အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် ကြုံတွေ့နေရသည့် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများက တုံ့ပြန်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ဟားမက်စ်စစ်သွေးကြွများ၏ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုအပေါ် အာရှဒေသတွင်းနိုင်ငံများအပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏ တုံ့ပြန်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

အာရှဒေသနိုင်ငံများ၏ အစိုးရများသည် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်တွင် အစ္စရေးနိုင်ငံ၌ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ဟားမက်စ်စစ်သွေးကြွများ၏ အလစ်အငိုက်အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အမျိုးမျိုးသောဝေဖန်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသော်လည်း အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုကို တစ်ညီတစ်ညွတ်တည်းနီးပါးရှုတ်ချခဲ့ပြီး အကြမ်းဖက် ဖြစ်စဉ်ကြောင့် လူအသေအပျောက်နှုန်း မြင့်တက်လာမည်ကို စိုးရိမ်လျက်ရှိပါသည်။ ဂါဇာကမ်းမြောင် ဒေသမှ စစ်သွေးကြွများသည် ဒုံးကျည်များဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်အပြင် အစ္စရေး နိုင်ငံတောင်ပိုင်းနယ်မြေအတွင်းသို့လည်း ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပါသည်။ အစ္စရေး စစ်ဘက်၏ ပြောကြားချက်များအရ အစ္စရေးနိုင်ငံအတွင်းရှိ မြို့ပေါင်း ၂၂ မြို့တွင် စစ်သွေးကြွများရောက်ရှိနေပြီး ပြည်သူ ၃၀၀ ဦးထက်မနည်း အသတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ပြင် အချို့သောအရပ်သားများနှင့် အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များမှာ ပြန်ပေးဆွဲခံခဲ့ရကြောင်းနှင့် မြို့များကိုလည်း ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဒုံးကျည်များဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပါသည်။ ဟားမက်စ်စစ်သွေးကြွများ၏ အလစ်အငိုက်တိုက်ခိုက်မှုသည် အစ္စရေးထောက်လှမ်းရေး၏ အားနည်းချက်ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ဝေဖန်မှုများလည်းရှိနေပါသည်။

အစ္စရေးနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Benjamin Netanyahu က စစ်သွေးကြွများ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းခံရပြီးနောက် အစ္စရေးနိုင်ငံ စစ်ဖြစ်နေပြီဟု ကြေညာခဲ့ပါသည်။ အစ္စရေးစစ်ဘက်၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် လူ ၂၃၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု ဂါဇာကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အစ္စရေးနိုင်ငံ အလစ်အငိုက် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အာရှဒေသတွင်း နိုင်ငံ များက ပြစ်တင်ဝေဖန်သည့် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်များ အသီးသီးထုတ်ပြန်ခဲ့ကြပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Nerendra Modi က ၎င်း၏ X (Twitter) လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခံရမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အလွန်အမင်း တုန်လှုပ်မိပါကြောင်း၊ အစ္စရေးနိုင်ငံအခက်အခဲများဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အနေဖြင့် အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့်အတူတကွ ရပ်တည်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဆိုပါသည်။ ယူကရိန်းနိုင်ငံ အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကြားနေနိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ(Fence-Sitting Foreign Policy) ကျင့်သုံးခဲ့သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက် ယခုထုတ်ပြန်ချက်တွင် ခိုင်မာသည့် သဘောထားများ ပါဝင်နေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် အကြမ်းဖက်တိုက် ခိုက်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး အလွန်အမင်းစိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိပြီး နှစ်ဖက်စလုံးမှ ရန်လိုမှုများကို အလျင်အမြန်ရပ်တန့်ရန်၊ အရပ်သားများနှင့် နောက်ထပ်ပျက်စီးယိုယွင်း လာနိုင်သည့် အခြေအနေများကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် နှစ်ဖက်အဖွဲ့များအနေဖြင့် အခြေအနေအရပ်ရပ်ကို တည်ငြိမ်စွာဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သည်ဟု တောင်းဆိုမှုများ ပြုလုပ် ခဲ့ပါသည်။ အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းတို့သည် ၁၉၉၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် အော်စလိုသဘောတူညီချက်(Oslo Accords)ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်နေသည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၃၀ ခန့် ကြာမြင့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် Netanyahu ဦးဆောင်သော ကွန်ဆာဗေးတစ်အစ္စရေးညွန့်ပေါင်း အစိုးရနှင့် ဂါဇာဒေသကို ထိန်းချုပ်ထားသည့် ဟားမက်စ်စစ်သွေးကြွများအကြား လွတ်လပ်သည့် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံကို တည်ထောင်ပေးမည့် Two-State Solution သည် အကောင်အထည်ဖော်ရန် အလားအလာနည်းပါးလျက်ရှိပါသည်။

စင်ကာပူနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ၎င်းတို့နိုင်ငံအနေဖြင့် ဟားမက်စ်တို့၏ ဒုံးကျည်နှင့် ပစ်ခတ်အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အပြစ်မဲ့အရပ်သားများ ထိခိုက် သေဆုံးခဲ့မှုအပေါ် ပြင်းထန်စွာရှုတ်ချခဲ့ကြပါသည်။ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများကို အလျင်အမြန်အဆုံးသတ်ရန်နှင့် ပဋိပက္ခတွင် ပါဝင်နေသူများအနေဖြင့် ပြည်သူများ၏ လုံခြုံရေးကို အတတ်နိုင်ဆုံးကာကွယ်ပေးရန် လိုအပ်သည်ဟု တောင်းဆိုမှုများ ပြုလုပ် ခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Jakkapong Sangmanee ကလည်း ၎င်း၏ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာတွင် ဟားမက်စ်များ ကျူးလွန်ခဲ့သည့် မဆင်မခြင် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အသက်ပေါင်းများစွာဆုံးရှုံးခဲ့မှုကို ရှုတ်ချပါကြောင်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် အစ္စရေးနိုင်ငံရှိ ထိုင်းနိုင်ငံသားများကို အကာအကွယ်ပေးရေးအတွက်တတ်စွမ်းသမျှ လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟု ကတိပြုခဲ့ကြောင်း၊ Bangkok Post သတင်း ဌာန၏ ဖော်ပြချက်အရ အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် သွားရောက်အလုပ် လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည့် ထိုင်းနိုင်ငံသား ၂၅,၀၀၀ ခန့်ရှိကြောင်း၊ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံသား တစ်ဦးသည် ခြေထောက်တွင် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း (ယခုအခါ ၁၂ ဦး သေဆုံးသည်ဟု သိရှိရ[2])၊ အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခအတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံသားနှစ်ဦး အဖမ်းခံ ခဲ့ရဖူးသည့် သမိုင်းကြောင်းလည်းရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

နီပေါနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ နီပေါနိုင်ငံအနေဖြင့် အစ္စရေးနှင့် အတူတကွရပ်တည်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ နီပေါနိုင်ငံသား ၁၄ ဦး အလုပ် လုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည့်နေရာတွင် တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ၉ ဦးထိခိုက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ ကြောင်းနှင့် နှစ်ဦးမှာစိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေတွင်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဟားမက်စ်နှင့် အခြားသော ပါလက်စတိုင်းစစ်သွေးကြွများ၏ အစ္စရေးနိုင်ငံအတွင်း ဒုံးကျည်ဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုနှင့် အစ္စရေးနယ်မြေအတွင်း ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုများကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချပါကြောင်း၊ ထိခိုက်သေဆုံးမှုများအတွက် များစွာစိတ်မကောင်းဖြစ်ရပါကြောင်းနှင့် တိုက်ခိုက်မှုများကို အစွမ်းကုန်ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ကြရန် တောင်းဆိုထားပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသမ္မတ Joe Biden ကလည်း ဟားမက်စ်စစ်သွေးကြွများ၏ တိုက်ခိုက်မှုသည် စိတ်ပျက်ဖွယ် ကောင်းကြောင်း၊ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အစ္စရေးနိုင်ငံကို သင့်လျော်သည့်အထောက်အပံ့များပံ့ပိုးပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့ပြင် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုသည် မသင့်လျော်သည့်နည်းလမ်းဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပြီး အစ္စရေးနိုင်ငံ အနေဖြင့် နိုင်ငံနှင့် ပြည်သူကို ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆိုရှယ်မီဒီယာများတွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သည့် ဗီဒီယိုများကြောင့် ပါလက်စတိုင်းအပေါ်တွင် ယခင်က စာနာထောက်ထားခဲ့ကြသည့်နိုင်ငံများ၏ အမြင်များ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးမရှိသော မွတ်ဆလင်လူမျိုးအများဆုံးနေထိုင်သည့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၏ အိမ်စောင့်အစိုးရဝန်ကြီးချုပ် Anwaar ul Haq Kakar ကလည်း ကြားနေသဘောထားတစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှု ပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားခဲ့သည့်အတွက် များစွာစိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါကြောင်း၊ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုက ပါလက်စတိုင်းအရေးကို အလျင်အမြန်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်နေ သည်ဟု မီးမောင်းထိုးပြနေကြောင်းနှင့် လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသည့် အခြေအနေများကို ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် အရပ်သားများကို ကာကွယ်ရန် တိုက်တွန်းပါကြောင်း၊ Two-State Solution သည် ပါလက်စတိုင်း-အစ္စရေးအရေးအတွက် အဓိကငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်ပေးမည့် နည်းလမ်းဖြစ်ကြောင်း၊ အဆိုပါအချက်သည် Israel pre-1967 border (Green Line) ပေါ်တွင် အခြေခံသင့်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆက်လက်၍ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် ပုံမှန်သံတမန်ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး Abraham Accords မိတ်ဖက်နိုင်ငံဟောင်းဖြစ်သည့် အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု(UAE)သည် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှု ပြင်းထန် လာခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း၊ ပဋိပက္ခကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးခဲ့မှု များအတွက် စိတ်မကောင်းဖြစ်မိကြောင်း၊ UAE နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုများကို အလျင်အမြန်ပြုလုပ်ရန်နှင့် နှစ်ဖက်အဖွဲ့များကို တရားမျှတပြီး အပြုသဘောဆောင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသင့်သည်ဟု တိုက်တွန်း ထားပါသည်။ အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး ဖော်ဆောင်ထားပြီး ပါလက်စတိုင်း အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး နှုတ်ဆိတ်နေလေ့ရှိသည့် တူကီယဲနိုင်ငံက အလွန်အမင်း စိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါကြောင်းနှင့် ထပ်မံဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အကြမ်းဖက်မှုများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အကူအညီများပေးလိုသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ယခုပဋိပက္ခနှင့် အစ္စရေးနိုင်ငံဘက်မှ ပြုလုပ်လာနိုင်သော ပြင်းထန်သည့် လက်တုံ့ပြန်မှုများက အရှေ့အလယ်ပိုင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်သည့် ဆော်ဒီအာရေဗျ နိုင်ငံဆီသို့ ကူးစက်လာနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံကဲ့သို့ မွတ်ဆလင်လူမျိုးများ အများဆုံးနေထိုင်သည့်နိုင်ငံများသည် ဂျူးလူမျိုးအများဆုံးနေထိုင်သည့် အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် ပုံမှန်သံတမန်ဆက်ဆံရေး ဖော်ဆောင်ထားခြင်းမရှိပါ။ သို့သော် ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် အစ္စရေးနိုင်ငံအကြားတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံက ကမကထပြု ဖော်ဆောင်ပေးထားသည့် ဆက်ဆံရေးတစ်ရပ်ရှိနေပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် G-20 တွင် ကြေညာ ခဲ့သည့် India-Middle East – Europe Economic Corridor (IMEC) စီမံကိန်းဖြင့် အဆိုပါ နှစ်နိုင်ငံ၏ ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားကြောင်း၊ ဝန်ကြီးချုပ် Neranyahu ၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေး Tzachi Hanegbi က IMEC သည် ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် အစ္စရေးနိုင်ငံတို့အကြားတွင် ပုံမှန်သံတမန်ဆက်ဆံရေး ရှိနေသည် ဆိုသည့်အချက်ကို ပြသနေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ သို့သော် ယခုဖြစ်ပွားနေသည့် ပဋိပက္ခက အဆိုပါ ပုံမှန်သံတမန်ဆက်ဆံရေးအတွက် မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် အခြားသောကမ္ဘာ့နိုင်ငံများနည်းတူ အရပ်သားများကို ကာကွယ်ရန် တောင်းဆိုထားကြောင်း၊ သို့သော်လည်း တောင်းဆိုချက်သည် အစ္စရေးနိုင်ငံအပေါ်တွင် ပြစ်တင်ဝေဖန်မှုပြုလုပ်သည့် သဘောသက်ရောက်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံက အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများ၊ ပါလက်စတိုင်းလူမျိုးများ၏ တရားဝင်အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးမှုများနှင့် ထိလွယ်ရှလွယ်သည့် အခြေအနေများကို မီးလောင်ရာလေပင့် ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အန္တရာယ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး သတိပေးပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားသည့် အာရှဒေသတွင်းနိုင်ငံများအပြင် အခြားသော နိုင်ငံများ၏ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်များတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက် ခံရမှုအပေါ် တုံ့ပြန်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ကွဲလွဲမှုအချို့ရှိနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်း နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှု ပြဿနာရပ်များသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၄ ရက်နေ့ ဂျူးလူမျိုးများ အစ္စရေးနိုင်ငံ စတင်ထူထောင်သည့်အချိန်ကတည်းက စတင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ယနေ့အချိန်အထိ နယ်မြေပိုင်ဆိုင်ရေး အငြင်းပွားမှုများ ဖြစ်ပေါ် လျက်ရှိပါသည်။ ယခုတစ်ကြိမ် ဟားမက်စ်အဖွဲ့၏ တိုက်ခိုက်မှုတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံဘက်မှ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုများပြားခဲ့ပြီး ရာထူးကြီးခေါင်းဆောင်များ အပါအဝင် စစ်ဘက်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဓားစာခံအဖြစ် အမြောက်အမြား ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခံရခြင်းက အနာဂတ်သုံ့ပန်း လဲလှယ်ရေးကိစ္စရပ်များတွင် ဟာမက်စ်တို့ဘက်မှ အရေးသာနိုင်သည်ဟု ယူဆရပါသည်။

သို့သော်လည်း ပြင်းထန်စွာလက်တုံ့ပြန်တတ်သည့် အစ္စရေးနိုင်ငံ၏မူအရ ပါလက်စတိုင်းတို့ ဘက်မှလည်း ထိခိုက်ကျဆုံးမှုများ အလွန်များပြားနေကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။ နိုင်ငံတကာသတင်းများတွင် နှစ်ဖက်သေဆုံးမှု လူ ၁,၀၀၀ ကျော်ခန့်နှင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၅,၀၀၀ ခန့်ရှိပြီဟု ဆိုနေကြသော်လည်း[3] ပစ်ခတ်သည့်လက်နက်ကြီး အရေအတွက်နှင့် အပျက်အစီးများကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် မြေပြင်တွင် သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရအရေအတွက်မှာသတင်းများတွင် ဖော်ပြခြင်းထက် ပို၍များပြားနိုင်သည်ဟု ယူဆရပါသည်။

လက်ရှိ ပဋိပက္ခတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်က “Citizens of Israel, we are at war – not in an operation, not in rounds – at war”[4] ဟု တပ်လှန့်နေသည်ကို ကြည့်ခြင်းဖြင့် ယခုပဋိပက္ခအား အလုံးစုံစစ်ပွဲကြီးတစ်ခုအနေဖြင့် သတ်မှတ်လိုက်ပြီ ဖြစ်၍ ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခကဲ့သို့ပင် အနိုင်/အရှုံးကွဲပြားသည်အထိ တိုက်ခိုက်ရန် ရှိပြီး ပြည်ပနိုင်ငံများ၏ နောက်ကွယ်မှ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးအရ ထောက်ခံမှုများ ပါဝင် လာတော့မည်ဖြစ်ပါသည်။ ယခုစစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ရုရှားနိုင်ငံ၏ သဘောထားကို လေ့လာရာတွင် သမ္မတ ပူတင်က နှစ်ဖက်စလုံးမှ ချက်ချင်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲကြရန် ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ၁၉၆၇ ခုနှစ်က သတ်မှတ်ထားသည့် နယ်နိမိတ်အပေါ်တွင်သာ မူတည်၍ လွတ်လပ်သော ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ တည်ဆောက်မှုအား ထောက်ခံကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက်မှာ ပါလက်စတိုင်းဘက်မှရှိနေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။[5] ယခုဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားသော တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက်မှာလည်း တုံ့ပြန်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ဖော်ပြချက်မှာ သံတမန်ရေးစကားလုံးများ ကိုသာ ဖော်ပြထားသော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံသည် ရုရှားနိုင်ငံကဲ့သို့ပင် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံဖြစ်တည်မှုအတွက် ရပ်တည်ကြောင်း ဖော်ပြချက်များကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။[6]

ထို့ကြောင့် CNN ကဲ့သို့သော အနောက်အုပ်စုမီဒီယာများတွင် ယခုဟားမက်စ် စစ်သွေးကြွ များ၏ တိုက်ခိုက်မှုနောက်ကွယ်တွင် ရုရှား၊ တရုတ်နှင့် အီရန်နိုင်ငံတို့ ရှိနေကြောင်း ပြောကြားချက်များလည်း ထွက်ပေါ်လာပြီး[7] ပါလက်စတိုင်းကို ထောက်ခံနေသည့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း မွတ်စလင်နိုင်ငံအတော်များများသည်လည်း တရားဝင်ထုတ်ဖော်မပြောကြ သော်လည်းပါလက်စတိုင်းအား ထောက်ခံနေကြခြင်းကြောင့် ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခ ကဲ့သို့ပင် ဒုတိယ Proxy War အကြီးစားတစ်ခု ထပ်မံဖြစ်ပွားလာပြီဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

အစ္စရေးနှင့် ဟားမက်စ် စစ်ပွဲသည် ယခုချက်ချင်းဖြစ်ပေါ်လာသော ပဋိပက္ခ မဟုတ်ဘဲ အစ္စရေးနိုင်ငံပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့်အတူ ဂျူးလူမျိုးများနှင့် အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သော အာရပ်လူမျိုးများ၏ ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးရေးဆန်ပြီး နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အပြစ်မဲ့ပြည်သူလူထုပါမကျန် အမြစ်ဖြတ်ချေမှုန်းသုတ်သင်သော အာဃာတရှိသည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော စစ်ရေးပဋိပက္ခတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးမှလည်း နှစ်ဖက် စလုံးအား ထောက်ခံ/ရှုတ်ချသော သဘောထားများကို သံတမန်ရေးအသုံးအနှုံးများဖြင့် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာသော်လည်း ပါလက်စတိုင်းတို့၏ ဖြစ်တည်မှုကို ထောက်ခံသောနိုင်ငံများနှင့် အစ္စရေးကို ထောက်ခံသောနိုင်ငံများဟူ၍ ကွဲပြားနေကြပါသည်။

ယနေ့ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးမီးတောက်များသည် အလွယ်တကူနှင့် ပြီးဆုံးကြမည်မဟုတ်ဘဲ လူအမြောက်အများသေကြေပျက်စီးရသည့် ကိုယ်စားစစ်ပွဲကြီးများနှင့် စူပါပါဝါနိုင်ငံများချင်း တိုက်ရိုက်ဖြစ်ပွားသည့် စစ်ပွဲများပါ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ချေရှိခြင်းကြောင့် တတိယနိုင်ငံများအနေဖြင့် ကြားမညပ်စေရေး၊ စစ်ပွဲများ၏ ဦးတည်ရာဖြစ်မလာစေရေးသည်သာ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများ၏ ပညာခန်းဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

125101023

[1]။ JAMES HAND-CUKIERMAN,“ Israel crisis sparks worry in Asia, from India to Thailand”. Nikkei Asia. 8 Oct 2023, [/https://asia.nikkei.com/.../Israel-crisis-sparks-worry-in... on 9 Oct 2023.

[2]။ KOSUKE INOUE. “Thailand readies Israel evacuation as 12 nationals killed”.Nikkei Asia, 9 Oct 2023, [https://asia.nikkei.com/.../Thailand-readies-Israel... on – 9 Oct 2023

[3]။ “Hamas may still be entering Israel, IDF says, as fighting rages on” The Washington Post, 9 Oct 2023, [https://www.washingtonpost.com/.../israel-hamas-war-gaza.../] accessed on- 9 October 2023

[4]။ Hadas Gold, Richard Allen Greene, Amir Tal, Ibrahim Dahman, Abeer Salman, Kareem Khaddar and Nadeen Ebrahim. “Hamas has launched an unprecedented attack against Israel. Here’s what to know”.CNN, 8 Oct 2023, [https://edition.cnn.com/.../israel-hamas.../index.html...: text=Hamas%20has%20over%20the%20years,archenemy%20Iran%20of%20backing%20Hamas.] accessed on 9 October 2023

[5]။ “Putin Renews Support For 'Independent Palestine'; Russia For Ceasefire Amid Israel-Hamas War.”Hindustan Times,8 Oct 2023, [https://www.youtube.com/watch?v=UP5h1m8KMUc] accessed on – 9 October 2023

[6]။ Sam Kim. “China Calls For Ceasefire After Hamas Attack on Israel”. Bloomberg, 8 Oct 2023, [https://www.bloomberg.com/.../china-reiterates-two-state...] accessed on 9 October 2023

[7]။ “Israel Vs Palestine | Israel | Iran-China-Russia's Nexus In Palestine's Attack On Israel”.CNN -News 18 , 8 Oct 2023, [https://www.youtube.com/watch?v=r_EbN5uNAIw] – accessed on 9 October 2023

Sikh ခွဲထွက်ရေးသမားများအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့ ဆက်ဆံရေးတင်းမာလာမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

ကနေဒါနိုင်ငံသား အိန္ဒိယနွယ်ဖွား Hardeep Singh Nijjar အသတ်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့ ဆက်ဆံရေး တင်းမာလာမှု၊ Sikh လူမျိုးများ အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယ-ကနေဒါ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး သမိုင်းကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးတို့အပေါ် သက်ရောက်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

ကနေဒါနိုင်ငံသား Hardeep Singh Nijjar အသတ်ခံရမှုတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အစိုးရ အေးဂျင့်များ ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်း ရှိ/ မရှိကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလျက်ရှိသည်ဟု ကနေဒါနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Justin Trudeau က ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့အကြား ဆက်ဆံရေးသည် အနိမ့်ဆုံးအဆင့်သို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့ပါသည်။ Khalistanနိုင်ငံအဖြစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ခွဲထွက်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သော Sikh ခွဲထွက်ရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Nijjar သည် ဇွန်လတွင် ကနေဒါနိုင်ငံ အနောက်ဘက် British Columbia ပြည်နယ်ရှိ ဘုရားကျောင်းအပြင်ဘက်တွင် အမည်မသိတိုက်ခိုက်သူများ၏ သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Narendra Modi က ကနေဒါနိုင်ငံ၏ စွပ်စွဲချက် များသည် အဓိပ္ပာယ်မဲ့ပြီး လှုံ့ဆော်မှုတစ်ရပ်သာဖြစ်သည်ဟု လျင်မြန်စွာတုံ့ပြန်ခဲ့ပြီး တစ်ဆက်တည်း၌ပင် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် နှစ်နိုင်ငံ သံတမန်များကို နှင်ထုတ်ခဲ့ကြပါသည်။ ယခုအခါတွင် အဆိုပါ ဒီမိုကရေစီနှစ်နိုင်ငံသည်ရှေ့မတိုး၊ နောက်မဆုတ်သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်နေပြီး ၎င်းတို့၏မိတ်ဖက် နိုင်ငံများသည်လည်း နှစ်နိုင်ငံအကြား ညီမျှစွာဆက်ဆံရေးတွင် အဆင်မပြေမှုများနှင့် ကြုံတွေ့နေရပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် စက်တင်ဘာလ G-20 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် Modi နှင့် Trudeau (ကနေဒါနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်) တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးနောက် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပိုမိုတင်းမာလာခဲ့ပါသည်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံ တို့၏ ဆက်ဆံရေးသည် အဘယ်ကြောင့် တင်းမာလာရသည်ဟူသော အချက်နှင့် ပတ်သက်၍ သိရှိထားသင့်သည့် အချက် ၅ ချက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ပထမအချက်မှာ Khalistan လှုပ်ရှားမှုအရေးဖြစ်ပါသည်။ သန့်ရှင်းသောမြေဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် Khalistan သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း (ပါကစ္စတန်နိုင်ငံနှင့် ဆက်စပ် နေသော) ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်ရှိ Sikh လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေးအုပ်စုများအတွက် ဇာတိမြေ ဖြစ်သည်ဟု Sikh ခွဲထွက်ရေးသမားများက ယုံကြည်လျက်ရှိပါသည်။Sikh လူမျိုး များသည် ၎င်းပန်ဂျပ်ဒေသအတွင်း လူဦးရေသန်း ၃၀ ကျော်တွင် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ရှိသော်လည်း ဟိန္ဒူအများစုနေထိုင်သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လူဦးရေ ၁.၄ ဘီလီယံတွင် လူနည်းစုသာဖြစ်ပါသည်။ Sikh ဘာသာရေးအယူအဆသည် ၁၅ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဗြိတိသျှအုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ လွတ်လပ်ရေးရရှိရန် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှကြိုးပမ်းနေသည့်ကာလတွင် Sikh ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှု စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနှင့် ပါကစ္စတန် နိုင်ငံသစ်နှစ်ခုအတွက် ဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်နေစဉ် ၎င်းနှစ်နိုင်ငံအကြားရှိ Sikh မွေးရပ်မြေအယူအဆ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ Sikh သူပုန်ထမှုနှင့် Sikh သောင်းကျန်းသူနှိမ်နင်းရေးစစ်ဆင်ရေးများကြောင့် ဟိန္ဒူနှင့် Sikh ဘာသာဝင် ထောင်ပေါင်းများစွာသေဆုံးစေခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်များတွင် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၈၄ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် ထိုအချိန်က ဝန်ကြီးချုပ် အင်ဒီရာဂန္ဒီ၏ အမိန့်အရ အိန္ဒိယစစ်တပ်သည် ပန်ဂျပ်ပြည်နယ် Amritsar မြို့ရှိ အမြင့်မြတ်ဆုံး Sikh ဘုရားကျောင်းဖြစ်သည့် Golden Tample ဘုရားကျောင်းကို ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ Khalistan လှုပ်ရှားမှုတွင် Jarnail Singh Bhindranwale ဦးဆောင်သည့် စစ်သွေးကြွများကို နှိမ်နင်းခဲ့ပါသည်။ "Blue Star" ဟု လူသိများသော အဆိုပါစစ်ဆင်ရေးတွင် Bhindranwale အပါအဝင် သေဆုံးသူ ၄၀၀ ခန့်ရှိပါသည်။ ၁၉၈၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် အင်ဒီရာဂန္ဒီသည် နယူးဒေလီ၌ Sikh ကိုယ်ရံတော်နှစ်ဦး၏ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်း ခံခဲ့ရခြင်းကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမြို့တော်နှင့် မြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် Sikh ဆန့်ကျင်ရေးအဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၃,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံး ခဲ့ရပါသည်။

ဒုတိယအချက်မှာ ကနေဒါနိုင်ငံသည် Khalistan လှုပ်ရှားမှုနှင့် ဆက်စပ် နေသောအချက်ဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံပြည်ပရှိ ကနေဒါနိုင်ငံတွင် Sikh လူဦးရေ ၈၀၀,၀၀၀ နီးပါးရှိကာ ဗြိတိန်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့တွင် Sikh လူမျိုး ၅၀၀,၀၀၀ ခန့် ရှိပြီး ဩစတြေးလျနိုင်ငံတွင် ၂၀၀,၀၀၀ ကျော် နေထိုင်လျက်ရှိပါသည်။ Khalistan လှုပ်ရှားမှု အထွဋ်အထိပ်ကာလတွင် ကနေဒါနိုင်ငံ၌ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်မှုများ ရှိခဲ့ပါသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံအခြေစိုက် ခွဲထွက်ရေးသမားများသည် တိုရွန်တို-မွန်ထရီရယ်- လန်ဒန်မှတစ်ဆင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ထွက်ခွာမည့် အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်းမှ လေယာဉ် အမှတ်(၁၈၂)ကို ဗုံးခွဲခဲ့ခြင်းကြောင့် လေယာဉ်ပေါ်ပါ လူ ၃၂၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ကနေဒါနိုင်ငံသမိုင်းတွင် အသေအပျောက်အများဆုံး အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်လာ ခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကနေဒါနိုင်ငံမှ Sikh ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားသူများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်သည်ဟု အကြိမ်ကြိမ်ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ကနေဒါနိုင်ငံအနေဖြင့် အဆိုပါကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်းမရှိသေးပါ။ ကနေဒါနိုင်ငံတွင် Sikh လူမျိုးများ၏ အင်ဒီရာဂန္ဒီလုပ်ကြံခံရမှုကိုဂုဏ်ပြုသည့်အနေဖြင့် ချီတက်လှည့်လည်ပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဝေဖန်မှု ပြုလုပ် ခဲ့ကြပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး S. Jaishankar က ကနေဒါနိုင်ငံအနေဖြင့် Sikh ခွဲထွက်ရေးသမားများ၊ အစွန်းရောက်များနှင့် အကြမ်းဖက်မှုကို အားပေးကူညီ နေသူများကို ပံ့ပိုးပေးမှုသည် နှစ်နိုင်ငံအကြားဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်စေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ တစ်ဖက်တွင် ကနေဒါနိုင်ငံက အကြမ်းဖက်မှုကို ဆန့်ကျင်သော်လည်း Sikh နိုင်ငံသားများ၏ အခွင့်အရေးကို ထောက်ခံသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာယုံကြည်ခွင့်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြခြင်းကို ကာကွယ်သည်ဟု ကနေဒါနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Trudeau က G-20 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံအကြားတင်းမာမှုများ တိုးလာခြင်းကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကနေဒါနိုင်ငံမှ ၎င်း၏နိုင်ငံသားများကို အတတ်နိုင်ဆုံး သတိထားရန် စက်တင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။

တတိယအချက်မှာ လုပ်ကြံခံရသူ Hardeep Singh Nijjar ၏ နောက်ကြောင်း ရာဇဝင်ဖြစ်ပါသည်။ နယူးဒေလီအခြေစိုက် လွတ်လပ်သော ပဋိပက္ခစီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ အင်စတီကျု၏ ပရောဂျက်တစ်ခုဖြစ်သည့် Khalistan အစွန်းရောက်ဝါဒ စောင့်ကြည့်ရေး (Khalistan Extremism Monitor)အဖွဲ့၏ လေ့လာချက်အရ Nijjar ကို ၁၉၇၇ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် ပန်ဂျပ်ပြည်နယ် Jalandhar ခရိုင်၌ မွေးဖွားခဲ့ပြီး ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ကနေဒါနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ ရေပိုက်ပြင်သမားအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပါသည်။ Nijjar သည် British Columbia ပြည်နယ် Surrey မြို့ရှိ Guru Nanak Sikh ဘုရားကျောင်းတွင် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် Sikh ခွဲထွက်ရေးဝါဒကို ထောက်ခံ အားပေးသည့် Khalistan Tiger Force ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ Nijjar သည် Khalistan Tiger Force အဖွဲ့ဝင်များအား လေ့ကျင့်သင်ကြားရာတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အား အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် စစ်ဆင်ရေးများ ဆောင်ရွက်ရန် စေလွှတ် ခဲ့သည်ဟု Khalistan အစွန်းရောက်ဝါဒ စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့မှ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ပန်ဂျပ်ရဲတပ်ဖွဲ့သည် ၎င်းအား ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံပြည်နယ်တစ်ခုရှိ ဟိန္ဒူ ဘုရားကျောင်းတစ်ခုအနီး ဖြစ်ပွားသည့် ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် တရားစွဲဆိုခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၆ ခုနှစ်များတွင် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များအား လုပ်ကြံရန် ကနေဒါနိုင်ငံတွင် လေ့ကျင့်ရေးစခန်းတစ်ခုပြုလုပ်ထားသည်ဟု စွပ်စွဲခံခဲ့ရပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် ကနေဒါနိုင်ငံအာဏာပိုင်များက ၎င်းကို ခေတ္တထိန်းသိမ်း ခဲ့သော်လည်း ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် Modi အစိုးရသည် Nijjar အား အကြမ်းဖက်သမားအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပါသည်။

စတုတ္ထအချက်မှာ ကနေဒါနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Justin Trudeau အနေဖြင့် ယခင်က အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ပြဿနာများ ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးသည့် အချက်ဖြစ်ပါသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ပထမဆုံး တရားဝင်ခရီးစဉ်၌ ပန်ဂျပ်ပြည်နယ်ရှိ Golden Temple ဘုရားကျောင်းသို့ သွားရောက် လည်ပတ်စဉ် ၎င်းတို့မိသားစုဝတ်ဆင်ခဲ့သည့် အိန္ဒိယဝတ်စုံနှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်မှုများ ခံခဲ့ရပါသည်။ ထိုထက်ပို၍ ကြီးမားသည့်ပြဿနာမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ ကနေဒါနိုင်ငံ တာဝန်ခံအဖွဲ့သည် အင်ဒို-ကနေဒါ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် Jaspal Atwal ကို ဝန်ကြီးချုပ် Trudeau ၏ နိုင်ငံတော်ညစာစားပွဲသို့ ဖိတ်ကြားခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ Atwal သည် ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် British Columbia ပြည်နယ် Vancouver ကျွန်း၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးတစ်ဦးကို သတ်ရန်ကြိုးပမ်းမှုဖြင့် ထောင်ဒဏ်နှစ် ၂၀ ပြစ်ဒဏ် ချမှတ်ခံခဲ့ရသော်လည်း ၅ နှစ်ကြာ ပြစ်ဒဏ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် ပြန်လည်လွတ်မြောက် လာခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် Atwal သည် ကနေဒါ၊ အိန္ဒိယ၊ အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိန်နိုင်ငံ တို့မှ ပိတ်ပင်ထားသော အစွန်းရောက်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် International Sikh Youth Federation အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းလည်းဖြစ်ပါသည်။ ညစာစားပွဲမတိုင်မီ Trudeau ၏ အဖွဲ့သည် ဖိတ်ကြားချက်ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ပန်ဂျပ်မှ Sikh လူမျိုးများအပါအဝင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော အိန္ဒိယလယ်သမား များသည် Modi ၏စိုက်ပျိုးရေးဥပဒေကို ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြကြသောအခါ Trudeau က ဤအခြေအနေနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် Trudeau ၏ ပြောကြားချက်အား အခြေအမြစ်မရှိသော၊ ခိုင်လုံမှုမရှိသော အကြောင်းအရာ ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ပဉ္စမအချက်အနေဖြင့် အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါ နှစ်နိုင်ငံအကြား တင်းမာမှုသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဆက်ဆံရေးတွင် မည်ကဲ့သို့ အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေနိုင်သည်ဟူသော အချက်ဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နှင့် သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့ အပါအဝင် မဟာမိတ်များသည် ကနေဒါနိုင်ငံ၏ အိန္ဒိယနိုင်ငံအား စွပ်စွဲချက်အပေါ် စိုးရိမ်လျက် ရှိပါသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး James Cleverly က ကနေဒါနိုင်ငံ၏ ပြင်းထန်သော စွပ်စွဲချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးလျက်ရှိပြီး တာဝန်ရှိသူများကို ဖမ်းမိရန် မှန်ကန်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်စေလိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ သို့သော် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ဩဇာကြီးမားလာလျက်ရှိပြီး အမေရိကန်၊ ဂျပန်နှင့် ဩစတြေးလျ နိုင်ငံတို့နှင့်အတူ Quad လုံခြုံရေးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်နေခြင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဩဇာ လွှမ်းမိုးမှုကို ဟန်ချက်ညီစေရန် ထိန်းကျောင်းပေးနေခြင်းတို့ကြောင့် အမေရိကန် နိုင်ငံအပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအပေါ် စွပ်စွဲချက်နှင့်ပတ်သက်၍ ဆုံးဖြတ်ရန် ခက်ခဲလျက်ရှိပါသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွက် ကိုယ်ပိုင်အစီအစဉ်ရှိပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏တိုးတက်လာနေသော မဟာဗျူဟာ၊ စီးပွားရေးနှင့် လူဦးရေဆိုင်ရာ အရေးပါမှုသည် ကနေဒါနိုင်ငံ၏ ရည်မှန်းချက်များကို အကောင်အထည် ဖော်ရာတွင် အရေးပါသော မိတ်ဖက်ဖြစ်လာစေနိုင်သည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောကြား ထားပါသည်။

သို့ရာတွင် Trudeau ၏ အိန္ဒိယနိုင်ငံအား စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုပြုလုပ်နေသည့် ကြေညာချက် မထုတ်ပြန် မီကပင် အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့သည် လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်အတွက် ဆွေးနွေးပွဲများကို ခေတ္တရပ်ဆိုင်းနေခဲ့ပါသည်။ King's College London မှ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ပါမောက္ခဖြစ်ပြီး Observer Research Foundation မှ လေ့လာရေးနှင့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဆိုင်ရာ ဒုတိယဥက္ကဌ Harsh V. Pant က ကနေဒါအစိုးရသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ကာလကြာရှည်စွာ ပေါ်ပေါက် နေသော ပြဿနာတစ်ခုအား အဖြေရှာရန် ကြိုးပမ်းမှုထက် ၎င်း၏ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပို၍အလေးထားလုပ်ဆောင်နေပုံရသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ကနေဒါနိုင်ငံအနေဖြင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ အရေးတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကာကွယ်ရေး၊ မဟာဗျူဟာနှင့် စီးပွားရေး ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် ကနေဒါနိုင်ငံထက် ပိုမိုအရေးပါသည့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်လာပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးရုံး၏ တောင်အာရှမူဝါဒရေးရာ ဒါရိုက်တာ Siddharth Iyer သည် အမေရိကန် သုတေသနနှင့် လေ့လာရေးအဖွဲ့ Hudson Institute အား ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ရပ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၎င်းထုတ်ပြန်ချက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးသည် ဌာနအတွက် ထိပ်တန်းဦးစားပေးများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကာ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ခိုင်မာသောဆက်ဆံရေးရှိခြင်းသည် အရေးကြီး ရုံသာမက အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ ၎င်းတို့၏မဟာဗျူဟာအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

Khalistan လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်သည့် ကနေဒါနိုင်ငံသား Sikh ခွဲထွက်ရေး ခေါင်းဆောင် Hardeep Singh Nijjar သေဆုံးမှု အိန္ဒိယနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို သိသိသာသာ တင်းမာစေခဲ့သော်လည်း သမိုင်းကြောင်းအရလည်း ဆက်ဆံရေးအဆင်မပြေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ Hardeep Singh Nijjar သည် ကနေဒါရှိ Sikh အသိုင်းအဝိုင်းတွင် ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး Sikh များ အတွက် လွတ်လပ်သော Khalistan နိုင်ငံ တည်ထောင်ရန် အဆိုပြုထားသူတစ်ဦး ဖြစ်သောကြောင့် ၎င်းသေဆုံးမှုတွင် အန္ဒိယနိုင်ငံပါဝင်ပတ်သက်နေသည်ဟူ၍ ကနေဒါ နိုင်ငံက စွပ်စွဲမှုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် လူသတ်မှုတွင် ပါဝင် သည်ဟု ကနေဒါနိုင်ငံ၏ စွပ်စွဲချက်အား ပြတ်ပြတ်သားသားငြင်းဆိုခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံရှိ သံတမန်များအား နှင်ထုတ်ခဲ့ကြသည့်အဆင့်အထိ ဆက်ဆံရေး တင်းမာခဲ့ပါသည်။ လွန်ခဲ့သည့်လအနည်းငယ်က နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူ စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးရန် အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်နေခဲ့သော်လည်း အဆိုပါဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားပြီးနောက်တွင် ဆွေးနွေးပွဲများကို ခေတ္တရပ်ထားခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ မကြာမီ ရောက်ရှိတော့မည့် ကနေဒါကုန်သွယ်ရေးမစ်ရှင်ကို ရွှေ့ဆိုင်းလိုက်သည်ကိုလည်း တွေ့ရပါသည်။[2]

ကနေဒါနိုင်ငံအနေဖြင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ ကိစ္စများတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခြင်းမရှိဘဲ ဝန်ကြီးချုပ် Trudeau အနေဖြင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်ရန်ထက် ကနေဒါနိုင်ငံတွင် နေထိုင်သော Sikh လူမျိုး ၈၀၀,၀၀၀ ခန့်၏ ထောက်ခံမှုနှင့် ဆန္ဒမဲရှိရန်သာ ဦးစားပေးစဉ်းစားနေသည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။ ထိုအချက်မှာ ၎င်း၏ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလခရီးစဉ်အတွင်း၌ ပန်ဂျပ်ပြည်ရှိ အထင်ကရဘုရားကျောင်းသို့ သွားရောက်ခဲ့မှု၊ ပန်ဂျပ်ခွဲထွက်ရေးတွင် ပါဝင်နေသည့် စီးပွားရေးသမားတစ်ဦးအား နိုင်ငံတော်ညစာစားပွဲသို့ အဆင်အခြင်မဲ့ဖိတ်ကြားခဲ့မှုများတွင် ထင်ရှားစွာ တွေ့မြင် နေရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယခု ကနေဒါနိုင်ငံအတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အကြမ်းဖက်သမား အဖြစ် ကြေညာထားသည့် ခွဲထွက်ရေးသမားတစ်ဦး အသတ်ခံရခြင်းအတွက် အိန္ဒိယ နိုင်ငံအား နိုင်ငံရေးနှင့် သံတမန်ရေးအရ စွပ်စွဲပြစ်တင်ခြင်းမှာ ၎င်းအတွက် လုပ်ရိုး လုပ်စဉ်တစ်ခုအဖြစ်သာဖြစ်သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးမှာ မထင်မှတ်ထားသည့် အတိုင်းအတာအထိ တင်းမာသွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ထူးခြားချက်မှာ ထိုသို့ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးတင်းမာမှုတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အိမ်နီးချင်း ကနေဒါနိုင်ငံဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ ၎င်း၏ အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာ အကျိုးအစီးပွားအတွက် အရေးကြီးသည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်မှရပ်တည်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးရုံး၏ တောင်အာရှမူဝါဒရေးရာ ဒါရိုက်တာ Siddharth Iyer က အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးသည် ဌာနအတွက် ထိပ်တန်းဦးစားပေးများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ခိုင်မာသောဆက်ဆံရေးရှိခြင်းသည် အရေးကြီး ရုံသာမက အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ ၎င်းတို့၏မဟာဗျူဟာအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည်ဟူသည့် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် သိသာထင်ရှားစေပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်နှင့် အနောက်အုပ်စုတို့၏ အာရှဒေသတွင်းနှင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းရှိ ဒီမိုကရေစီခံတပ်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံဖြစ်နေသည်ဟူသည့်အချက်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအနေဖြင့် သံတမန်ရေးတည်ဆောက်မှုများတွင် ထည့်သွင်းတွက်ချက်ထားသင့်သည့် အရေးကြီးကိစ္စရပ်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

124091023

[1]။ Kiran Sharma, James Hand-Cukierman,“How India-Canada Ties Soured Over Sikh Separatism: 5 Things to Know”. Nikkei Asia. 20 September 2023, [/https://asia.nikkei.com/.../How-India-Canada-ties-soured.../]

[2]။ Sharanya Hrishikesh & Vikas Pandey,“Canada: How Ties With India Soured Over Hardeep Singh Nijjar Killing”. BBC. 19 September 2023, [/https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66851144/]

ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် အသုံးပြုခဲ့သည့် မြေမြှုပ်မိုင်းများ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းမှ သင်ခန်းစာဖော်ထုတ်အသုံးချနေမှု

 

နိဒါန်း

ယခုလက်ရှိတွင် ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့် ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲ၏ အရေးပါသော သင်ခန်းစာများအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သော မြေမြှုပ်မိုင်းများ အသုံးချသည့်ဗျူဟာများနှင့် ပတ်သက်၍ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် သင်ခန်းစာဖော်ထုတ် အသုံးချနိုင်ရန် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ ခံစစ်ဗျူဟာတွင် အရေးပါလာနိုင်သည့် မြေမြှုပ်မိုင်းကွင်းများအကြောင်းကို အနောက်နိုင်ငံမှ ပညာရှင်များက လေ့လာဆန်းစစ်ကာ ရေးသားထားရှိမှုအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

အနာဂတ်စစ်ပွဲများကို ပုံဖော်ရာတွင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ စစ်တပ်များသည် ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲ၏ အရေးပါသော သင်ခန်းစာများကို သင်ယူလိုကြမည်ဖြစ်ပြီး ဤသင်ခန်းစာများသည် တိုက်ခိုက်ရေးအတွေ့အကြုံများစွာမရှိသည့် တရုတ်တပ်မတော် အတွက် အလွန်ပင် အဖိုးတန်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များ အတွင်း ၎င်း၏စစ်တပ်အား လျင်မြန်စွာ အဆင့်မြှင့်တင်နိုင်ရန် ရုရှားလက်နက် များနှင့် နည်းဗျူဟာများကို အဓိက အသုံးပြုခဲ့ကြပါသည်။ ယူကရိန်းစစ်ပွဲမှ သင်ခန်းစာ များကို တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် မည်မျှလေ့လာသင်ယူနေသည်ကို အနောက်နိုင်ငံမှ ပညာရှင်များက ပထမဆုံးအကြိမ် လေ့လာဆန်းစစ်မှု ပြုလုပ်ထားပါသည်။

၃။ အရေးပေါ်အခြေအနေတစ်ခုတွင် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မိုင်းများအသုံးချမှုသည် မည်မျှအရေးကြီးအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နိုင်သည်ကို ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များက ဆွေးနွေး ခဲ့ကြပါသည်။ တရုတ်ရေတပ်သည် ထိုင်ဝမ်ဆိပ်ကမ်းများကို ပိတ်ဆို့ရန်နှင့် အမေရိကန် ရေတပ်အား ထိုင်ဝမ်ကျွန်းနှင့်ဝေးကွာအောင် ပြုလုပ်ရန်ပင်လယ်ရေမြှုပ်မိုင်းများအား မည်သို့ခင်းထားနိုင်သည်ကို ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များက လေ့လာခဲ့သကဲ့သို့ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းအား တရုတ်နိုင်ငံ၏တိုက်ခိုက်မှုကို ခက်ခဲစေရန် ကျွန်းပေါ်တွင် ခံစစ်ဗျူဟာတစ်ရပ်အနေဖြင့် မြေမြှုပ်မိုင်းများကိုအသုံးပြုရန် ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါသည်။ တရုတ်စစ်တပ်မှ လေ့လာသုံးသပ်သူ များကလည်း ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် အသုံးပြုခဲ့သည့် မြေမြှုပ်မိုင်းများ၏ အရေးပါမှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်လယ်ပိုင်းက ပြုလုပ်ခဲ့သော စစ်တမ်းတစ်ခုအရ ရုရှားမြေမြှုပ်မိုင်းများသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်အား တားဆီးရာတွင် အရေးပါသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ မြေမြှုပ်မိုင်းများသည် အသုံးပြုရန် လွယ်ကူသော်လည်း ၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားရန် ခက်ခဲကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလနှောင်းပိုင်းနှင့် မတ်လတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ရုရှား ကျူးကျော်စစ်တွင် ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များအတွင်း USSR မှ အသုံးပြု ခဲ့သည့် UMZ မိုင်းခင်းယာဉ်ဖြင့် ပထမဆုံးမြေမြှုပ်မိုင်းကွင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ UMZ မိုင်းခင်းယာဉ်သည် ၁၅၀၀ x ၁၅၀ စကွဲမီတာ အကျယ်ရှိသော မြေမြှုပ် မိုင်းကွင်းများကို တစ်နာရီမှ နှစ်နာရီအတွင်း ဖန်တီးနိုင်ကာ ဤစနစ်သည် ကြာမြင့်ပြီ ဖြစ်သော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံသည် ကောင်းစွာ ပြင်ဆင်ထားခြင်းမရှိသောကြောင့် ထိရောက်မှု ရှိခဲ့ပါသည်။ ယူကရိန်းမြေမြှုပ်မိုင်းများကြောင့် ရုရှားစစ်လက်နက်များ သိသိသာသာ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ၎င်းတို့ထိန်းချုပ်ထားသည့် ဒေသများတွင် မိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများ ပြုလုပ်နေရသောကြောင့် စစ်ပွဲ၏အရှိန်ကို နှောင့်နှေးကြန့်ကြာမှု ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါသည်။

ယူကရိန်းစစ်တပ်သည် တိုက်ပွဲတွင် PFM-1 "Petal" မြေမြှုပ်မိုင်းများကို အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။ ဤမိုင်းများသည် အခြားမြေမြှုပ်မိုင်းများနှင့် ကွဲပြားသောကြောင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် ပိုမိုခက်ခဲစေပြီး အရပ်သားများအတွက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နွေရာသီတွင် ယူကရိန်းစစ်တပ်သည် NATO အဖွဲ့မှ သံချပ်ကာယာဉ်များကို အသုံးပြု၍ တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်လာသောအခါ ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည်လည်း မြေမြှုပ်မိုင်းများ တန်ပြန်အသုံးပြုလာကြပြီး အဆိုပါ ရုရှားမြေမြှုပ်မိုင်းများသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံအား တိုက်ခိုက်မှုတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ ယူကရိန်းသံချပ်ကာယာဉ် များသည် မိုင်းကွင်းများတွင် မကြာခဏ ပိတ်မိကာ ရုရှားရဟတ်ယာဉ်များ၊ သို့မဟုတ် တင့်ဖျက်အဖွဲ့များ၏ ဖျက်ဆီးခြင်းကို ခံခဲ့ရပါသည်။ ထိုနည်းဗျူဟာများသည် ယူကရိန်း နိုင်ငံအတွက် ကြီးမားသော ဆုံးရှုံးမှုဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။ ရုရှားနိုင်ငံ၏ UMZ-K မိုင်းခင်းယာဉ် များသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ UMZ မိုင်းခင်းယာဉ်များနှင့် ဆင်တူသော်လည်း ပို၍ အဆင့်မြင့်ပါသည်။ ဂြိုဟ်တုလမ်းညွှန်စနစ်ကို အလိုအလျောက်ထိန်းချုပ်မှုစနစ်နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသောကြောင့် UMZ-K ယာဉ်၏ အမြန်နှုန်းနှင့် တိကျမှုကို တိုးမြှင့်ပေးနိုင်ပါသည်။ UMZ-K ယာဉ်သည် မိုင်းကွင်းတစ်ခုကို ၁၅ စက္ကန့်အတွင်း ပစ်လွှတ်ဖြန့်ခင်းနိုင်စွမ်း ရှိပြီး မိုင်းများတွင် အချိန်ကိုက်ဖောက်ခွဲနိုင်သည့် ကိရိယာများတပ်ဆင်ထားနိုင်ခြင်း၊ မိမိစစ်သည်များ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် ၎င်းတို့အား ပိတ်ပစ်ခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။ ရုရှားနိုင်ငံသည် တာဝေးပစ်ဒုံးမိုင်းခင်းယာဉ်ကို အသုံးပြု၍ ၅ x ၁၅ စကွဲကီလိုမီတာ အကွာအဝေး မိုင်းကွင်းများ ပြုလုပ်ထားနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထိုင်ဝမ်ကျွန်းအရေးတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံသည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ မိုင်းခင်းယာဉ်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ်စစ်တပ်သည် NATO အဖွဲ့၏ မိုင်းခင်းယာဉ်စနစ်များအား အနီးကပ်စောင့်ကြည့်လျက်ရှိပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်လယ်ပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပိုလန်နိုင်ငံထုတ် အဆင့်မြင့်မိုင်းခင်းယာဉ်စနစ် တစ်ခုအား China National Defense သတင်းစာတွင် ဖော်ပြခဲ့ပြီး အဆိုပါစနစ်သည် ၉၀ x ၁၈၀၀ စကွဲမီတာရှိသော မိုင်းကွင်းအား ၂၂ မိနစ်အတွင်း ခင်းပေးနိုင်ပါသည်။ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းသည်လည်း ယူကရိန်းစစ်ပွဲမှ သင်ခန်းစာများကို အသုံးချနိုင်ရန် လေ့လာနေပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် Northrop Grumman ကုမ္ပဏီမှ အမြန်မိုင်းခင်းယာဉ် များကို မှာယူခဲ့ပါသည်။ ဤယာဉ်များအား တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် PLA သည် “လေးပစ်သူကို ဦးစွာနှိမ်နင်းခြင်း” Shoot The Archer ဗျူဟာ (မြေမြှုပ်မိုင်းများ ဖြန့်ခင်းမှု မပြုလုပ်နိုင်မီ မိုင်းခင်းယာဉ်များကို ဦးစွာဖျက်ဆီးသည့်ဗျူဟာ)ကို အသုံးချ လာနိုင်ပါသည်။ ဤသို့လုပ်ဆောင်ရန် တရုတ်နိုင်ငံသည် ကျယ်ပြန့်နက်ရှိုင်းသည့် ထောက်လှမ်းရေးကွင်းဆက်များ လိုအပ်မည်ဖြစ်ပြီး ဒရုန်းဖြင့် ထောက်လှမ်း၍ အရည် အသွေးမြင့် ဂြိုဟ်တုဓာတ်ပုံများ အသုံးချခြင်း၊ လူသားအေးဂျင့်များ အသုံးပြုခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မိုင်းကွင်းများနှင့် မိုင်းခင်းကိရိယာ များကို အာရုံစိုက်နေပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အားသာချက်မှာ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းသည် လူနေထူထပ်ပြီး အရပ်သားများကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သောကြောင့် ကျွန်းတစ်ခုလုံးတွင် မိုင်းများခင်းထားရန် ခက်ခဲနိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် PLA သည် မိုင်းရှာဖွေရေးနှင့် ရှင်းလင်းရေး အတွက် မိုင်းရှာတပ်ဖွဲ့များ စုစည်းတည်ဆောက်နေပြီး လုံလောက်သည့်ထောက်ပံ့မှုများ ပေးထားပါသည်။ တရုတ်နည်းဗျူဟာပညာရှင်များကလည်း ထိုင်ဝမ်ကျွန်းရှိ မိုင်းကွင်းများနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးအနက်ထားလုပ်ဆောင်ရန် အကြံပြုထားသည်ဟု ဆိုပါသည်။

PLA သည် မိုင်းကွင်းများ ရှင်းလင်းရန်နှင့် မိုင်းရှင်းကိရိယာများကို အသုံးချ နိုင်ရန် ယူကရိန်းမိုင်းခင်းယာဉ်များနှင့် ပုံမှန်စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ ရုရှားမိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ဆောင်မှုကို အခြေခံ၍ မြေမြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းရေး အတွက် မောင်းသူမဲ့မိုင်းရှင်းယာဉ် ရှေ့ပြေးပုံစံကို တီထွင်ခဲ့ပုံရသည်။ အကယ်၍ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းကို ကျူးကျော်ခဲ့ပါက PLA သည် ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် ရုရှားနိုင်ငံ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် မိုင်းကွင်းများကြောင့် လူလက်နက်ဆုံးရှုံးမှု၊ တူးမြောင်း ကတုတ်ကျင်းများနှင့်ခံစစ်ဆင်မှုကို နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ရှောင်ရှားနိုင်အောင်ကြိုးပမ်းမည် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် PLA သည် ၎င်း၏တပ်ဖွဲ့များကို လျင်မြန်စွာရွှေ့ပြောင်း နိုင်ရန်နှင့် ကမ်းခြေများအနီးရှိ မိုင်းကွင်းများ၊ သို့မဟုတ် အတားအဆီးများကို ကျော်လွှား နိုင်ရန် ရဟတ်ယာဉ်များနှင့် လေကြောင်းချီစစ်ဆင်ရေးများ၏ အသုံးပြုနိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ရန် အထူးကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲမှ ရရှိသည့် သင်ခန်းစာများအပေါ်တွင် အခြေခံ၍ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းတို့အနေဖြင့် မြေမြှုပ်မိုင်းများအသုံးချမှု၊ မိုင်းကွင်းများ ပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှု၊ မိုင်းခင်းယာဉ်များ တီထွင်ထုတ်လုပ်မှု၊ မိုင်းရှင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့် မိုင်းရှင်းလင်းရေးကိရိယာများအား အဆင့်မြှင့်တင်အသုံးချမှု ပြုလုပ်နိုင်မည့် အလားအလာကို အနောက်နိုင်ငံမှ ပညာရှင်များက ဆန်းစစ်လေ့လာသုံးသပ်မှု ပြုလုပ်လျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားသို့ အမေရိကန် နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုရေယာဉ်များ ဝင်ရောက်မှုကို ဟန့်တားနိုင်ရန် ပင်လယ်ရေမြှုပ်မိုင်းများ အသုံးပြုရန် စဉ်းစားနေသကဲ့သို့ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းအနေဖြင့်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကျူးကျော်မှုအား ရင်ဆိုင်ရမည်ဆိုပါက ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် နှစ်ဖက်အပြန်အလှန်အသုံးပြုခဲ့သည့် စွမ်းရည်မြင့် မိုင်းခင်းယာဉ်များအသုံးပြု၍ မိုင်းကွင်းများ တည်ဆောက်ရန် ပြင်ဆင် လျက်ရှိပါသည်။

ထိုသို့ မြေမြှုပ်မိုင်းကွင်းများ ခင်းမည့်ဗျူဟာသည် ထိုင်ဝမ်၏ “Porcupine Strategy” ဖြူကောင်မဟာဗျူဟာ (အကြားအလတ်မရှိ ခံစစ်ပြင်ဆင်ခြင်း)ကို အားဖြည့်ပေးနိုင်မည် ဖြစ်သကဲ့သို့ တစ်ဖက်တွင်လည်း ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ လူဦးရေထူထပ်မှုကြောင့် ထိုသို့ ဆောင်ရွက်ရန် ကန့်သတ်ချက်များရှိနေပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ထိုမိုင်းကွင်းများနှင့် မိုင်းရှင်းယာဉ်များကို ချေမှုန်းနိုင်ရန် “လေးပစ်သူကို ဦးစွာနှိမ်နင်းခြင်း”Shoot The Archer ဗျူဟာ (မြေမြှုပ်မိုင်းများဖြန့်ခင်းမှု မပြုလုပ်နိုင်မီ မိုင်းခင်းယာဉ် များကို ဦးစွာဖျက်ဆီးသည့်ဗျူဟာ)ကို စဉ်းစားနေပြီး ထိုမိုင်းကွင်းနှင့် အတားအဆီး များကို ကျော်လွှားနိုင်ရန် လေကြောင်းချီစစ်ဆင်ရေးနှင့် ရဟတ်ယာဉ်များ အသုံးပြုသည့်စစ်ဆင်ရေးများကို ဦးစားပေးလေ့ကျင့်လျက်ရှိပါသည်။ မြေမြှုပ်မိုင်း စစ်ဆင်ရေးကြောင့် ရုရှားနိုင်ငံမှတပ်ဖွဲ့များ ယူကရိန်းနိုင်ငံသို့ စတင်ဝင်ရောက်ချိန်တွင် များစွာ အထိနာခဲ့ရသကဲ့သို့ ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်သည်လည်း ရုရှားနိုင်ငံ၏ စွမ်းဆောင်ရည်မြင့် မိုင်းခင်းယာဉ်များကြောင့် မအောင်မြင်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်ဝမ်တို့အနေဖြင့် ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲမှ အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များကို ဖော်ထုတ်ရယူနေရုံမက ၎င်းတို့အကြားတွင် ဖြစ်ပွားလာနိုင်သည့် စစ်ပွဲအတွက်လည်း သင်ခန်းစာဖော်ထုတ်၍ ပြင်ဆင်လျက်ရှိကြပါသည်။ ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲမှ အဓိကဖော်ထုတ်ရရှိချက်များတွင် တင့်ကားစစ်ဆင်ရေး၊ ရေယာဉ်ပစ်ဒုံးကျည်များ အသုံးပြုမှု၊ ဒရုန်းစစ်ဆင်ရေးများမှသည် ယခုအခါ စွမ်းရည်မြင့် မိုင်းခင်းယာဉ်များ အသုံးပြုသည့် မိုင်းစစ်ဆင်ရေးအထိ ပါဝင်နေပြီး ထိုအရာများသည် ခေတ်သစ်စစ်ဆင်ရေး (Modern Warfare)ကို အဓိက ပုံဖော်လာနိုင်သည့် အကြောင်းအရာများဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ရုရှား- ယူကရိန်းစစ်ပွဲအား တိုက်ရိုက်လေ့လာနေရုံမျှမက တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲမှ မည်သည့်အကြောင်းအရာများအား သင်ယူနေသည်ကိုပါ ထပ်ဆင့်သုတေသနပြု ထောက်လှမ်းနေသည်ကို တွေ့ရှိရသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ ထောက်လှမ်းရေးနှင့် သုတေသန အဖွဲ့အစည်းများ၏ အတိမ်အနက်မှာ အလွန်ကျယ်ပြန့်သည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

ရေရည်မျှော်တွေးသော နိုင်ငံတိုင်းသည် ယခုဖြစ်ပွားနေသည့် ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲမှ အသုံးပြုခဲ့သောစစ်ဆင်ရေးများ၊ တိုးတက်လာသည့် နည်းပညာများနှင့် အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များကို သူ့နည်းသူ့ဟန်နှင့် ဖော်ထုတ်နေကြပြီး ခေတ်သစ်စစ်ပွဲများအတွက် ပြင်ဆင်နေကြခြင်းသည်ပင် ၎င်းတို့၏ ရေရှည်အတွက် အားသာချက်များဖြစ်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

123061023

[1]။ Lyle Goldstein, Nathan Waechter,“Landmines in Ukraine: Lessons for China and Taiwan”. The Diplomat. 26 September 2023, [/https://thediplomat.com/.../landmines-in.../]

တရုတ်နိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့တွင် ဈေးကွက်ချဲ့ထွင်လာနိုင်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကဏ္ဍသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နှေးကွေး လာပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် ဒေသတွင်း အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းလာမှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ဈေးကွက်ရှာဖွေရာတွင် ရင်ဆိုင်ရသည့်စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။ [1]

ဖော်ပြချက်

တရုတ်နိုင်ငံသည် စီးပွားရေးပြန်လည်ထူထောင်ရာတွင် နှောင့်နှေးနေမှုနှင့် အခွင့်အလမ်းသစ်များမရှိခြင်းကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အရှေ့တောင်အာရှဒေသတို့တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုလုပ်နိုင်ရန် ရှာဖွေလျက်ရှိကြပါသည်။ ပုဂ္ဂလိကအစုရှယ်ယာရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသည် အတိုးနှုန်းမြင့်တက်လာပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကုန်ကျစရိတ်ကြီးမားလာခြင်းကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံတွင် ဆက်လက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် စိုးရွံ့လျက်ရှိပြီး အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းလာကြပါသည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းတို့သည် ဈေးကွက်နှင့် ရင်းနှီးမှုမရှိသောကြောင့် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ကန့်သတ်ချက်များရှိနိုင်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက သတိပေးထားပါသည်။

ဟောင်ကောင်မြို့အခြေစိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦး၏ ပြောကြားချက် အရ လွန်ခဲ့သည့် ၆ လအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံရှိ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ပြောင်းလဲခြင်း မရှိသော်လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအတွက် ကန့်သတ်ချက်များ ပိုမိုများလာခဲ့ပါသည်။ ယခုအခါတွင် ၎င်း၏ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများသည် လွန်ခဲ့သည့် ၁၀ နှစ်က တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပြုလုပ်ခဲ့သော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသဘောတူညီချက်များနှင့် ကိုက်ညီသည့် ဈေးကွက်မျိုးကို အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့တွင် ရှာဖွေလျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ သက်ကြီးရွယ်အိုများ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်းသည် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးအရ ရိုက်ခတ်မှုမခံရခြင်းကြောင့် အားကောင်းလျက်ရှိသော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံသည် ကျန်းမာရေးနှင့်ပတ်သက်သော စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင်ပင် ဦးဆောင်နေရာ၌ မရှိဟု ဆိုပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ ကျန်းမာရေးနှင့်ပတ်သက်သော စီးပွားရေးကဏ္ဍ အကြီးဆုံး ဈေးကွက်အဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံကို ကျော်တက်ခဲ့သည်ဟု Bain & Co. အတိုင်ပင်ခံကုမ္ပဏီက ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ပထမနှစ်ဝက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ပတ်သက်သော စီးပွားရေးကဏ္ဍသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၉ ဘီလီယံရရှိခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃.၁ ဘီလီယံ ပိုမိုရရှိခဲ့ပါသည်။

ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း အရှေ့တောင်အာရှဒေသမှ ကုမ္ပဏီ များသည် ကနဦးတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၌ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများပြုလုပ်ရန် စဉ်းစားခဲ့ကြ သော်လည်း ယခုအခါတွင် ပြည်တွင်းဈေးကွက်ကို ပိုမိုအာရုံစိုက်လာကြပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများပင်လျှင် အရှေ့တောင်အာရှဒေသအတွင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်များအတွက် ယှဉ်ပြိုင်မှုတွင် ပါဝင်လာကြပြီး ၎င်းတို့၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ဖြန့်ခွဲရန် ကြိုးစားနေကြပါသည်။ သို့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် အရှေ့တောင်အာရှဒေသနိုင်ငံများမှ စီပွားရေးဆိုင်ရာ အခင်းအကျင်းနှင့် ကိုက်ညီခြင်းမရှိနိုင်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ဆိုပါသည်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများဈေးကွက်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဈေးကွက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနည်းပါးသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဈေးကွက် ဖြစ်နေပါသည်။

အရှေ့တောင်အာရှရှိ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် ဒေါ်လာသန်းပေါင်းအမြောက်အမြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန်မှာခက်ခဲသည်ဟု ဟောင်ကောင်မြို့အခြေစိုက် အကြံပေးနှင့်အတိုင်ပင်ခံ ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံတွင် အဓိကရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပြုလုပ် နေသူများအနေဖြင့် ၎င်းတို့အတွေ့အကြုံမရှိသော ဈေးကွက်များသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းသည် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ ဒေသတွင်းဈေးကွက်တွင် ၎င်းတို့၏ခိုင်မာမှုကို တည်ဆောက်ရန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတန်ဖိုးကြီးမားပြီး ဒေသခံစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် မပူးပေါင်းဘဲ တစ်ဦးတည်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ခက်ခဲသည်ဟု ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အာရှဒေသရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုဘဏ်လုပ်ငန်းအကြံပေးအဖွဲ့ BDA Partners မှ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

နိုင်ငံများတွင် ကွဲပြားခြားနားသည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ရှိပြီး ဥပမာအားဖြင့် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၌ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် ခက်ခဲပါသည်။ ဗီယက်နမ်ကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့လိုလားသည့် အချက်အလက်များ ကိုသာ ရွေးချယ်မှတ်တမ်းထိန်းသိမ်းခြင်း ပြုလုပ်ကြသောကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီး မြှုပ်နှံသူများအတွက် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနည်းပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားဘဏ္ဍာရေး နည်းပညာနှင့် E-commerce ကဏ္ဍများကို အဓိကလုပ်ကိုင်သည့် Silverhorn ကုမ္ပဏီသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အတွင်း တရုတ်ဈေးကွက်အား လေ့လာရန် အမှုဆောင်အရာရှိများကို စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။ Silverhorn ကုမ္ပဏီသည် တရုတ်နိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် မူလစီစဉ်ထားသည့် ငွေအချို့ကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလိုက်ပြီး ၎င်းကုမ္ပဏီသည် တရုတ်နိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို လွန်ခဲ့သောနှစ် အနည်းငယ်က ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ လျှော့ချခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် စင်ကာပူ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဗီယက်နမ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတို့တွင် ကုမ္ပဏီ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းပါးသော ဈေးကွက်စနစ်သည် ရှယ်ယာဝယ်ယူရန် အကန့်အသတ်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်ဟု ၎င်းကုမ္ပဏီက ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံသည် ယခုနှစ်တွင် မြင့်တက်လာသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံးစတော့ရှယ်ယာဈေးကွက်ဖြစ်လာပါသည်။ သို့သော်လည်း အဆိုပါငွေအများစုသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ပြည်တွင်းစွမ်းအင်နှင့် သတ္တုတူးဖော်ရေး ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားကြခြင်းသာဖြစ်ပါသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တည်ထောင်စရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံငွေများပြန်လည်ထုတ်ယူမည် ဆိုပါက အခွင့်အလမ်းနည်းနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ရောဂါကာလအတွင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အချို့သော E-commerce ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလမ်းကြောင်းများသည် အလွန်ရေပန်းစားခဲ့သော်လည်း ဒေသတွင်းရှိ လူအများအပြားသည် အွန်လိုင်းအစား စတိုးဆိုင်များတွင် ကိုယ်တိုင် ဈေးဝယ်ခြင်းကို နှစ်သက်ကြသောကြောင့် အဆိုပါလမ်းကြောင်းများသည် နှောင့်နှေး သွားခဲ့ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ နီးကပ် လာခြင်းကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် စျေးကွက်တွင် ရေရှည်ကတိကဝတ်များ ပြုလုပ်ရန် တုံ့ဆိုင်းလျက်ရှိပါသည်။ အာရှဒေသအတွင်း စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် တရုတ်နိုင်ငံတွင်းဖြစ်စေ၊ အခြားနိုင်ငံများတွင်ဖြစ်စေ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၏ သက်ရောက်မှုခံရလျက်ရှိပါသည်။ AI နည်းပညာကဲ့သို့သော နယ်ပယ်များတွင် တရုတ်နိုင်ငံရှိ ပုဂ္ဂလိကရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို အမေရိကန်နိုင်ငံက ကန့်သတ်ထားရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ မည်သည့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွင်မဆို ထိခိုက်နစ်နာမှုများကို လျှော့ချ နိုင်မည့်နည်းလမ်းများကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် အာရှ၏အကြီးဆုံး စီးပွားရေးဈေးကွက်ဖြစ်ပြီး ရေရှည်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအခွင့်အလမ်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း ယခင်ကကဲ့သို့ လွတ်လပ်စွာ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုပြုလုပ်ရန် ခက်ခဲလာကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍသည် အနောက်အုပ်စု၏ ကန့်သတ်ပိတ်ဆို့မှု များကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှေးကွေးလာပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် ဒေသအတွင်း အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းလာကြပြီး အဓိကအားဖြင့် အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ရွှေ့ပြောင်းရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ကြိုးပမ်း လာကြပါသည်။ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအနေဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုလုပ်ရန် သင့်တော်သည့်နိုင်ငံများကို ရှာဖွေလာကြသော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ ကဲ့သို့ ကြီးမားသည့်ဈေးကွက်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်မှုမရှိခြင်း၊ ဥပဒေကန့်သတ်ချက်များခြင်း၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိခြင်းများကြောင့့် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပါသည်။

နိုင်ငံတစ်ခုတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် စဉ်းစားခြင်း၌ နိုင်ငံတကာရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် Due Diligence ဟု ခေါ်သော ဆုံးရှုံးနစ်နာမှု အနည်းဆုံးဖြစ်မည့် နည်းလမ်းများကို စတင်စဉ်းစားပြီး ၎င်းတို့အတွက် အကျိုးအမြတ် ရှိနိုင်မည့် ကဏ္ဍများကို ရှာဖွေရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း သက်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသည်လည်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဥပဒေများ၊ မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေများ၊ အခွန်ဥပဒေများပြဋ္ဌာန်း၍ မိမိတို့၏အမျိုးသားစီးပွားရေးအင်အားစုများနှင့် လုပ်ငန်း များကို ကာကွယ်နေကြသောကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံအား စွန့်ခွာပြီး ကျန်ဒေသများတွင် ခြေစုံပစ်၍ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန်လည်း မဖြစ်နိုင်သေးသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပါသည်။

ယခုအခါ တရုတ်နိုင်ငံအား အဘက်ဘက်မှ ပိတ်ဆို့နေသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသာမက မည်သည့်ဒေသမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမဆို အခက်အခဲအနည်းနှင့်အများ ရင်ဆိုင်နေရသည်သာဖြစ်ခြင်းကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံကို စွန့်ခွာလိုသည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ထည့်သွင်းစဉ်းစားနေရသည့်အချက် ဖြစ်လာပါသည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအနေဖြင့် ၎င်းတို့အတွက် အကျိုးအမြတ်ရှိပြီး ကြိုးနီစနစ်နည်းပါးသည့် စီးပွားရေးပတ်ဝန်းကျင်များကိုသာ အဓိက အာရုံစိုက်ရှာဖွေကြမည်သာဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး ဈေးကွက်ကြီးနှစ်ခုဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား တည်ရှိနေသော မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ရွှေ့ပြောင်းစီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအတွက် လုပ်ခလစာသက်သာမှု၊ လုပ်ငန်းမြေနေရာနှင့် အဆောက်အအုံ ဈေးသက်သာမှုနှင့် နိုင်ငံတကာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ရေရှည်အာမခံချက်ရှိမှုများကို ဖန်တီးပေးထားနိုင်ပြီး နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်သည့်ကာလတစ်ခုသို့ ရောက်ရှိလာမည်ဆိုပါက နိုင်ငံတကာရင်းနှီး မြှုပ်နှံသူများအတွက် မျက်စိကျဖွယ်ရာနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

122051023

[1]။ Echo Wong,“China Jitters Turn Private Equity Investors Toward India, Indonesia”. Nikkei Asia. 28 September 2023, [/https://asia.nikkei.com/.../China-jitters-turn-private...