိုသည်။ သူတို့က မူးယစ်ဆေးဝါးကို ရပ်တန့်လိုလျှင် အာဆတ်အစိုးရနှင့် ဆက်ဆံသင့်ပြီး တိုးတက်လျှင်တိုးတက်သလောက် ဆီးရီးယားအား လိုက်လျောမှုပြုလုပ်နိုင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။

တစ်ချိန်တည်းတွင် နောက်အုပ်စုအနေဖြင့် လက်တွေ့မကျသည့် မူဝါဒတစ်ရပ်လည်းရှိနေသည်။ အမေရိကန်က အာဆတ်အစိုးရအား ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက် ၂၂၅၄ ကိုလိုက်နာပြီး အပစ်ရပ်ရန်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ရေးရန်နှင့် လွတ်လပ်သည့်ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် လိုလားနေသည်။ သို့သော်လည်း အာဆတ်အနေဖြင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအား မူးယစ်ဆေးဝါးနိုင်ငံ (naco-state) ဖြစ်လာစေရန် ဆန္ဒရှိလိမ့်မည်မဟုတ်သော်လည်း ၁၉၇၁ ခုနှစ်ကစပြီး အာဏာရှင်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သည့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအား ပြုပြင်ပြောင်းလဲလိုသော ဆန္ဒရှိပုံမရပါ။ အာရပ်နိုင်ငံများကတော့ အာဆတ်အား ဖယ်ကျဉ်ထားမှုက အလုပ်မဖြစ်ခဲ့သဖြင့် ပြန်လည်ဆက်ဆံရေးက အောင်မြင်နိုင်သည်ဟု အကောင်းမြင်နေကြပါသည်။

(မှတ်ချက်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံနှင့် ၎င်း၏ပြန်လည်အောင်မြင်လာသည့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးအား အနောက်အုပ်စု၏ ရှုထောင့်မှသုံးသပ်ရေးသားထားသည့် ဆောင်းပါးဖြစ်ပါသည်။ Myanmar Aspect အနေဖြင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံကြုံတွေ့နေရသည့် နိုင်ငံရေးနှင့် အချက်အလက်နှင့် ဥပမာများကို သတင်းစကားပါးလိုခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပန်ကြားအပ်ပါသည်။)
Myanmar Aspect

27052623

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် G-7 အတွက် ဘာကြောင့်အရေးပါနေသလဲ

 

နိဒါန်း

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် အာရှဒေသအတွင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအကောင်းဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်လာပြီး G-7 နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများသည် အကျိုးစီးပွားများ အတွက် ကိုင်းကျွန်းမှီ၊ ကျွန်းကိုင်းမှီ အခြေအနေတွင်ရှိနေပါသည်။ နိုင်ငံအားလုံးနှင့် အပြုသဘောဆောင်သည့် သဘောတူညီမှု၊ ထောက်ခံမှုများရရှိရန် G-7 သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အတွက် အရေးပါလျက်ရှိပြီး G-7 အနေဖြင့်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အရေးပါလျက် ရှိသည့်အချက်များအား သုံးသပ်ဖော်ပြပေးသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် နရန်ဒရာမိုဒီ(Narendra Modi)သည် (၄၉) ကြိမ်မြောက် G-7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို တက်ရောက်ရန်အတွက် မေလ ၁၉ ရက်မှ မေလ ၂၁ ရက်နေ့အထိ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဟီရိုရှိးမားမြို့သို့ သွားရောက်မည်ဖြစ်ပါသည်။ G-20 နှင့် ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့အစည်း(Shanghai Cooperation Organization-SCO) တို့၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ထမ်းဆောင်နေသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် သံတမန်ရေး ကိစ္စရပ်များဖြင့် မအားလပ်သည့်ကြားက အဆိုပါထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသို့ သွားရောက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ G-7 ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက် နိုင်ငံအများအပြားနှင့် သဘောတူညီမှုများရရှိနိုင်မည့် အခွင့်အရေးတစ်ခုဖြစ်ပြီး G-7 အတွက်လည်း အိန္ဒိယ နိုင်ငံသည် အရေးပါလျက်ရှိနေသည်ကို ဖော်ပြထားပါသည်။
ပထမအချက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ GDP သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂.၆၆ ထရီလီယံရှိပြီး G-7 အဖွဲ့ဝင် ပြင်သစ်၊ အီတလီနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့ထက် ပိုမိုများပြားလျက် ရှိနေပြီဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာငွေကြေးရန်ပုံငွေ(International Monetary Fund-IMF) အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအမြန်ဆုံးတွင် ရှိနေပြီး ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြှင့်တင်နိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားရှိပါသည်။ ကမ္ဘာ့ဘဏ်၏ ပြောကြားချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုအတိုးတက်ဆုံး နိုင်ငံ ၇ နိုင်ငံတွင် ပါဝင်လျက်ရှိပြီး ၎င်း၏စီးပွားရေးသည် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ပါသည်။ အာရှ-ပစိဖိတ်ဆိုင်ရာ IMF ဌာန၏ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး အန်နီမရီဂလုဝုဖ် (Anne-Marie Gulde-Wolf)က အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက်အရေးပါသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဈေးကွက် အလားအလာရှိမှု၊ ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းဈေးသက်သာမှု၊ စီးပွားရေးပြောင်းလဲမှုများနှင့် စက်မှု လုပ်ငန်းများအတွက် ကောင်းမွန်သည့်အခြေအနေတွင် ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများ လုပ်ဆောင်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် အမေရိကန်၊ ဂျပန်နိုင်ငံတို့နှင့်အတူ ဥရောပနိုင်ငံ များသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသနှင့် ဆက်ဆံမှုများ လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြပြီး ဗြိတိန်၊ အီတလီ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံတို့သည် အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာများ ချမှတ်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြပါသည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပထဝီနိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး ဗဟိုချက်သည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသို့ ပြောင်းလဲသွားပြီဖြစ်ရာ ဥရောပနိုင်ငံများအနေဖြင့် စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများအတွက် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ ကမ်းလှမ်းမှုများ လိုအပ်လျက်ရှိပါသည်။ သို့သော် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ တစ်ဖက်သတ်ချဲ့ထွင်မှုများရှိနေခြင်းကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အတွက် အနောက်အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများ၏ အဓိကမဟာဗျူဟာမြောက် အရေးပါသည့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်အနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဥရောပနိုင်ငံများ၏ စွမ်းအင် ပြဿနာရပ်များအတွက် ဖြေရှင်းချက်တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခ မဖြစ်ပွားမီ ဥရောပနိုင်ငံများသည် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့များမှ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ရုရှားနိုင်ငံမှ ဝယ်ယူတင်သွင်းခဲ့ကြသော်လည်း ပဋိပက္ခများကြောင့် ရုရှားနိုင်ငံမှ ဝယ်ယူမှုကို ရပ်တန့်ခဲ့ကြပါသည်။ တစ်ဖက်တွင် ရုရှားနိုင်ငံသည် ၎င်း၏ ရေနံကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ လျှော့ဈေးဖြင့် ရောင်းချလျက်ရှိပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အနောက်နိုင်ငံ များ၏ ရေနံဝယ်ယူမှုအတွက် အနောက်တံခါးတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ရုရှားနိုင်ငံမှ ရေနံစိမ်းများကိုဝယ်ယူ၍ နိုင်ငံအတွင်း ပြန်လည်ချက်လုပ်ကာ ဥရောပ နိုင်ငံများသို့ တင်ပို့ရောင်းချလျက်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ရုရှားနှင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများ အကြား ဘက်ညီသည့် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးတစ်ခုကို တည်ထောင်နိုင်သည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်လာပါသည်။ ရုရှား-ယူကရိန်းပဋိပက္ခများကြောင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံအများစု၏ စီးပွားရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို ထိခိုက်ခဲ့ကြောင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ရုရှားနှင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများအတွက် တိုက်ရိုက်သော်လည်းကောင်း၊ သွယ်ဝိုက်၍ လည်းကောင်း ကြားနေဖျန်ဖြေလျက်ရှိနေပါသည်။ G-7 မှ G-8 အဖြစ်သို့ ချဲ့ထွင်ခြင်းရှိ/မရှိနှင့် ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းရန် လိုအပ်ကြောင်းနှင့် G-7 နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ အကြား သဘောတူညီမှုရရှိခြင်းသည် G-7 အဖွဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းနိုင်မည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်လာသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် G-7 အဖွဲ့တို့အကြား ကိုင်းကျွန်းမှီ၊ ကျွန်းကိုင်းမှီ အနေအထားတွင်ရောက်ရှိလာနေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် လွတ်လပ်ပွင့်လင်းသည့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ အခင်းအကျင်း (FOIP)ကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံက ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေသော G-7 အစည်းအဝေးသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ဝန်ကြီးချုပ်အား ဖိတ်ကြား တက်ရောက်စေခြင်းမှာ နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအား တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ခြင်း နှင့်အတူ ၎င်းတို့ကျင့်သုံးလျက်ရှိသော ဒီမိုကရေစီဟန်ချက်ညီရေးအတွက် အဓိက အခန်းကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လာကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် အမေရိကနှင့် ဥရောပမဟုတ်သည့် အင်အားတောင့်တင်းသည့် အာရှနှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ရန်၊ တရုတ်နိုင်ငံအား ထိန်းညှိရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လာမှု နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်ပါသည်။

ထို့ကြောင့် G-7 အစည်းအဝေးကို နိုင်ငံတကာနှင့် သဘောတူညီချက်များရယူ၍ ၎င်းတို့အခင်းအကျင်းအား အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု သုံးသပ်ရပါသည်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မူဝါဒများအတိုင်း ၎င်း၏အကျိုးစီးပွားအတွက် အခွင့်အရေး ပေးနိုင်မည့် နိုင်ငံများအားလုံးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှုအရှိန်ကို ရရှိရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်အတွင်း ပြောင်းလဲလာသည့် မဟာဗျူဟာများတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အခန်းကဏ္ဍသည် အရေးပါလျက် ရှိပြီး လက်ရှိတွင် ဥရောပနိုင်ငံများကလည်း ဒေသတွင်းခြေဆန့်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလာချိန် ဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန်အတွက် အမေရိကန်၊ ဩစတြေးလျ၊ ဂျပန်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ပါဝင်သည့် Quad ခေါ် ၄ နိုင်ငံ လုံခြုံရေးဆွေးနွေးမှု အဖွဲ့သည် ဒေသတွင်းစစ်ရေးကဏ္ဍများ၌ နိုင်ငံစုံပူးပေါင်းမှုများ တိုးချဲ့လာနိုင်ကြောင်းနှင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့အနေဖြင့် ၎င်းတို့အကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကို မြှင့်တင်၍ တုံ့ပြန်လာနိုင်ဖွယ် ရှိကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect
26052523

အာဆီယံနိုင်ငံများနှင့်ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်နိုင်ရန် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာသံခင်းတမန်ခင်းအသုံးပြုလာသော အိန္ဒိယနိုင်ငံ အောင်မြင်နိုင်မလား

 

နိဒါန်း

အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် အာဆီယံနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်နိုင်ရန် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုင်ရာသံခင်းတမန်ခင်း(Cultural Diplomacy)ကို အသုံးပြု၍ ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ရာ၌ အခက်အခဲများနှင့် ကြုံတွေ့နေရပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် Cultural Diplomacy ကို မည်သို့မည်ပုံ အသုံးပြုနေကြောင်း၊ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် အခြေချနေထိုင်ကြသော အိန္ဒိယလူမျိုးစုများ(India Diaspora) များ မည်သို့အရေးပါလာကြောင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် မည်သည့် အခက်အခဲများနှင့် ကြုံတွေ့နေရကြောင်းကို သုံးသပ်ဖော်ပြသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

ဖော်ပြချက်

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာသံခင်းတမန်ခင်းအသုံးပြု၍ အိန္ဒိယ-အာဆီယံ ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်မှုတွင် ကဏ္ဍ ၂ ခုပါရှိနေပါသည်။ ပထမကဏ္ဍ၌ အိန္ဒိယ နိုင်ငံသည် အာဆီယံနှင့်ဆက်ဆံရေးအား တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများတွင်ရှိသော ရှေးဟောင်းစေတီပုထိုးများ၊ ဘုရားများနှင့် ကျောင်းများကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်မွမ်းမံပေး၍ ၎င်း၏ ပါဝါအပျော့(Soft Power)ကို မြှင့်တင်လျက်ရှိပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ပြန်လည်ပြင်ဆင်မွမ်းမံပေးမှုကို ဘုရားကျောင်းသံခင်းတမန်ခင်း (Temple Diplomacy) ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် “Temple Diplomacy” အား ၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင်စတင်အသုံးပြုခဲ့ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ကမ္ဘောဒီးယား၊ ဗီယက်နမ်၊ မြန်မာနှင့် လာအိုနိုင်ငံတို့တွင်ရှိသော ထင်ရှားကျော်ကြားသည့် ရှေးဟောင်းစေတီပုထိုးများ၊ ဘုရားများနှင့် ကျောင်းများကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်မွမ်းမံပေးခဲ့ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ပြင်ဆင် မွမ်းမံပေးမှုသည် အဆိုပါနိုင်ငံများ၏ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ကို ထိန်းသိမ်းပေးခြင်းလည်း ဖြစ်သောကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အာဆီယံဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်မှုကို များစွာအထောက်အကူ ပြုသည့်အပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပါဝါအပျော့ကဏ္ဍကိုလည်း ပိုမိုအားကောင်းစေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒုတိယကဏ္ဍ၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အာဆီယံနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်မှု၌ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် အခြေချနေထိုင်ကြသော အိန္ဒိယလူမျိုးစုများ(IndiaDiaspora)၏ အရေးပါပုံကို ဖော်ပြထားပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်ရေး ရပြီးကတည်းက “India Diaspora” များ၏ အရေးကိစ္စများကို လျစ်လျူရှုထားခဲ့သည်မှာ ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သော်လည်း မကြာသေးမီကမှ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၎င်း၏နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒထဲတွင် “India Diaspora” ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ထည့်သွင်းလာခဲ့ပါသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များက ဖြစ်ပွားခဲ့သော စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းများအား “India Diaspora” များ၏ ငွေပို့/ငွေလွှဲမှုများ (Remittances)ကြောင့် အဆိုပါအကျပ်အတည်းများကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့ပါသည်။ အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် နေထိုင်သော “India Diaspora” များသည် ကိုလိုနီခေတ်၏ အမွေအနှစ်များဖြစ်ပြီး ကိုလိုနီလက်အောက် ကျရောက်ခဲ့သည့် မြန်မာ၊ မလေးရှားနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံတို့တွင် အများဆုံးနေထိုင်ကြသည်ဟု ဆိုပါသည်။

အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် အခြေချနေထိုင်ကြသော တရုတ်လူမျိုးစုများ (China Diaspora)နှင့် “India Diaspora”တို့၏ ခြားနားချက်မှာ “China Diaspora” ကဲ့သို့ “India Diaspora” ၏ စီးပွားရေးဩဇာကြီးထွားမှု အားနည်းခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ အားနည်းရခြင်းသည် မြန်မာနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံကဲ့သို့သော နိုင်ငံများမှ “India Diaspora” များကို ဘေးဖယ်ထုတ်ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ သို့သော်လည်းနိုင်ငံရေးကဏ္ဍတွင်မူ စင်ကာပူနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံတွင်ရှိသော “India Diaspora” များ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် အလွန်အရေးပါလျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် သုတေသီများက အာဆီယံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ခြင်းတွင် “India Diaspora” များသည် အလွန်အရေးပါသည်ဟု သုံးသပ်ထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် စီးပွားရေး ဩဇာရှိသော၊ အောင်မြင်ကျော်ကြားသော “India Diaspora” ကို ဦးတည်၍ ချဉ်းကပ်ခြင်းထက် “India Diaspora” အားလုံးပါဝင်သည့် ချဉ်းကပ်မှုပုံစံမျိုးကို ပုံဖော်မှသာ အာဆီယံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်မှုများ ပိုမိုအားကောင်းနိုင်မည် ဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယ-အာဆီယံဆက်ဆံရေးကိုလည်း များစွာအထောက်အကူပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

သို့သော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အာဆီယံဆိုင်ရာ ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်နေမှု များတွင် စိန်ခေါ်မှု ၂ ချက်ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ပထမတစ်ချက်မှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံမှ စီးပွားရေးပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို လက်ခံရန် တွန့်ဆုတ်နေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဒေသတွင်းဘက်စုံစီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (RCEP)မှ နုတ်ထွက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းသည် ဒေသတွင်းစီးပွားရေးပူးပေါင်းမှုကို များစွာထိခိုက်စေသည့်အပြင် ထိုကဲ့သို့နုတ်ထွက်မှုကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေးကဏ္ဍပုံဖော်မှုများကို များစွာထိခိုက်စေခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိအချိန်၌ နိုင်ငံစုံကော်ပိုရေးရှင်းများသည် ၎င်းတို့ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုအား ဖြန့်ကြက်ထားနိုင်ရန် စီးပွားရေးကွင်းဆက်အရ အချက်အချာကျသည့် အာဆီယံသို့ ပြောင်းရွှေ့လာနိုင်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ အခွင့်အလမ်းများရှိနေသော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ RCEP မှ နုတ်ထွက်မှုသည် အိန္ဒိယ-အာဆီယံ စီးပွားရေးကဏ္ဍခိုင်မာမှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေသည်ဟု ဆိုပါသည်။

ဒုတိယအချက်၌ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် Modi လက်ထက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဟိန္ဒူဝါဒကြီးထွားအောင် ဆောင်ရွက်နေမှုသည် မွတ်ဆလင်လူမျိုးအများစုနေထိုင်သည့် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့အတွက် အခက်အခဲဖြစ်‌ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ နယူးဒေလီမြို့တွင် ဟိန္ဒူလူမျိုးစုနှင့် မွတ်ဆလင်လူမျိုးစု နှစ်ခုအကြား ဆူပူအကြမ်းဖက်မှုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အဆိုပါဆူပူအကြမ်းဖက်မှုအပေါ် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့ရှိ အစ္စလာမ်မစ်အုပ်စုများက ရှုတ်ချကြပါသည်။ ထို့ပြင် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပါတီတစ်ခုဖြစ်သော BJP ပါတီမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦး၏ ပြောဆိုမှုတွင် မွတ်ဆလင်လူမျိုးများကို စော်ကားသည့်စကားများ ပါဝင်သောကြောင့် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့သည် ၎င်းတို့နိုင်ငံရှိ သက်ဆိုင်ရာ အိန္ဒိယသံတမန် များကို ခေါ်ယူ၍ တရားဝင်တိုင်ကြားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်များအတွင်း “India Diaspora” များအပေါ် BJP ပါတီ၏လွှမ်းမိုးမှု ပိုမိုများပြားလာခြင်းကြောင့် စင်ကာပူနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံတို့သည် ဟိန္ဒူ နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ဝါဒ(Hindu Transnationalism)ပျံ့နှံ့လာမည်ကို စိုးရိမ်လျက်ရှိပါသည်။ အကယ်၍ “Hindu Transnationalism”တကယ်ပျံ့နှံ့လာပါက အာဆီယံအစိုးရများ အနေဖြင့် အဆိုပါ “India Diaspora”အား နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ရာ၌ အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် မရှုမြင်ဘဲ ပြည်တွင်းတည်ငြိမ်မှုကို စိန်ခေါ်လာမည့် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ်အနေဖြင့် ရှုမြင်လာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် အာဆီယံနှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးမြှင့်နိုင်ရန် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ သံခင်းတမန်ခင်းနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများတွင် တည်ရှိသော ရှေးဟောင်းစေတီပုထိုးများ၊ ဘုရားများနှင့် ကျောင်းများကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်မွမ်းမံပေးသည့် ဘုရားကျောင်းသံခင်းတမန်ခင်းကို အသုံးပြုခြင်းအပြင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် အခြေချနေထိုင်ကြသော အိန္ဒိယလူမျိုးစုများ(IndiaDiaspora)၏ အခန်းကဏ္ဍကို အသုံးပြု၍ ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း အခြားသော စိန်ခေါ်မှုများဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏စီးပွားရေးပွင့်လင်းမြင်သာမှုအပေါ် တွန့်ဆုတ် နေမှု၊ ဟိန္ဒူဝါဒဖြန့်ကြက်နေမှုတို့ကြောင့် အိန္ဒိယ-အာဆီယံဆက်ဆံရေး အရှိန်အဟုန်မြှင့် ဆောင်ရွက်မှုများကို အခက်အခဲဖြစ်နေကြောင်း သုံးသပ်ထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အာဆီယံ ဆိုင်ရာဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်မှုအပေါ် အမှန်တကယ်ဆောင်ရွက်လိုမှု ရှိ/မရှိသည် အိန္ဒိယ နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအပေါ် မည်မျှတန်ဖိုးထားသည်ဆိုသည့် အချက်အပေါ်တွင်မူတည်နေသည်ဟု သုံးသပ်ထားပါသည်။

လက်ရှိအချိန်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အာဆီယံသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ၌ အိန္ဒိယ-အာဆီယံ ကဏ္ဍစုံ မဟာဗျူဟာမြောက်မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေး(Comprehensive Strategic Partnership)ကို စတင်ထူထောင်ထားပြီး၊ Global South အပေါ်အလေးထားလာသည် မူဝါဒများကြောင့် မိတ်ဖက် ဆက်ဆံရေးအား ပိုမိုတိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်လာမည့် အလားအလာရှိပါသည်။ အိန္ဒိယ နိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ချစ်ကြည်ရေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုထားပြီး ယခုအခါ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကဏ္ဍစုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိလာ သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရှေ့နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရေး မူဝါဒအရ အရှေ့တောင်အာရှနှင့် ကူးလူးဆက်ဆံမှုမြှင့်တင်နေချိန်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက် မဟာ ဗျူဟာအရအရေးပါသော မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ရန် ကြိုးစားလာကြောင်းလည်းတွေ့ရှိရပါသည်။ သို့သော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံအသုံးပြုနေသည့် Cultural Diplomacy နှင့် အခြားနိုင်ငံများတွင် ဖြန့်ကြက်နေထိုင်နေသည့် အိန္ဒိယလူမျိုးများကို အသုံးပြုလာခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့ လူဦးရေအချိုးအစားများလှသည့် နိုင်ငံကြီးများအကြားတည်ရှိနေသည့် နိုင်ငံငယ်များအဖို့ အဆိုးအကောင်း အကျိုးအကြောင်းကို သတိပြုဆင်ခြင်ဖွယ်ရာတစ်ခု ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect
25052423

ဒေသတွင်း၌ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲအပေါ် ချဉ်းကပ်နေသည့် ပုံစံ (၃) မျိုး

 

နိဒါန်း

လက်ရှိမြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲသည် ဒေသတွင်းနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်း အပေါ် သက်ရောက်မှုများစွာရှိနေသောကြောင့် ဒေသတွင်း၌ မြန်မာ့အရေးကိစ္စအပေါ် ချဉ်းကပ်မှုပုံစံ ၃ မျိုးဖြင့် ချဉ်းကပ်ဆောင်ရွက်နေသိသည်ကိုတွေ့ရသည်။ အဆိုပါ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံ ၃ မျိုးအား အပြန်အလှန်ချိတ်ဆက်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အကြံပြုထားသည့် အချက်များအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ပထမချဉ်းကပ်မှုပုံစံ၌ အာဆီယံလမ်းစဉ်(The ASEAN WAY) ဖြစ်ပါသည်။ မေလအတွင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှ စာမျက်နှာ ၂၅ မျက်နှာပါဝင်သည့် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းဖြစ်ပေါ်လာမှု၊ အာဆီယံ၏ တူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်၊ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအ
ကူအညီများပေးအပ်မှုတို့နှင့် စပ်လျဉ်းသော အချက်အလက်များ ကိုသာ ထုတ်ပြန်ထားပြီး နောက်ထပ်ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအခြေအနေများ ရှိ/မရှိကိုမူ ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါ။ လက်ရှိအချိန်ထိလည်း အာဆီယံသည် မြန်မာ့အရေးကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ၎င်းတို့၏ တူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်အား အဓိကကိုးကားချက်အဖြစ် လက်ကိုင် ထားပါသည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံ၏လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီ ပေးအပ်မည့်ယာဉ်တန်းအား မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရှမ်းပြည်နယ်အရှေ့ပိုင်း၌ တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရ သော်လည်း အာဆီယံအနေဖြင့် နောက်ဆုံးထုတ်ပြန်ချက်တွင် အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှုတ်ချမှုမပြုလုပ်ဘဲ နောက်ပိုင်းမှသာ သီးခြားထုတ်ပြန်၍ ရှုတ်ချမှုပြုလုပ် ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်က ထုတ်ပြန်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်အတွင်း၌ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ၏ တူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်နှင့်စပ်လျဉ်းသော တိုးတက်မှုမရှိခြင်းကို ထည့်သွင်းဖော်ပြ ထားခြင်းမရှိပါ။ ထို့ပြင် လက်ရှိအချိန်ထိ အာဆီယံ၏ မြန်မာ့အရေးကိစ္စအပေါ် ထိရောက်စွာဖြေရှင်းနိုင်မှုမရှိခြင်းသည် အချက် ၂ ချက်အပေါ်တွင် မူတည်နေသည်ဟုဆိုပါသည်။ ပထမအချက်သည် အာဆီယံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်ကြောင့်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယ အချက်သည် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် ပြီးခဲ့သည့် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး၏ သတင်းမှတ်တမ်းပေါက်ကြားမှုအချို့ အရ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်အချို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအား ထိပ်သီးအစည်းအဝေးများသို့ ပြန်လည်ဖိတ်ကြားလိုသည့် သဘောထားရှိသော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံတို့ကမူ အဆိုပါမူဝါဒကို လက်မခံကြကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

သို့သော်လည်း လက်ရှိအချိန်ထိ မြန်မာနိုင်ငံသည် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှ လွဲ၍ ကျန်ရှိနေသောအာဆီယံအစည်းအဝေးများသို့ တက်ရောက်နေပါသည်။ အာဆီယံ၏ ထိုကဲ့သို့ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံကြောင့် ပြင်ပလေ့လာသူများ၊ NUG နှင့် PDF အဖွဲ့အစည်း များကို စိတ်ပျက်စေသည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါချဉ်းကပ်မှုပုံစံသည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ၏ မြန်မာ့အရေးအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု ပိုမိုအားနည်းလာနိုင်ပြီး အခြားသော ဒေသတွင်းပြဿနာများဖြစ်သည့် အင်ဒို-ပစိဖိတ် အငြင်းပွားမှုကဲ့သို့သော ပြဿနာများ အပေါ် ပိုမိုစိတ်ဝင်စားလာနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် နောက်ပိုင်းတွင် အာဆီယံ၏ မြန်မာ့အရေးအပေါ် ချဉ်းကပ်မှုပုံစံသည် ပိုမိုငြိမ်သက်သွားနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒုတိယချဉ်းကပ်မှုပုံစံ၌ အင်ဒိုနီးရှားလမ်းစဉ်(Indonesian Way) ဖြစ်ပါသည်။ မကြာသေးမီက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno က အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူထားသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် မြန်မာ့အရေးကိစ္စတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍ၌ ပါဝင်နေသော ဇာတ်ကောင်များဖြစ်သည့် လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ NUG အဖွဲ့တို့ အပြင် အိန္ဒိယ၊ ထိုင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံတို့နှင့်ပါ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများပြုလုပ်၍ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်များဆောင်ရွက်နိုင်ရန် နောက်ကွယ်မှတိတ်တဆိတ် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု ပြောကြားထားသည်။ ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက မြန်မာ့အရေးကိစ္စကို ကိုင်တွယ် နိုင်ရန် ၎င်း၏အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌနေရာကိုအသုံးပြုကာ အထူးသံတမန်ရုံး(Special Envoy’s Office)တစ်ခုဖွင့်လှစ်၍ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပြောကြားထားကြောင်း ဖော်ပြ ထားသည်။

သို့သော်လည်း အဆိုပါအထူးသံတမန်ရုံးသည် အာဆီယံအဆင့်ရှိသော ရုံးတစ်ခု မဟုတ်သောကြောင့် လာမည့်နှစ်တွင် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ထမ်းဆောင်မည့် လာအိုနိုင်ငံမှ အဆိုပါရုံးခန်းအား ဆက်လက်ထားရှိမှု ရှိ/မရှိမှာ မရှင်းလေးသေးသည့် ကိစ္စဖြစ်သည်။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲစတင်ဖြစ်ပေါ်သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက အာဆီယံ၏ မြန်မာ့အရေးအပေါ် ကိုင်တွယ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အထူးသံတမန်ရုံး ဖွင့်လှစ်မှုသည် ချဉ်းကပ်မှုပုံစံအသစ်တစ်ခုကို ပုံဖော်နေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ထမ်းဆောင်သည့်ကာလတွင် အာဆီယံ၏ မြန်မာ့အရေး အပေါ် ကိုင်တွယ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တိုးတက်မှုရှိသည်ဟု ဆိုထားပါသည်။ သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ မြန်မာ့အရေးအပေါ် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိဘဲ နောက်ကွယ်မှ တိတ်တဆိတ် ဆောင်ရွက်နေသည့် ချဉ်းကပ်မှုပုံစံ(Indonesian Way)မျိုးသည် အခြားသော ဆိုးကျိုးများကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ အထူးသဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဆောင်ရွက်မှုသည် အာဆီယံ၏ တူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်နှင့် ကိုက်ညီမှုရှိ/မရှိကို မသိနိုင်သည့် အပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လမ်းစဉ်တွင်လည်း ကန့်သတ်ချက် များစွာရှိနေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၎င်း၏အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူထားသည့် ကာလအတွင်း အာဆီယံ၏အစီအစဉ်များအပေါ် မြန်မာ့အရေးကိစ္စလွှမ်းမိုးမည်ကို စိုးရိမ် လျက်ရှိပါသည်။ ပြီးခဲ့သည့် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ သမ္မတ Jokowi က မြန်မာ့အရေးကိစ္စကြောင့် အာဆီယံ၏ အစီအစဉ်တစ်ခုဖြစ်သည့် အာဆီယံအသိုက်အဝန်း (ASEAN Community) တည်ဆောက်ရေးကို မနှောင့်နှေး စေလိုဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားပြည်သူအများစု စိတ်ဝင်စားသည့် မြန်မာ့အရေးကိစ္စသည် ဘင်္ဂါလီပြဿနာသာဖြစ်ပြီး ကျန်ကိစ္စများကိုမူ စိတ်ဝင်စားမှု အားနည်းနေပါသည်။ သမ္မတ Jokowi ၏ သက်တမ်းသည်လည်း ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ကုန်ဆုံးမည်ဖြစ်သောကြောင့် မြန်မာ့အရေးကိစ္စနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ကြိုးပမ်းမှုများသည် အနာဂတ်တွင် အားနည်းလာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်၌ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပူးတွဲဆောင်ရွက်နေသည့် တတိယ မဏ္ဍိုင်(Third Pole)အဖွဲ့၏ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါအဖွဲ့သည် မြန်မာ့အရေးကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် ပထမအကြိမ်အစည်းအဝေးအား မတ်လ ၁၃ ရက်နေ့၌ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့ပြီး ဒုတိယအကြိမ် အစည်းအဝေးအား ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ နယူးဒေလီမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ အစည်းအဝေးများသို့ ထိုင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ လာအို၊ တရုတ်၊ ဗီယက်နမ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့မှ အစိုးရအရာရှိကြီးများ၊ ပညာရှင်များအသီးသီးတက်ရောက်ခဲ့ကြသည့် အပြင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ကိုယ်စားလှယ်များကိုလည်း ဖိတ်ကြားခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း အဆိုပါအစည်းအဝေးများသို့ NUG အဖွဲ့အစည်းအား ဖိတ်ကြားခြင်းမရှိပါ။ အဆိုပါ အဖွဲ့၏ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံသည် “Track 1.5” ချဉ်းကပ်မှုပုံစံမျိုးဖြစ်ပြီး “Track 1.5” သည် “Track 1” နှင့် “Track 2” သံခင်းတမန်ခင်းကို ပေါင်းစပ်ထားသော ချဉ်းကပ်ပုံစံမျိုး ဖြစ်ပါသည်။ “Track 1” သံခင်းတမန်ခင်းသည် တရားဝင်အစိုးများအကြား အပြန်အလှန် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးသည့် ပုံစံမျိုးဖြစ်ပြီး “Track 2” သည် အစိုးရမဟုတ်သည့် ပညာရှင်များ၊ လေ့လာသူများ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများကြား အပြန်အလှန်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးသည့် ပုံစံမျိုးဖြစ်ပါသည်။

သတင်းမီဒီယာအချို့အရ အဆိုပါအစည်းအဝေး၌ အကြမ်းဖက်မှုလျှော့ချရေး၊ နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ရာဇဝတ်မှုများ နှိမ်နင်းရေး၊ အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအကူအညီများပံ့ပိုးရေး၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်မည့်နေရာများ ဖန်တီးရေး ဆိုသည့်အချက်များကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး အဆိုပါအစည်းအဝေး၌ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှုများ နှိမ်နှင်းရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် သွားမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ခြင်းသည် လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံအစိုးရနှင့် တချို့သောကဏ္ဍ များတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လိုသည့်သဘောရှိသည်ကို ပြသနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ “Track 1.5”ချဉ်းကပ်မှုသည် အာဆီယံ၏ မြန်မာ့အရေးအပေါ် ကိုင်တွယ်မှုအားနည်း ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ချဉ်းကပ်မှုပုံစံဖြစ်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများနှင့်စပ်လျဉ်းသော အကျိုးစီးပွားကို အဓိကအလေးပေးချဉ်းကပ်မှုပုံစံမျိုးဖြစ်သည့် အပြင် လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံအစိုးရနှင့် ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည့် ပုံစံမျိုးလည်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အဆိုပါချဉ်းကပ်မှုပုံစံသည် အာဆီယံတူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်တွင်ပါရှိသည့် အားလုံး ပါဝင်သော ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုပုံစံမျိုးမဟုတ်ဘဲ တစ်ဖက်သတ်ညှိနှိုင်းမှု ပုံစံမျိုး ဖြစ်သောကြောင့် အဆိုပါ “Track 1.5” ချဉ်းကပ်မှုပုံစံသည် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အာဆီယံအနေဖြင့် အဆိုပါ သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို အရင်ဆုံးဖြေရှင်းသင့်ပြီး အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော ချဉ်းကပ်မှုပုံစံ ၃ မျိုးဖြစ်သည့် အာဆီယံလမ်းစဉ်(ASEAN Way)၊ အင်ဒိုနီးရှားလမ်းစဉ်(Indonesian Way) နှင့် “Track 1.5” တို့ကိုသာ အပြန်အလှန် ချိတ်ဆက်မှုရှိရှိဆောင်ရွက်ပါက မြန်မာ့အရေးကိစ္စအား ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

လက်ရှိမြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲသည်ဒေသတွင်းနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုများစွာရှိနေပြီး ဒေသတွင်း၌ မြန်မာ့အရေးကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် ချဉ်းကပ်မှုပုံစံ ၃ မျိုးဖြစ်သည့် အာဆီယံ လမ်းစဉ်၊ အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော အင်ဒိုနီးရှားလမ်းစဉ်၊ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပူးတွဲဆောင်ရွက်နေသည့် “Track 1.5” တို့ကို ပူးပေါင်းမှုမရှိဘဲ တစ်သီးတစ်ခြားစီ ဆောင်ရွက်နေသောကြောင့် အဆိုပါချဉ်းကပ်မှုပုံစံ ၃ မျိုးကိုသာ အပြန်အလှန်ချိတ်ဆက်မိစွာဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပါက မြန်မာ့အရေးကိစ္စကို ထိရောက်စွာ ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်းကို အကြံပြု ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ အာဆီယံအဖွဲ့အစည်းသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ဒေသဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းဖြစ်ခြင်း၊ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့ အားပြိုင်ရာ Geopolitical Pivot ဖြစ်လာခြင်းကြောင့် အာဆီယံအဖွဲ့၏ သဘောထားများမှာလည်း မတူကွဲပြားမှုများရှိနေမည်သာဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြွေမသေ၊ တုတ်မကျိုးအခြေအနေဖြင့်သာ ဆက်သွားနေနိုင်ပြီး မည်သည့်နည်းလမ်းဖြင့်ချဉ်းကပ်နေသည်ဖြစ်စေ ပြည်တွင်းတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးသည်သာလျှင် အဆုံးအဖြတ် ပဓာနဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြောင်းသုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

Myanmar Aspect

04052323

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

နိဒါန်း

ထိုင်းနိုင်ငံတွင် မေလ ၁၄ ရက်နေ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲ၌ စစ်ဘက်က ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသည့် နိုင်ငံရေးပါတီများကိုကျော်လွန်ပြီး အတိုက်အခံ နိုင်ငံရေးပါတီများအနိုင်ရခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိအချိန်သည် အတိုက်အခံပါတီများအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များဖြင့် အစိုးရအသစ်ဖွဲ့နိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိဆိုသည့် ကိစ္စရပ်ဖြစ်ပြီး တွေ့ရှိချက်များကို သုံးသပ်ဖော်ပြပေးသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပသည့်နေ့နံနက်ပိုင်းတွင် ဆန္ဒမဲအရေအတွက် တွက်ချက်မှုများအရ အတိုက်အခံ Move Forward Party (MFP)သည် Pheu Thai Party (PTP)ထက် မဲအရေအတွက် အနည်းငယ်သာလွန်နေခဲ့ပါသည်။ ထိုင်းရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ ထုတ်ပြန်ချက်များအရ MFP သည် မဲဆန္ဒနယ် ၄၀၀ တွင် လူထုဆန္ဒမဲ ၂၄ ရာခိုင်နှုန်း ရရှိခဲ့ပြီး အချိုးကျခွဲဝေပေးသည့်အမတ်နေရာ ၁၀၀ တွင်လည်း ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Thaksin Shinawatra နှင့် ဆက်နွှယ် နေသည့် PTP သည် လူထုဆန္ဒမဲ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းရရှိခဲ့ပြီး အချိုးကျခွဲဝေပေးသည့် အမတ်နေရာအတွက် မဲအရေအတွက် ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းကို ရရှိခဲ့ပါသည်။ Reuters သတင်း ဌာန၏ တွက်ချက်မှုများအရ MFP သည် အောက်လွှတ်တော်အမတ်နေရာ ၁၅၁ နေရာနှင့် PTP သည် ၁၄၁ နေရာကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

MFP သည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်းနှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ဘုရင် စနစ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန်နှင့် ဒီမိုကရေစီစနစ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် ဆန္ဒပြမှုများကို ဦးဆောင်ခဲ့သည့် လူငယ်များနှင့် ဆက်နွှယ်နေပါသည်။ MFP က ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လက်ဝါးကြီးအုပ် အုပ်ချုပ်နေမှု၊ နိုင်ငံရေးတွင် ထိုင်းစစ်တပ်၏ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အားနည်းချက်နှင့် အငြင်းပွားမှုအများဆုံးဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့် ဘုရင်စနစ်နှင့် ထိုင်းတော်ဝင်မိသားစုကို ဝေဖန်မှုပြုလုပ်လျှင် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်သည့် ဥပဒေ(Lese-Majeste Law)ကို ပြင်ဆင် သွားရန် ကတိပြုခဲ့ပါသည်။ MFP ၏ မူဝါဒများကို ထိုင်းလူငယ်များက အခိုင်အမာ ထောက်ခံအားပေးမှုများရှိခဲ့ပြီး အကျိုးကျေးဇူးအနေဖြင့် ယခုနှစ်တွင် မဲဆန္ဒရှင် ၃.၃ သန်း ပထမအကြိမ် မဲထည့်ဝင်ခြင်းကို ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။အောက်လွှတ်တော်အမတ်နေရာ ၃၁၀ ခန့် ရရှိရန် ရည်ရွယ်ထားသည့် PTP အတွက် အဆိုပါရလဒ်သည် စိတ်ပျက်ဖွယ် ဖြစ်သော်လည်း PTP ခေါင်းဆောင်က အစိုးရအသစ်ဖွဲ့စည်းနိုင်ရန်အတွက် ၎င်းတို့ အနေဖြင့် MFP ဖြင့် လက်တွဲဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိအချိန်တွင် တရားဝင် ရလဒ်များကို စောင့်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆက်လက်၍ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များသည် နိုင်ငံရေး အခန်းကဏ္ဍမှ ထိုင်းစစ်တပ်ကိုဖယ်ထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်နေသော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိသည့် ပါတီအနေဖြင့် အစိုးရအသစ်ဖွဲ့စည်းနိုင်ခြင်း ရှိ/ မရှိကို အခိုင်အမာပြောကြားနိုင်ခြင်းမရှိသေးပါ။ထိုင်းစစ်ဘက်က ရေးဆွဲခဲ့သည့် ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းမခံရသည့် အထက်လွှတ်တော်အဖွဲ့ဝင် ၂၅၀ က ဝန်ကြီးချုပ်အသစ် ရွေးချယ်နိုင်ရန်အတွက် အောက်လွှတ်တော်အဖွဲ့ဝင် ၅၀၀ နှင့် ပူးပေါင်းရမည်ဖြစ်ပါသည်။ အထက်လွှတ်တော်အနေဖြင့် စစ်ဘက်နှင့် ပလဲပနံသင့် ဆက်ဆံရေးရှိနေသည့် နိုင်ငံရေးပါတီများကို ရွေးချယ်ရန် လုပ်ဆောင်နေပြီး မည်သည့်နိုင်ငံရေးပါတီနှင့် ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့မဆို ၎င်းတို့နှစ်သက်သည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကို ရွေးချယ်နိုင်ရန်အတွက် အောက်လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၃၇၆ နေရာကို သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

MFP နှင့် PTP တို့အနေဖြင့် အနိမ့်ဆုံးအမတ်နေရာ ၃၇၆ နေရာကိုတစ်ပြိုင်နက်တည်း သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်းမရှိသောကြောင့် ပါတီနှစ်ခု၏ လုပ်ဆောင်ချက် များသည် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသည့် နိုင်ငံရေးစေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှု ကာလအပိုင်းအခြား ဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။ ပါတီနှစ်ခုအနေဖြင့် အစိုးရအသစ်ဖွဲ့စည်းနိုင်ရန်အတွက် အခြားသော ပါတီများမှ ထောက်ခံမှုရရှိရန် စည်းရုံးမှုများ ပြုလုပ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိ/ မရှိကိုလည်း မေးခွန်း ထုတ်ထားနေကြပါသည်။

အချုပ်အားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များနှင့်ပတ်သက်၍ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ချက်များ ထွက်ပေါ်မလာခင်အချိန်အထိ ရလဒ်များပြောင်းလဲနိုင်ဖွယ်ရှိနေပါသည်။ ယခင်က Future Forward ပါတီကို သာမန်နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်တချို့ဖြင့် တရားရုံးမှ စီရင်ချက်ချမှတ်ခဲ့သည့်အတွက် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အစောပိုင်းတွင် ဖျက်သိမ်း ခဲ့ရဖူးပါသည်။ ထို့ကြောင့် MFP ပါတီအနေဖြင့်လည်း အဆိုပါနည်းလမ်းအတိုင်း ရင်ဆိုင်ရနိုင်ဖွယ်ရှပြီး ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်းက MFP ပါတီခေါင်းဆောင်၏ ပိုင်ဆိုင်မှုစာရင်းကြေညာခြင်းတွင် စတော့ရှယ်ယာများ မပါဝင်ခဲ့ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သို့ တိုင်ကြားမှုများရှိခဲ့ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ နိုင်ငံရေးတည်ဆောက်မှု များကို ခြိမ်းခြောက်နေခြင်းက နောက်ထပ်စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်ပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အနေဖြင့် နောက်ဆုံးရလဒ်များကို ထုတ်ပြန်ရန်နှင့် ဝန်ကြီးချုပ် အသစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရန် ရက်သတ္တပတ်များစွာ စောင့်ဆိုင်းရဦးမည် ဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံရေးပါတီများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များက နောက်ထပ်နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းများကို ရင်ဆိုင်ရစေနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

လက်ရှိအချိန်တွင် MFP ၏ ကတိကဝတ်များနှင့် စည်းရုံးရေးလုပ်ဆောင်ချက် များကြောင့် ၎င်းပါတီကို လူငယ်အများစုက အားပေးထောက်ခံခဲ့ကြပြီး ဆန္ဒမဲ အရေအတွက် အသာစီးရရှိခဲ့သဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် လူငယ်များ၏ ကဏ္ဍသည် အရေးပါခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ချက်များမတိုင်မီ နိုင်ငံရေး ပါတီများနှင့်ပတ်သက်၍ တရားဥပဒေလမ်းကြောင်းမှဆုံးဖြတ်မှုများ ပြုလုပ်လာနိုင်ပြီး အနိုင်/အရှုံးရလဒ်များ ပြောင်းလဲလာနိုင်ခြေရှိပါသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ပွားလာပါကလည်း ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် အကျပ်အတည်းများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ် လာနိုင်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံပြည်တွင်းရေးတွင် သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ် လာနိုင်သည်ဟု ယူဆရပါသည်။

ရွေးကောက်ပွဲတွင် ထောက်ခံမဲအများဆုံးရရှိခဲ့သော MFP ပါတီခေါင်းဆောင် ပီတာလင်ဂျန်ရိုအန်ရတ်က မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံမူ ၅ ချက်နှင့်အညီ ဆောင်ရွက်သွားရန် တိုက်တွန်းမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် Burma Act ခေါ် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးလုပ်ပိုင်ခွင့်အက်ဥပဒေ(National Defense Authorization Act – NDAA)ကို ထောက်ခံကာ နိုင်ငံတကာနှင့်ပူးပေါင်း၍ မြန်မာနိုင်ငံအား သင့်လျော်သည့် ဖိအားနှင့်မက်လုံးပေးကာ ဆောင်ရွက်သွားမည့်အကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရပြီးနောက် ပထမဆုံးနိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒအဖြစ် ထုတ်ဖော်ပြောကြားထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစိုးရအပြောင်းအလဲနှင့် ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်၏သဘောထားများမှာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကို အနည်းနှင့်အများ သက်ရောက်မှုရှိလာမည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် ဒုတိယမဲအရေအတွက် အများဆုံးရရှိသော Pheu Thai Party (PTP) မှ Move Forward Party (MFP)နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်မဟုတ်ဟုလည်း သတင်းများထွက်ပေါ်နေပြီး ထိုင်အစိုးရသစ်၏ အစိုးရသစ်နှင့် ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်ထွက်ပေါ်လာမည့် အခြေအနေကို ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရဦးမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

Myanmar Aspect

23052223

အကြွေးပိနေသော အမေရိကန်နိုင်ငံအား မည်သို့ကုစားမည်နည်း

 

အမေရိကန်၏ အကြွေးပမာဏမှာ ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် စတင်ကြေညာခဲ့သည့်အချိန်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃ ထရီလီယံသာရှိခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ၃၁ ထရီလီယံသို့ မြှင့်တက်လာခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ အကြွေးပမာဏများပြားနေသော်လည်း ထင်ရှားသည့် စီးပွားရေးကျဆင်းမှု မရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် အလွယ်တကူပင် လစ်လျှူရှုခဲ့ကြပါသည်။ သို့သော်လည်း ယခုအခါ အမေရိကန်၏ အကြွေးများက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကို ထိခိုက်လာနိုင်သည့် အခြေအနေသို့ ဆိုက်ရောက်နေပြီဖြစ်သည်။  ယခုအခါ အမေရိကန်၏ အကြွေးပမာဏမှာ ၎င်းလက်ခံနိုင်သည့် ပမာဏ (Debt Ceiling) ထက်ကျော်လွန်လာခြင်းမှာ ကြီးမားသော ပြဿနာတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်သည်။

            Debt Ceiling ဆိုသည်မှာ အမေရိကန်အစိုးရအနေဖြင့် ၎င်း၏ အခြေခံ လုပ်ငန်းတာဝန်များကိုဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် အမေရိကန်လွှတ်တော်မှ ခွင့်ပြုပေးသော ချေးယူနိုင်သည့် ငွေကြေးပမာဏကို ဆိုလိုပါသည်။ ထိုငွေကြေးဖြင့် အစိုးရအသုံးစရိတ်များဖြစ်သော ကျန်းမာရေးအာမခံများမှ စစ်တပ်အတွက်လစာပေးခြင်းလုပ်ငန်းများအထိ ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ ယခု လွှတ်တော်မှ ခွင့်ပြုပေးထားသည့် Debt Ceiling မှာ ၃၁.၄ ထရီလီယံ (GDP ၏ ၁၁၇ ရာခိုင်နှုန်း) ဖြစ်ပြီး၊ သုံးစွဲချေးယူသည့်ငွေမှာ ထိုပမာဏမှ တက်လိုက်ကျလိုက်ဖြစ်နေပါသည်။ မေလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး Janet Yellen က အစိုးရအနေဖြင့် ဇွန် လ တစ်ရက်နေ့နောက်ဆုံးထားပြီး ဘတ်ဂျတ်ထဲမှ အရန်ငွေ စုဆောင်းထားရန် သတိပေးခဲ့ရသည်။ (အသုံးလျော့ပြီး ငွေစုထားခိုင်းခြင်းဖြစ်ပါသည်။)

            ထိုသတိပေးချက်က အမေရိကန်အနေဖြင့် အစိုးရသုံးစွဲသည့် ငွေကြေးပမာဏကို မဖြတ်တောက်နိုင်ပါက ချေးငွေမဆပ်နိုင်သည့် ပြဿနာနှင့် ရင်ဆိုင်လာရနိုင်မည်ဟု ဆိုလိုပါသည်။ ထိုအခြေအနေက ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်ကိုပါ ပျက်စီးသွားစေနိုင်ပါသည်။ ချေးငွေမဆပ်နိုင်ပါက ကမ္ဘာကြီး၏ အရေးအကြီးဆုံးသော ငွေကြေးစနစ်အပေါ် ယုံကြည်မှုကို ပျက်ပြားစေနိုင်ပြီး၊ အစိုးရဘတ်ဂျတ်ဖြတ်တောက်မှုများလာပါကလည်း ကြီးမားသည့် စီးပွားပျက်ကပ်ဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။ အမေရိကန်လွှတ်တော်က အရင်ကလုပ်ခဲ့သည့်နည်းလမ်းအတိုင်း Debt Ceiling ကို တိုးမြှင့်မည်ဆိုပါကလည်း အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ပျက်စီးနိုင်ပြီး ပြန်လည်နလံထူရန် ခက်ခဲမည်ဖြစ်ပါသည်။

            အမှန်တော့ အမေရိကန်၏ Debt Ceiling ဆိုသည်ကလည်း စီးပွားရေးသီအိုရီများဖြင့် စနစ်တကျ တွက်ချက်ထားခြင်းမဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရေးအရ သတ်မှတ်ချက်တစ်ခုကဲ့သို့သာ ဖြစ်နေပါသည်။ ထိုအခြေအနေတွင် မည်သည့်နိုင်ငံကမှလည်း အရှုပ်ထဲမဝင်လိုကြပါ။ ထို့ကြောင့် အဆိုပါပြဿနာအတွက် နိုင်ငံရေးအဖြေတစ်ခုတော့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်ပါသည်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့်လည်း ဒီမိုကရက်နှင့် ရီပါဘလစ်ကန် နှစ်ပါတီစလုံးက ထိုအခြေအနေကို ပူးပေါင်းဖြေရှင်းမှုပြုလုပ်ရန် မသေချာမရေရာခြင်းကြောင့် စိုးရိမ်ပူပန်နေကြပါသည်။ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး၏ သတိပေးချက်ကြောင့်လည်း ၎င်းတို့အနေဖြင့် အစိုးရဆီမှ ငွေကြေးပြန်လည်ရရှိရန်လည်း မသေချာလှပါ။ အောက်လွှတ်တော်တွင် ဒီမိုကရက်များအဆိုပြုခဲ့သည့် အကြွေးများလျှော်ပစ်ရန်အဆိုကလည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပါ။ ရီပါဘလစ်ကန်ပါတီမှ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ Kevin McCarthy က လာမည့် ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကုစားရေးမှ ဒေါ်လာထရီလီယံနှင့်ချီဖြတ်တောက်ပြီး ၂၀၂၄ တွင် Debt Ceiling ကိုတိုးမြှင့်ရန် ဥပဒေကြမ်းတင်သွင်းထားပါသည်။ ထိုဥပဒေက ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့က အောက်လွှတ်တော် (House) မှအတည်ပြုပြီးဖြစ်သော်လည်း ဒီမိုကရက်ကြီးစိုးသည့် အထက်လွှတ်တော် (Senate) မှအတည်ပြုရန် မရှင်းလင်းသေးပါ။

            သမ္မတဘိုင်ဒန်က မေလ ၉ ရက်နေ့တွင် ပါတီနှစ်ခုစလုံးမှ ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံရန်ဖိတ်ကြားထားပါသည်။  ဘိုင်ဒန်က Debt Ceiling တိုးမြှင့်ရန်ကိစ္စကို ညှိနှိုင်းမည့် အလားအလာရှိနေပါသည်။ ထိုကိစ္စအထမြောက်လာပါက အမေရိကန်၏ ဘဏ္ဍာရေးစနစ်မှာ ရှက်ဖွယ်လိလိဖြစ်နေပြီး အန္တရာယ်ရှိသည့်အခြေအနေသို့ ရောက်နေပြီကို ပြသနေခြင်းဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ အထူးသဖြင့် အကြွေးပမာဏ (Debt Level) က အဓိကအားနည်းချက်မဟုတ်သော်လည်း အစိုးရအနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ဝင်ငွေထက်ပို၍ သုံးစွဲနေခြင်း- ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေပြနေခြင်း (Fiscal deficit) က အဓိကပြဿနာဖြစ်ပါသည်။

            ပြီးခဲ့သည့် ရာစုနှစ်ဝက်ခန့်က အမေရိကန်၏ ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေပြနေခြင်းမှာ နှစ်စဉ် GDP ၏ ၃.၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိခဲ့ရာမှ ဖေဖော်ဝါရီလက Congressional Budget Office (CBO) ၏ အဆိုအရ လာမည့် ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းရှိလာလိမ့်မည်ဟု ဆိုပါသည်။ လက်တွေ့တွင်ထို့ထက် ပိုပါလိမ့်မည်။ CBO ၏ တွက်ချက်မှုတွင် ကိုဗစ်ကာလမှစ၍ စီးပွားရေးကျဆင်းသည့် အခြေအနေကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ထားခြင်းမရှိပါ။ ထိုသို့ စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်းက အခွန်ငွေများကျဆင်းခြင်း၊ အလုပ်လက်မဲ့အာမခံငွေများတိုးလာခြင်းကြောင့် ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေပြနေခြင်းကို အခြေအနေပိုဆိုးစေနိုင်ပါသည်။ CBO အနေဖြင့် ဘိုင်ဒန်အစိုးရ၏ ကြီးမားသော စက်မှုလုပ်ငန်းတိုးချဲ့ရေးမူဝါဒအတွက် ဘဏ္ဍာငွေသတ်မှတ်ရန်လည်း ခေါင်းခဲနေရပါသည်။ ၎င်းတို့အနေဖြင့် လျှပ်စစ်ကားများနှင့် အခြားသော ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ကဏ္ဍတွင် ထောက်ပံ့ငွေ ဒေါ်လာ ၄၀၀ ဘီလီယံ ပံ့ပိုးရန်လျာထားသော်လည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများက အကန့်အသတ်မရှိသည့် အကောက်ခွန်အကြွေးများဖြင့် နစ်နေပါသည်။ Goldman Sachs ဘဏ်တစ်ခုတည်းအကြွေးမှာ ၁.၂ ထရီလီယံရှိနေပါသည်။

            CBO ၏တွက်ချက်မှုက လက်ရှိဥဒေများကြောင့်လည်း ကန့်သတ်ချက်ရှိနေပါသည်။ သမ္မတ ထရမ့်လက်ထက်က ၂၀၁၇ ခုနှစ်က အကောက်ခွန်လျော့ချသည့် ဥပဒေများပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်မှ သက်တမ်းကုန်မည်ဖြစ်သည်။ ဘိုင်ဒန်ကလည်း ကျောင်းသားများအတွက် ချေးငွေအစီအစဉ်များ ဆောင်ရွက်လိုနေသည့်အတွက် ထိုကိစ္စများက ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေပြမှုကို ပိုဆိုးစေပါသည်။ ထိုကဲ့သို့အခြေအနေတွင် စက်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် ဘဏ္ဍာငွေအမြောက်အမြားသုံးစွဲဦးမည်ဆိုပါက အမေရိကန်၏ ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေသည် လာမည့်ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ၇ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ထပ်တက်လာနိုင်ပြီး ၂၀၃၀ မတိုင်မီ ၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိလာနိုင်ပါသည်။ ၂၀၅၀ ပြည့်နှစ်များသို့ရောက်လျှင် အမေရိကန်၏ အကြွေးမှာ ၂၅၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ ရောက်ရှိပြီး ၁၀၀ ထရီလီယံခန့် ရှိလာနိုင်ပါသည်။ မည်သည့်အချိန်တွင် (မရှင်းနိုင်သည့်) လုံးဝအကျပ်အတည်းသို့ကျရောက်မည်ကို မမှန်းနိုင်သော်လည်း အကြွေးများလာလေလေ၊ အတိုးနှုန်းမြင့်လာလေလေဖြစ်ပြီး ဖြေရှင်းရန်ခက်ခဲလာပါလိမ့်မည်။ လုံခြုံရေးဘတ်ဂျတ်မြှင့်မည်လား၊ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် သုံးမည်လား (guns-or- butter dilemma) ဟူသည့် အကျပ်အတည်းမှ အစိုးရအနေဖြင့် bond များကိုသာထုတ်ရောင်းနေရပြီး လုံခြုံရေးအတွက်ငွေကြေးမထုတ်နိုင်(bonds-not-guns) သည့်အခြေအနေသို့ ရောက်လာပါသည်။

            အနာဂတ်တွင် ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေပြမှုကို လျော့ချကောင်းလျော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သော်လည်း လက်ရှိအချိန်တွင်တော့ အမေရိကန်အနေဖြင့် အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ပါသည်။ အကြွေးဆပ်နိုင်ရန်အတွက် အစိုးရအနေဖြင့် ပုပ္ပလိက အပ်ငွေများစွာလိုပါသည်။ အပ်ငွေများလျှင်လည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများရင်းနှီးမြှုပ်နှံ့မှုလျော့ကျနိုင်ပြီး မတည်ငွေနည်းလာသောကြောင့် အလုပ်သမားများ၏ စွမ်းဆောင်ရည်နည်းပြီး စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှုန်းလျော့နည်းလာမည်ဖြစ်သည်။ အစိုးရအနေဖြင့် ပြည်တွင်း/ပြည်ပ အပ်ငွေများအောင် အတိုးနှုန်းမြှင့်ရခြင်း ပြဿနာထပ်တိုးလာပြီး နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများက အခြားယုံကြည်စိတ်ချရသည့်နေရာများသို့ ရွှေ့ပြောင်းကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် အတိုးနှုန်းမြှင့်ခြင်းကလည်း အမေရိကန်၏ ဘဏ္ဍာရေးအားနည်းချက်ကို တိုး၍တိုး၍သာ ဖြစ်စေပါမည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဤအဆိုးကျော့သံသရာမှ ရုန်းထွက်နိုင်ရန် ခက်ခဲလာပါသည်။ ဤအခြေအနေတွင် အခြေခံအားဖြင့် အစိုးရအနေဖြင့် အကျိုးအမြတ်လျော့ချခြင်းနှင့် အကောက်ခွန်မြှင့်တင်ခြင်း နှစ်ခုအကြားရွေးချယ်ရပါလိမ့်မည်။ ဒေသဆိုင်ရာဘတ်ဂျတ်များတွင်လည်း အသုံးစရိတ်လျော့ချခြင်းနှင့် အရန်ငွေစုဆောင်းခြင်းသည်သာ ဘဏ္ဍာရေးလိုငွေပြမှုကို ဖြေရှင်းနိုင်မည့် တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းဖြစ်နေပါသည်။

            အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ထိုကဲ့သို့ အခြေအနေများများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရခြင်းသည့် အစိုးရအဆက်ဆက် ပြဿနာကိုဖြေရှင်းရန်ပျက်ကွက်ခဲ့မှုနှင့် ပါတီနိုင်ငံရေးလွန်ကဲနေမှုကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း ပညာရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။ ရီပါဘလစ်ကန်တို့က အစိုးရဘတ်ဂျတ်လျော့ချဖြတ်တောက်ရန်အားသန်နေပြီး ဒီမိုကရက်တို့က အကောက်ခွန်တိုးမြှင့်ရန်အားသန်နေကြသည်။ ထိုအကြောင်းပြချက်များက နိုင်ငံရေးအရ ပေါ်ပြူလာဖြစ်နိုင်သော်လည်း နှစ်ဘက်စလုံးမှာ အစိုးရအသုံးစရိတ်မှ ရသမျှယူနေကြသည်သာဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်၏ ဘဏ္ဍရေးကိုကုစားနိုင်ရန် ဖြစ်သင့်သည့် မူဝါဒချမှတ်ရန်အတွက် မလွယ်ကူလှသည့် အခြေအနေတွင်ရှိပါသည်။ မူဝါဒချမှတ်သူများ၊ လွှတ်တော်နှင့် သမ္မတများကလည်း ထိရောက်စွာကိုင်တွယ်ရန် ဆန္ဒရှိပုံမရကြပါ။

            ထို့ကြောင့် CBO အနေဖြင့် Debt Ceiling ကိုမြှင့်တင်ရန်နှင့် အကြွေးလျော်ပစ်ရန်အစီအစဉ်ကို အကြံပေးသည့်အခြေသို့ဆိုက်လာရခြင်းဖြစ်သည်။ အစိုးရအသုံးစရိတ်ကို ငွေချေးယူခြင်းဖြင့် ကုစားမည့်အစီအစဉ်က စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်ပါ။ အမေရိကန်အနေဖြင့် ထိရောက်သည့်မူဝါဒများချမှတ်ရန် ပါတီနှစ်ခုသဘောတူညီချက်နှင့် ထိရောက်သည့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများလိုအပ်နေပါသည်။ အဆိုးဆုံးက ခေါင်းဆောင်များက ထိုသို့ လုပ်ဆောင်ရန် ဆန္ဒမရှိကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

(မှတ်ချက်။ စီးပွားရေးပညာရပ်ဆန်သော ဆောင်းပါးဖြစ်ပါသည်။ တစိမ့်စိမ့်ဖတ်၍ တစိမ့်စိမ့် တွေးရမည့် ဆောင်းပါးဖြစ်ပါသည်။ စီးပွားရေးအသိပညာဗဟုသုတရှိပါက နားလည်နိုင်ရန် ပိုမိုလွယ်ကူပါလိမ့်မည်။ သိလိုသည်များရှိသည့် မန်ဘာများအနေဖြင့် comment တွင်မေးမြန်းနိုင်ကြပါသည်။)

Myanmar Aspect

22051923

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအစီအမံ၊ ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများအရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

တရုတ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးကို လွှမ်းမိုးထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အနေဖြင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအစီအမံ(Global Security Initiative-GSI)ကို ဖော်ဆောင်လျက်ရှိပြီး ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများတွင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် GSI အစီအမံအောက်မှ လုံခြုံရေးစနစ်တစ်ရပ်ဖော်ဆောင်နေမှုအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

ဖော်ပြချက်

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလက ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် တရုတ်-ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကောင်စီ(China-Gulf Cooperation Council -GCC)တွင် တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် (Xi Jinping)၏ ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေး လာရောက်ခြင်းသည် တရုတ်-အာရပ်နိုင်ငံများအကြား ချစ်ကြည်ရေးကောင်းမွန် လာမည့် ရှေးပြေးနိမိတ်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများအား ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် ၎င်း၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအစီအမံ(Global Security Initiative- GSI)တွင် ပါဝင်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် GCC နိုင်ငံများအား လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့မှုများပေးသွားမည့်အပြင် ဒေသတွင်း ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများမှတစ်ဆင့် ပြဿနာရပ်များကို အဖြေရှာနိုင်ရန်နှင့် ပင်လယ်ကွေ့ နိုင်ငံများအကြား လုံခြုံရေးတည်ဆောက်နိုင်ရန်အတွက် ထောက်ကူပေးသွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါကိစ္စရပ်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပင်လယ်ကွေ့ နိုင်ငံများအကြား ကာလရှည်ကြာကိုင်စွဲလာခဲ့သည့် ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေးမူကို သွေဖည်လာခြင်း ရှိ/မရှိနှင့် GSI သည် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးတည်ဆောက်မှုနှင့် အမေရိကန်-ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများအကြား မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးကို သက်ရောက်မှုရှိ/မရှိအား မေးခွန်းထုတ်စရာတစ်ခုဖြစ်လာကြောင်း ဖော်ပြ ထားပါသည်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် သည် GSI အစီအမံကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင်ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် အာရှ Boao နှစ်ပတ်လည်ညီလာခံ၌ တရားဝင်ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါ GSI အစီအမံတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သဘောထားများ ကျယ်ပြန့်စွာပါဝင်လျက်ရှိပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် GSI အစီအမံနှင့် ပတ်သက်သည့် အယူအဆစာတမ်းတစ်စောင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပြီး ၎င်းစာတမ်းတွင် ကတိကဝတ် ၆ ရပ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ဦးစားပေးလုပ်ဆာင်သွားမည့် နယ်မြေ ဒေသများအား ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် GSI အစီအမံကို တရုတ် နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာမူဝါဒအတွက် အရေးပါသည့် အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ထားရပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးလုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ လုပ်ငန်းစဉ်များမှာ လုံးဝကွဲလွဲလျက်ရှိရာ နှစ်နိုင်ငံအကြား အားပြိုင်သည့် မူဝါဒဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း ရေးသားထားပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် အနောက်အုပ်စုဝင်နိုင်ငံများ ဦးဆောင်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဦးစီးဆောင်ရွက်မှုစနစ်(Global Governance)(အထူးသဖြင့် အာရှနှင့် အာရှလုံခြုံရေး ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏အခန်းကဏ္ဍကို)စိန်ခေါ်နိုင်ရန်အတွက် GSI ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံ၏ GSI တွင် ပါဝင်သည့် ကတိကဝတ်များသည် ၎င်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးနှင့် လုံခြုံရေးမူဝါဒသာ ဖြစ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းစွာအတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး မူဝါဒ ၅ ချက်ကို အခြေခံကာ စီစဉ်ပေါင်းစု ထားပါသည်။ GSI ၏ သဘောတရားရေးစာတမ်းတွင် ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်သွားမည့် လုပ်ငန်း ၂၀ ခု၊ အဓိကပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည့်နေရာ ၅ နေရာနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အရေးကြီးပြဿနာများအတွက် လုပ်ငန်း ဆောင်တာများကို ဖော်ပြထားရှိပါသည်။ ချက်ချင်းဆိုသလိုပင် GSI သည် အာဖရိကနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသများ၏ မူဝါဒများနှင့် သံတမန်ရေးရာလှုပ်ရှားမှုများတွင် အရေးပါ လာခဲ့ပါသည်။ ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများသည် GSI အစီအမံကို တရုတ်-ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်ဆံရေးထက် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးရှုထောင့်မှ ကြည့်၍ လက်ခံခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိစီးပွားရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရေးလုပ်ငန်းများကို ကြည့်ခြင်း အားဖြင့် GSI သည် မကြာခင်တွင် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသတွင်းနိုင်ငံများအားလုံး၏ထောက်ခံမှုကို ရရှိမည်မှာ သေချာသကဲ့သို့ရှိနေပါသည်။ ထို့ပြင် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသတွင်းနိုင်ငံ များသည် ရပ်ဝန်းနှင့် လမ်းကြောင်းအစီအစဉ်(Belt and Road Initiative - BRI) ကဲ့သိုပင် GSI အား နိုင်ငံတကာ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး မြှင့်တင်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းဟု မြင်လာနိုင်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် GSI သဘောတရားရေးစာတမ်းသည် တရုတ်နိုင်ငံအား နိုင်ငံတကာ၏ လုံခြုံရေးအတွက် အာမခံချက်များပေးကာ ထောက်ပံ့နေသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ပုံဖော်ထားပါသည်။ ‌၎င်းစာတမ်းတွင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသများ အတွက် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် အပြန်အလှန်လေးစားခြင်း၊ တရားမျှတမှုကို လက်ကိုင်ထားခြင်း၊ စုပေါင်းလုံခြုံရေးကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပူပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမြှင့်တင်နိုင်ရေး" ဟူသော တရုတ်နိုင်ငံ၏ အယူဝါဒ ၅ ချက်ကိုမူတည်ကာ လုံခြုံရေးမူဘောင်အသစ် ချမှတ်သွားရန် စီစဉ်ထားပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် GSI အစီအမံမှတစ်ဆင့် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများကို ကူညီထောက်ပံ့ပေးမှုများ လုပ်ဆောင် သွားမည်ဟု ပြောကြားထားကြောင်း သိရှိရပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများအကြား မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်ကာလများအတွင်းတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်လာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အကြား စွမ်းအင်၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရေး၊ နည်းပညာ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကဏ္ဍရပ်များတွင် တိုးတက်ကောင်းမွန်လာခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် ပင်လယ်ကွေ့ နိုင်ငံများသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ BRI စီမံကိန်းနှင့် အနောက်ဘက် နယ်ချဲ့ရေးအတွက် အရေးပါသည့်ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်-ပင်လယ်ကွေ့ စီးပွားရေးပူးပေါင်းမှုသည် နှစ်နိုင်ငံအကြား အပြန်အလှန်စွမ်းအင်အရင်းအမြစ်သုံးစွဲရေး၊ အခြေခံအဆောက်အဦ တည်ဆောက်ရေးနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတို့အား အပြန်အလှန်ထောက်ပံ့ပေးနေသော လမ်းကြောင်းများဖြစ်ပါသည်။ ထိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမှတစ်ဆင့် ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်၍ အပြုသဘောဆောင်သော ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ဒီဂျစ်တယ် စီးပွားရေးလောကသို့ ဦးတည်လျက်ရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ GSI အစီအမံသည် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုနှင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုတို့ကို ကိုယ်စားပြုလျက်ရှိရာ တရုတ်နိုင်ငံ၏ လွှမ်းမိုးမှုအားကောင်းလာမှုသည် ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာအဆောက်အဦအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးနှင့်ပတ်သက်၍ လက်နက်များ တင်ပို့ရောင်းချခြင်း၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ သင်တန်းများ ပို့ချပေးခြင်း၊ အကြမ်းဖက်မှုများ တိုက်ဖျက်ပေးခြင်း၊ ရေကြောင်းလုံခြုံရေးနှင့် ဆိုက်ဘာ လုံခြုံရေးများအတွက် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူစာချုပ်များချုပ်ဆိုခြင်း၊ လုံခြုံရေးအရာရှိများ၊ ၀န်ထမ်းများနှင့် သုတေသီ များအား သင်တန်းပို့ချခြင်းများနှင့် တရုတ်တပ်မတော်မှဦးစီးသည့် စစ်တက္ကသိုလ်များ၊ ကျောင်းများဖွင့်လှစ်ပေးခြင်းများ လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသများကို လွှမ်းမိုးခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးဆိုင်ရာကိစ္စများကို ချယ်လှယ်လိုသော ရည်ရွယ်ချက်ရှိရာ ယခုပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခြင်းသည် ၎င်း၏ မဟာဗျူဟာအတွက် အရေးပါလျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလက သွားရောက်ခဲ့သည့် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ဆော်ဒီအာရေဗျ ခရီးစဉ်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများဆိုင်ရာမူဝါဒများ ပြောင်းလဲသွားသည်ကို ပြသနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာတစ်၀န်း ဩဇာချဲ့ထွင်လာမှုသည် လုံခြုံရေးနှင့် စီးပွားရေးကိစ္စများကို ၀င်ရောက်စွက်ဖက်ရန် အကြောင်းဖန်လာခဲ့ပါသည်။ ပင်လယ်ကွေ့ နိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း စစ်ဘေးသင့်နေသည့် ဒေသအား စွန့်ပစ် ခဲ့သော အမေရိကန်နိုင်ငံကို စိတ်ပျက်လျက်ရှိနေချိန်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကြောင့် ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် အီရန်နိုင်ငံတို့သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ညှိနှိုင်းမှုဖြင့် သံတမန်ရေးရာဆက်ဆံရေး ပြန်လည် တည်ထောင်ရန် သဘောတူခဲ့ကြပါသည်။ ထိုသဘောတူညီမှုကြောင့် ဒေသတွင်း တရုတ် နိုင်ငံ၏ လွှမ်းမိုးမှုပိုမိုအားကောင်းလာခဲ့ပြီး အစ္စရေးနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံဦးဆောင်သော အီရန် နိုင်ငံ၏ နျူကလီးယား တိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ငန်းများလည်း အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင် ခဲ့ရပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းသံတမန် ဝမ်ယီ(Wang Yi)သည် အီရန်-ဆောဒီအာရေဗျ ဆက်ဆံရေး တည်ထောင်မှုသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသများ၏ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကြိုးစားအားထုတ်မှုနှင့် GSI ကို အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော်လိုသော အားစိုက်မှုကြောင့်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တရုတ်-အမေရိကန် အားပြိုင်မှုသည် ကမ္ဘာ့မူဝါဒများကို ဦးဆောင် ချမှတ်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းနေကြခြင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာဇာတ်ခုံပေါ်တွင် အင်အားတောင့်တင်းရန် လုပ်ဆောင်နေကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် စံနှုန်း အတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များကို ချမှတ်ရန်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ဘက်ပေါင်းစုံကမ္ဘာတည်ဆောက်ရေးကို ဆန့်ကျင်နိုင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးစနစ်တစ်ရပ် တည်ဆောက်ရန်အတွက် အရေးပါသော ကဏ္ဍ တစ်ခုတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သည်ဟု ထင်ရ သော်လည်း လက်တွေ့တွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ နေရာတွင် အစားထိုး နိုင်ရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိအချိန်ထိ ပင်လယ်ကွေ့ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဖြည့်ဆည်းပေးသူအဖြစ် တည်ရှိ နေဆဲဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသတွင် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လက်နက်ပစ္စည်းများ၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာနည်းပညာနှင့် အမြင်ချင်းဖလှယ်ဆွေးနွေးမှုများ ရှိသော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံနေရာတွင် လုံးဝအစားထိုးနိုင်မည့်ကိစ္စမှာ မဖြစ်နိုင်သေးကြောင်း ရေးသားထားပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးစနစ်တစ်ရပ်ကို ဖော်ဆောင်ရာတွင် လိုအပ်ချက်များရှိနေခဲ့ပါက ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် မဟာဗျူဟာမြောက် သဘောတူညီမှုများ ရရှိရန်အတွက် ပထဝီနိုင်ငံရေးကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအစီအမံကို အမွမ်းတင်ပြောကြားနေသော်လည်း ဒေသတွင်း နိုင်ငံများအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ GSI မူဘောင်အောက်မှ ပူးတွဲလုပ်ဆောင်ရန် ဆန္ဒ ရှိ/မရှိသည်လည်း အဓိကကျပါသည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသ၌ ၎င်း၏တပ်များ တပ်ဆုတ်သွားမည်ဆိုလျင်တောင်မှ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးတည်ဆောက်ထားမှုများတွင် အစားထိုးနိုင်ရန် လိုအပ်ချက်များစွာ ရှိနေပါသေးသည်။ ယခုလက်ရှိ အချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသအား လွှမ်းမိုးနိုင်သည့် ဒေသတွင်းစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ စွမ်းရည်များ (အထူးသဖြင့် လေတပ်အကာအကွယ်) မရှိသေးပါ။ သို့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် BRI မူဘောင်အောက်ရှိလုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် ဒေသတွင်းမတည်ငြိမ်မှုများပေါ်မူတည်၍ ရေရှည်တွင် အားသာချက်များ ရှိလာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

သုံးသပ်ချက်

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအစီအမံသည် ပင်လယ်ကွေ့ဒေသအတွင်း အသင့်အတင့်လက်ခံသည့် အခြေအနေတွင်ရှိသော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက လိုက်မီရန်သို့မဟုတ် အပြည့်အဝအစားထိုးနိုင်ရန် လိုအပ်ချက်များရှိနေပါသေးပြီး တစ်ချို့ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံများအနေဖြင့်လည်း ၎င်းတို့၏အကျိုးအစီးပွားအတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံအား တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိန်းညှိနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်နေကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အဆိုပြုချက်(Global Development Initiative-GDI)၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအဆိုပြုချက်(Global Security Initiative-GSI)နှင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ ဆိုင်ရာယဉ်ကျေးမှုအဆင့်အတန်းမြင့်မားရေးအဆိုပြုချက်(Global Civilization Initiative-GCI)တို့အား ထုတ်ပြန်၍ အကောင်အထည်ဖော်နေခြင်းသည် အမေရိကန်ဦးဆောင်သည့်လစ်ဘရယ်ကမ္ဘာအား အစားထိုးဝင်ရောက်နိုင်ရန် ဗြောင်ကြိုးစားအားထုတ်လာခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးသည် စစ်အေးပုံစံသစ်သို့ ရောက်ရှိနေပြီဟု ကောက်ချက်ချနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

210523