တရုတ်နှင့် အမေရိကန်သမ္မတတို့ တွေ့ဆုံမှုအပေါ် အင်ဒို-ပစိဖိတ်မိတ်ဖက်နိုင်ငံများ၏သဘောထားများ

 

နိဒါန်း

အင်ဒို-ပစိတ်ဖိတ်ဒေသ စီးပွားရေးဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုညီလာခံ (Asia-Pacific Economic Cooperative Conference-APEC) သို့ တက်ရောက် လာသည့် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်သမ္မတတို့၏ နှစ်နိုင်ငံအကြား မျက်နှာချင်းဆိုင် ဆွေးနွေးပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်မိတ်ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ဩစတြေးလျ၊ ဂျပန်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့၏ သဘောထားအမြင် များအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

တရုတ်နိုင်ငံသမ္မတ Xi Jinping နှင့် အမေရိကန်သမ္မတ Joe Biden တို့ သည် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုမြို့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သည့် APEC ညီလာခံအပြီးတွင် သီးသန့်အစည်းအဝေးအဖြစ် နှစ်နိုင်ငံတွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။ အဆိုပါဆွေးနွေးပွဲကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ နိုင်ငံအများက စောင့်ကြည့်လျက်ရှိကြသည်။ ထိုတွေ့ဆုံမှုသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဆွေးနွေးပွဲပြီးနောက် ဒုတိယအကြိမ် မျက်နှာချင်းဆိုင်တွေ့ဆုံသည့် ဆွေးနွေးမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး နှစ်နိုင်ငံ အကြားတင်းမာမှုကို လျှေော့ချရန်၊ ပြိုင်ဆိုင်မှုတွင်တာဝန်ရှိစွာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန်နှင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် နှစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များက ဆွေးနွေးပွဲအပေါ် အပြုသဘော ဆောင်သည့် မှတ်ချက်များသာ ပေးခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရသည်။

တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအတွက် အရေးပါ လျက်ရှိပြီး ဩစတြေးလျ၊ ဂျပန်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့အပေါ်တွင် တိုက်ရိုက်သက်ရောက်နိုင်ပါသည်။ အမေရိကန်နှင့်သဘောတူစာချုပ် ချုပ်ဆိုထားသည့် မဟာမိတ်နိုင်ငံများအားလုံးသည် လုံခြုံရေးကဏ္ဍတွင် အမေရိကန်အပေါ် မှီခိုလျက် ရှိသော်လည်း စီးပွားရေးအရ တရုတ်နိုင်ငံနှင့်အနီးကပ်ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက် နေရပါသည်။ ထို့ကြောင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း နိုင်ငံများအနေဖြင့် တရုတ်-အမေရိကန် ပဋိပက္ခများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို အများဆုံးခံခဲ့ရပါသည်။ ထိုင်ဝမ်အတွက် တရုတ်-အမေရိကန် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် အရေးပါလျက်ရှိပြီး တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ် အား ၎င်း၏ ပိုင်နက်နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ကာ အင်အားသုံး၍ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးကိုလုပ်ဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းနေမှုကို အမေရိကန်အနေဖြင့် မည်သို့ တုံ့ပြန်မည်ဆိုသည့် မေးခွန်းသည် အဓိကကျပါသည်။

အမေရိကန်နှင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများသည် တရုတ်နိုင်ငံ အား တန်ပြန်နိုင်ရန်ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် “လွတ်လပ်၍ ပွင့်လင်းမြင်သာသော အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ” နှင့် “စည်းမျဉ်းကို အခြေခံသော နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်း” စသည့် မူဘောင်များပေါ်တွင် သံတမန်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့ ကြပါသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံအား စစ်ရေးအရ တန်ပြန်ရန်အတွက် ဩစတြေးလျ၊ ဗြိတိန်နိုင်ငံ၊ အမေရိကန်တို့ပါဝင်သည့် AUKUS သုံးနိုင်ငံစစ်ရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့ အား လည်းကောင်း၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်နှင့်အတူ နှစ်နိုင်ငံ၊ သုံးနိုင်ငံ စစ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို လည်းကောင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ အနေဖြင့် အမေရိကန်နှင့်ပူးပေါင်း၍ စစ်ရေးချဲ့ထွင်မှုများအား လည်းကောင်း၊ ထိုင်ဝမ်အနေဖြင့် အမေရိကန်နှင့် လက်နက်ရောင်းဝယ်မှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်၍ လည်းကောင်း အသီးသီးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုခဲ့ကြပါသည်။

နှစ်နိုင်ငံအစည်းအဝေးနှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများအပြားက အပြုသဘော ဆောင်သည့် မှတ်ချက်များကိုသာပြောကြားခဲ့ပါသည်။ တရုတ်- အမေရိကန်မိတ်ဖက် ဆက်ဆံရေးတင်းမာမှုများမှတစ်ဆင့် နောက်ပြန်လှည့်၍မရသည့် ကြီးမား‌သော စစ်ပွဲကြီးတစ်ခုအသွင် ဖြစ်လာနိုင်သည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိသည်။ အမေရိကန် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအား အလေးပေးရွေးချယ်ထားပြီးဖြစ် သော်လည်း တရုတ်- အမေရိကန်ဆက်ဆံရေးကို လုံးလုံးလျားလျား ဖြတ်တောက်ရန် မလိုလားကြပါ။ ထို့ကြောင့် တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်လာမှုကို နိုင်ငံအများအပြားက ကြိုဆိုလျက်ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ် Anthony Albanese သည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ပြီးခဲ့သည့် နိုဝင်ဘာလ ၄ ရက်မှ ၇ ရက် အထိ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေးခရီးသွားရောက်ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ ချစ်ကြည်ရေး ခရီးစဉ်သည် တရုတ်- အမေရိကန်အစည်းအဝေးကဲ့သို့ပင် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော သံတမန်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များအတွက် အရေးပါခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးများအဆင့် ဆွေးနွေးပွဲများ ပြန်လည် စတင်နိုင်ခဲ့ကြပါသည်။ ဩစတြေးလျနှင့်တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြား ပျော့ပျောင်းလာသည့် ဆက်ဆံရေးတစ်ခု ဖန်တီးလာချိန်တွင် အမေရိကန်၏ အလားတူဆက်ဆံရေး အလှည့် အပြောင်းသည် ကောင်းမွန်သည့်အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။ တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးတင်းမာမှုများသည် တရုတ်-ဩစတြေးလျ စီးပွားရေးကဏ္ဍဆက်ဆံရေး ကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။

ဂျပန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Kishida Fumio အနေဖြင့် အမေရိကန်၏ လုပ်ဆောင်မှုများအတိုင်း APEC ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအပြီး တရုတ်သမ္မတ Xi Jinping နှင့် သီးခြားဆွေးနွေးပွဲတစ်ခု ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် တရုတ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး "လွတ်လပ်၍ ပွင့်လင်းမြင်သာသော အင်ဒို-ပစိဖိတ်အယူအဆ"နှင့် ပိုမို တင်းကျပ်သော လုံခြုံရေးမူဝါဒကို ချမှတ်ထားသော်လည်း တရုတ်နှင့် ထိတွေ့ ဆက်ဆံမှုကို ဟန်ချက်ညီညီ ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိတွင် နှစ်နိုင်ငံ အကြား မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် တင်းမာလျက်ရှိပြီး တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံ Fukushima နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံမှ ရေဒီယိုသတ္တုကြွ စွန့်ပစ်ရေများ ထုတ်လွှတ်မှုကိုကန့်ကွက်ခဲ့ပြီး ဂျပန်မှပင်လယ်စာ တင်သွင်းမှု အားလုံးကို တားမြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် ဂျပန်အနီးတွင် ၎င်း၏ ရေတပ်သင်္ဘောများနှင့် စစ်လေယာဉ်များကို အသုံးပြုကာစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ယခုအမေရိကန်နှင့်တရုတ်နိုင်ငံတို့၏ ဆက်ဆံရေးပြန်လည်တည်ဆောက် လာခြင်းကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း အလိုက်သင့်လိုက်ပါ တည်ဆောက်လာနိုင်ပါသည်။

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် တရုတ်နှင့် တင်းမာသော ဆက်ဆံရေးရှိ နေပြီး ပိုင်နက်နယ်မြေအငြင်းပွားမှုများ၊ ရေကြောင်းဆိုင်ရာ စီးပွားရေးဇုန်သတ်မှတ်မှု အငြင်းပွားမှုများ၊ တရုတ်ကမ်းခြေစောင့်တပ်များမှ ဖိလစ်ပိုင်သင်္ဘောများအား ရန်စ နှောင့်ယှက်မှုများဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ Ferdinand Marcos Jr. သည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း တရုတ်၏ လုပ်ရပ်များကို တုံ့ပြန် နိုင်ရန်အတွက် အမေရိကန်နှင့် ကာကွယ်ရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုများ မြှင့်တင် လျက်ရှိပါသည်။ ကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ရေး သဘောတူညီချက်(EDCA) အရ အမေရိကန်ရန်ပုံငွေဖြင့် အခြေစိုက်စခန်းများ ပြန်လည်မွမ်းမံ၍ အရေအတွက်ကို တိုးချဲ့ခဲ့ပါသည်။ ယခု APEC အစည်းအဝေးတွင် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့အကြား ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ သီးခြားဆွေးနွေး မှုများ မရှိခဲ့ပါ။ ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ Marcos Jr. အနေဖြင့် အမေရိကန်ဒုတိယသမ္မတ Kamala Harris နှင့်သာ တွေ့ဆုံခွင့်ရခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ပြေလည်သင့်သည်ဟူသောအချက်ကို လက်ခံပုံပေါ်ပါသည်။

တောင်ကိုရီးယား- တရုတ်မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် သမ္မတ Yoon Suk-Yeol လက်ထက်တွင် တင်းမာမှုများရှိခဲ့ပါသည်။ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံသည် အမေရိကန်၊ ဂျပန်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်စေရန်ရည်ရွယ်၍ သုံးနိုင်ငံပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုများ ခိုင်မာအားကောင်းအောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ပြီးခဲ့သည့် တရုတ်-အမေရိကန်ဆွေးနွေးပွဲတွင် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်နှင့်ပတ်သက်၍ သီးခြားဆွေးနွေးမှုများ မရှိခဲ့ပါ။ တောင်ကိုရီးယားအနေဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံကဲ့သို့ တရုတ်-အမေရိကန် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်လာသည်ကို မျှော်လင့်နေ ပါသည်။ တရုတ်-အမေရိကန် အစည်းအဝေးတွင် မြောက်ကိုရီးယားအရေးနှင့် ပတ်သက်၍ သီးခြားဖော်ပြသွားခြင်းမရှိသော်လည်း မြောက်ကိုရီးယားကို ကိုင်တွယ် နိုင်ရန်အတွက် မဟာဗျူဟာများတွင် တရုတ်သည် အဓိကကျသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။

ထိုင်ဝမ်သည် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့အတွက် အရှုပ်ထွေးဆုံးကိစ္စရပ် တစ်ခုဖြစ်ကာ အဓိကဆွေးနွေးရသည့် အကြောင်းအရာတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး အစည်းအဝေး တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက်ကိုအသေးစိတ် ရှင်းလင်းခဲ့ပါသည်။ သမ္မတ Xi Jinping က အမေရိကန်အနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်၏ခွဲထွက်မှုကိုထောက်ခံခြင်း၊ လက်နက် ထောက်ပံ့ခြင်းများကိုရပ်တန့်၍ တရုတ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကို ထောက်ခံရန်လိုအပ်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး ရည်မှန်းချက်ကို ရပ်တန့်လိမ့်မည်မဟုတ်ဟု ပွင့်လင်းစွာပြောကြားခဲ့ပါသည်။ သမ္မတ Joe Biden က ၎င်းပြောဆိုနေကျမူဝါဒဖြစ်သည့် အမေရိကန်အနေဖြင့် တရုတ်၏ One China Policy ကို ထောက်ခံကြောင်းနှင့် ပိုနေမြဲကျားနေမြဲအခြေအနေကို တစ်ဖက်သတ်ပြောင်းလဲမှုများနှင့် စစ်ရေးဆိုင်ရာဆောင်ရွက်ချက်များကို ဆန့်ကျင် သည်ဟူသည့် ယခင်မူဝါဒများကိုပင် ပြန်လည်ပြောကြားပါသည်။ ယခု တရုတ်သမ္မတနှင့် အမေရိကန်သမ္မတို့ တွေ့ဆုံမှု သည် ထိုင်ဝမ်အပေါ်တွင်ထားရှိသည့် အမေရိကန်၏သဘောထားများ ပြောင်းလဲသွား ခြင်းမရှိသည်ကို ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးရှင်သည် APEC အစည်းအဝေးသို့တက်ရောက်လာသည့် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသတွင်းရှိ အမေရိကန်၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများအနေဖြင့် တုံ့ပြန်မှုသဘောထားများကို အသေးစိတ် သုံးသပ်ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်နှင့် တရုတ်ဆက်ဆံရေးသည် ပြီးခဲ့သည့် ကာလများတွင် အခြေအနေဆိုးရွားခဲ့ပြီး အမေရိကန်လေပိုင်နက်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည့် တရုတ်၏ သုတေသနဆိုင်ရာ လေပူဖောင်းများကို ပစ်ချခဲ့မှုများ၊ အမေရိကန်အနေဖြင့် တရုတ်၏နည်းပညာကဏ္ဍများကို ပိတ်ဆို့မှုများအပါအဝင် ထိုင်ဝမ်အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်နိုင်ငံစစ်တပ်များအကြား ဆက်ဆံရေးကို ရပ်တန့် ပစ်ခဲ့သည်အထိ ဆိုးရွားခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ထိုသို့ဆက်ဆံရေးတင်းမာနေမှု များက ကမ္ဘာ့စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးအခြေအနေများကို ပိုမိုဆိုးရွားလာစေသည့် အတွက် ဆက်ဆံရေးပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ပြင်ဆင်လာကြသည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။

သို့သော်လည်း ယခုဆောင်းပါးတွင် အမေရိကန်အနေဖြင့် ၎င်း၏ တရုတ်နှင့် ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်မှုအပေါ် မဟာမိတ်နိုင်ငံများ၏ အပြုသဘောဆောင်သော သဘောထားများကို ထင်ဟပ်ပြထားသကဲ့သို့ လက်တွေ့တွင်လည်း နှစ်နိုင်ငံစလုံးအနေဖြင့် ဆက်ဆံရေးအဆင်ပြေမှုကို လိုလားနေသော်လည်း ထိုင်ဝမ်နှင့်ပတ်သက်သော မူဝါဒများအပြင် အခြားသော မူဝါဒများကိုလည်း သိသာထင်ရှားစွာ ပြောင်းလဲမှု မပြုလုပ်နိုင်ကြောင်းတွေ့ရပါသည်။ ထို့ကြောင့် အဆိုပါတွေ့ဆုံမှုသည် တရုတ်-အမေရိကန်ဆက်ဆံရေး ပြန်လည် အဆင်ပြေလာမည်ဟုမဆိုနိုင်သေးဘဲ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ သဘောထားဖလှယ်မှုနှင့် အကဲစမ်းမှုတစ်ခုအဖြစ်သာ ယူဆနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဩဇာတည်ဆောက်မှုအဝန်းအဝိုင်းအတွင်း တည်ရှိနေသော ဒေသတွင်းနိုင်ငံငယ်များအနေဖြင့် အင်အားကြီး နိုင်ငံများအကြား ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်နေသည့် ဆက်ဆံရေးအခြေအနေများကို မျက်ခြည် မပြတ်လေ့လာစောင့်ကြည့်ပြီး မိမိနိုင်ငံလုံခြုံရေးနှင့် အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ခိုင်မာစွာတည်ဆောက်နိုင်ခြင်းသည်ပင် ပညာခန်းဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

Myanmar Aspect

157112323

[1]။ Shannon Tiezzi “What Do US Indo-Pacific Allies Think of the Biden-Xi Summit?”. The Diplomat, November 17, 2023 [https://thediplomat.com/.../what-do-us-indo-pacific.../]

ဂါဇာမြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ရှိန်လျော့ကျသွားခြင်းနှင့် တောင်ပိုင်းဒေသရှိ ဒုက္ခသည်များ၏အခက်အခဲများ

 

နိဒါန်း

အစ္စရေးနှင့် ဟားမက်စ်တို့၏ စစ်ပွဲများကြောင့် အိုးပစ်အိမ်ပစ် ပြေးရသည့် ဒုက္ခသည်များ၏အခက်အခဲနှင့် ၎င်းတို့အားလူသားချင်းစာနာထောက်ကူမှု အကူအညီ များပေးအပ်ရန် ခက်ခဲလျက်ရှိပြီး အစ္စရေးတို့၏ ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်မှုများ ကြောင့် ဒုက္ခသည်များအတွက် အခြေအနေများ ပိုမိုဆိုးရွားလာနိုင်သည့်ကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

ဂါဇာမြောက်ပိုင်းဒေသအတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်မှာ သီတင်းပတ် ၆ ပတ်ခန့် ကြာခဲ့ပြီးနောက် ပြည်သူလူထု ၁ သန်းခန့် နေထိုင်သည့် မြို့တစ်မြို့သည် လူသူကင်းမဲ့နေပြီဖြစ်ပါသည်။ နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့၌ ဒုက္ခသည် ၉၀,၀၀၀ ခန့်ရှိ ရမည့် ဂါဇာမြောက်ပိုင်း Al-shati ဒုက္ခသည်စခန်းတွင် ဒုက္ခသည် တစ်ဉီးမျှမရှိတော့ သည်ကိုတွေ့ရသည်။ ၎င်းဒုက္ခသည်စခန်းတွင် အဆောက်အအုံအများစုသည် ဆိုးရွားစွာဖျက်ဆီးခံ ထားရပြီး အစ္စရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (Israel Defence Forces- IDF) ၏ သံချပ်ကာ ကားများသွားလာမှုကြောင့် လမ်းများလည်း ပျက်စီးလျက်ရှိပါသည်။ ထို့အပြင် ရေ၊ မီး၊ မိလ္လာ အခြေခံစနစ်များလည်း မရှိတော့ကြောင်းနှင့် ဂါဇာဒေသတွင်းမြို့ အများ အပြားနှင့် မြို့ပြင်များ တွင်လည်း အလားတူအခြေအနေများဖြစ်ပွားလျက်ရှိပါသည်။

သီတင်းပတ် ၆ ပတ်ကြာ စစ်ပွဲနှင့် ၃ ပတ်ကြာ မြေပြင်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် လက်ရှိတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံသည် ဂါဇာမြောက်ပိုင်းဒေသကို ထိန်းချုပ် နိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ တစပြင်ကဲ့သို့သော အပျက်အစီးများက အစ္စရေး-ဟားမက်စ်စစ်ပွဲ အဆင့်တစ်ဆင့် အဆုံးသတ်ပြီဟုဆိုနိုင်သော်လည်း အဆိုပါကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်း ၂ ခု ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပါသည်။ ပထမမေးခွန်းမှာ ဂါဇာ တောင်ပိုင်းဒေသ အတွင်းရှိ ဒုက္ခသည်များအတွက် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ပြဿနာများ မည်ကဲ့သို့ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်မည်ဟူသော ကိစ္စရပ်ဖြစ်ပြီး ဂါဇာဒေသအတွင်းရှိ ပြည်သူ ၂.၂ သန်းခန့်သည် ဂါဇာတောင်ပိုင်းဒေသတွင် ပိတ်မိနေပါသည်။ အစ္စရေး တို့၏နယ်မြေပိတ်ဆို့မှုကြောင့် အီဂျစ်နိုင်ငံမှ လူသားချင်းကူညီထောက်ပံ့မှုလုပ်ငန်း များ လုပ်ဆောင်ရန်ခက်ခဲနေပြီး ဂါဇာပြည်သူများအတွက် အစာ၊ ရေ ပြတ်လတ် လျက်ရှိပါသည်။ စက်သုံးဆီပြတ်လတ်မှုသည်လည်း ဆေးရုံများနှင့် ကူညီထောက်ပံ့ရေး လုပ်ငန်းများကို ကောင်းစွာမလည်ပတ်နိုင်သကဲ့သို့ ရာသီဥတုဒဏ်ကြောင့် ဆင်းရဲ ဒုက္ခများ ကြုံတွေ့နေရပါသည်။

ဒုတိယမေးခွန်းမှာ နောက်ထပ်စစ်ပွဲများထပ်ဖြစ်လာနိုင်သည့် အခြေအနေ ဖြစ်ပါသည်။ ဂါဇာတောင်ပိုင်းဒေသသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေသူများတွင် ဒေသခံ ပြည်သူများသာမက ဟားမက်စ်အဖွဲ့သည်လည်း သေချာပေါက် ထွက်ပြေးလာမည် သာဖြစ်ပါသည်။ အစ္စရေးစစ်တပ်သည် ဟားမက်စ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် Yahya Sinwar နှင့် စစ်ဘက်အကြီးအကဲ Muhammad Deif ကို ရှာဖွေဖမ်းဆီးနိုင်ရန်ကြိုးပမ်းနေပြီး ၎င်းတို့အား ဥမင်များတွင်ပုန်းခိုနေနိုင်သည်ဟု ယူဆထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် အဆောက်အအုံများကို ဝင်ရောက်ရှင်းလင်းခြင်း၊ ဥမင်များရှာဖွေခြင်းနှင့် လိုအပ်သည့် နေရာများအား အမြောက်၊ လေကြောင်း၊ တင့်ကားများဖြင့် ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးပြီး ဆက်လက်တိုက်ခိုက်သွားနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး တောင်ပိုင်းဒေသသည် နောက်ထပ် စစ်ရေး ပစ်မှတ် ဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။ အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များအနေဖြင့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးနှင့် သံတမန်ရေးဖိအားပေးမှုများအကြားတွင် မည်ကဲ့သို့ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်ကို စောင်ကြည့်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။

Al-shifa ဆေးရုံသည် အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ပစ်မှတ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါဆေးရုံအောက်တွင် ဟားမက်စ်အဖွဲ့၏ မြေအောက်ဌာနချုပ်နှင့် ဓားစာခံ ၂၃၉ ဦး ရှိနိုင်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ သို့သော် နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဆေးရုံဝန်း အတွင်း စီးနင်းရှာဖွေမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဆေးဝန်ထမ်းများ၊ လူနာ များနှင့် ဒုက္ခသည် အချို့ကိုသာ တွေ့ရှိခဲ့ရပါသည်။ ဆေးရုံအတွင်း စခန်းချနေထိုင်နေသည့် ဒုက္ခသည် ၆၀,၀၀၀ ခန့်တို့သည်လည်း တောင်ပိုင်းဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားနိုင်ပြီး ဂါဇာ မြောက်ပိုင်းဒေသသည် စွန့်ပစ်နယ်မြေတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ အစ္စရေးနိုင်ငံသည် အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့မှစ၍ အီဂျစ် နိုင်ငံမှတစ်ဆင့် ကူညီထောက်ပံ့မှုများကို လက်ခံခဲ့ပြီး အစာ၊ ဆေးနှင့် အခြား အခြေခံ လိုအပ်ချက်များအတွက် ကား ၁,၂၀၀ စီးခန့်ကို Rafah နယ်စပ်ဂိတ်မှ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။

အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ လောင်စာဆီတင်ပို့မှု ကန့်သတ်မှုကြောင့် ချက်ပြုတ်ရန်အတွက် ထင်းအဖြစ် ပရိဘောဂများကို လောင်စာအဖြစ်အသုံးပြုနေရပါသည်။ လောင်စာဆီ ပြတ်လတ်မှုသည် အခြေခံလိုအပ်ချက်များကို ထိခိုက်စေနိုင်ပြီး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုလုပ်ငန်း လည်ပတ်မှု သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်ကို ရပ်တန့်ခဲ့ပါသည်။ မိလ္လာပိုက် လိုင်းများ ပိတ်ဆို့နေခဲ့ပြီး ကာလ၀မ်းရောဂါ(Cholera) နှင့် အူရောင်ငန်းဖျား ရောဂါ (Typhoid) ကဲ့သိုသော ရေကြောင့်ဖြစ်သော ရောဂါများ မလွဲမသွေ ပျံ့နှံ့လာလိမ့်မည် ဟု နိုင်ငံတကာကယ်ဆယ်ရေးကော်မတီက ပြောကြားထားပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂ၏ ကုန်ပစ္စည်းသယ်ယာဉ် (Fork lift) များ လောင်စာဆီမလုံလောက်မှုကြောင့် အကူအညီ များပေးပို့မှုများ မကြာမီ ရပ်ဆိုင်းသွားနိုင်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ ထို့နောက် နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဒီဇယ်လီတာ ၂၃,၀၀၀ ခန့်တင်လာသည့် ရေနံတင် သင်္ဘောသည် အီဂျစ်နိုင်ငံမှ ဂါဇာဒေသသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။ သို့သော် အစ္စရေး နိုင်ငံသည် အဆိုပါလောင်စာဆီများကို ကုလသမဂ္ဂ၏ လုပ်ငန်း လိုအပ်ချက်များတွင်သာအသုံးပြုရန် ကန့်သတ်ထားပြီး တစ်နေ့တာလုပ်ငန်းလိုအပ်ချက် ၉ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ပါသည်။

ထို့ပြင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုအနေဖြင့် ဂါဇာဒေသတွင် ဒီဇင်ဘာနှင့် ဇန်နဝါရီလ များသည် အေးပြီး စိုစွတ်ကြောင်း၊ ညအချိန်တွင် အပူချိန် ၈ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် အထိ ကျဆင်းလေ့ရှိပါသည်။ ဆောင်းတွင်း၌ မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုများလည်း ရှိပြီး ပြီးခဲ့သည့် နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့က မိုးရွာသွန်းမှုများကြောင့် ဒုက္ခသည်အချို့၏ တဲများ ပြိုကျကာ ရွှံ့အိုင်များထဲတွင် အိပ်နေရပါသည်။ အစ္စရေးနိုင်ငံအနေဖြင့် ဟားမက်စ် စစ်ပွဲများနှင့်ပတ်သက်၍ မည်ကဲ့သို့ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်ကို မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာလာပါသည်။ ယခုအခါ အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များသည် တင့်ကားများ၊ အနံ့ခံခွေးများနှင့် တိုက်ခိုက်ရေး တပ်ဖွဲ့များဖြင့် ဟားမက်စ်အဖွဲ့များကို တစ်အိမ်တက် တစ်အိမ်ဆင်း ရှာဖွေနေသည် မှာ သီတင်းပတ် ၂ ပတ်ခန့် ရှိနေပြီဖြစ်ပါသည်။ သံသယရှိအဆောက်အအုံများကို တင့်ကားများ သို့မဟုတ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများဖြင့် ပစ်မှတ်မှတ်ပုံတင်ထားသည်ဟု ဆိုပါသည်။သို့သော် ဂါဇာတောင်ပိုင်းတွင် မြောက်ပိုင်းကဲ့သို့ ပြင်းထန်သည့် စစ်ဆင်ရေးများ လုပ်ဆောင်ရန် ခက်ခဲခြင်းကြောင့် အစ္စရေးအရာရှိကြီးများသည် ရွေ့လျား ထိုးစစ်ဆင်မှုလုပ်ငန်း (More Mobile Offensive) လုပ်ဆောင်ရန် ပြင်ဆင်လျက်ရှိ ပါသည်။

သို့သော် မည်သည့်စစ်ဆင်ရေးလုပ်ငန်းမဆို ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ထိခိုက်စေနိုင်ပြီး နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက်မှုများလည်း ရှိနိုင်ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်သည့် ဆော်ဒီအာရေးဗျနိုင်ငံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် အာရပ်နှင့် မွတ်ဆလင်နိုင်ငံများသည် တိုက်ပွဲများရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြပါသည်။ အနောက်နိုင်ငံအချို့ကလည်း ယင်းတောင်းဆိုမှုကို သံယောင်လိုက်လာကြပြီး နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်က BBC သတင်းဌာနှင့်ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ပြင်သစ်သမ္မတ Emmanuel Macron က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် တောင်းဆိုခဲ့ပါသည်။ အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကမူ အမြဲတမ်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်ရန် ထောက်ခံပြောကြားခဲ့ခြင်းမရှိသော်လည်း ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၏ ဖိအားပေးခံနေရပါသည်။

လက်ရှိအချိန်တွင် ဂါဇာဒေသခံများ၏ သဘောထားကိုမှန်းဆရန် ခက်ခဲ ကြောင်း၊ ဒေသခံတစ်ချို့က ယခုကဲ့သို့ အဖြစ်ဆိုးများကို သယ်ဆောင်လာသည့် ဟားမက်စ်အဖွဲ့ကိုလည်း အပြစ်တင်လျက်ရှိကြပါသည်။ သို့သော်လည်း ဟားမက်စ် အဖွဲ့သည် ဂါဇာမြို့မှ ပေါက်ဖွားလာခဲ့ပြီး သြဇာအရှိဆုံးခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည့် Yahya Sinwar နှင့် စစ်ဘက်အကြီးအကဲ Muhammad Deif တို့သည် Khan Younis အနီးရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းတွင် ကြီးပြင်းခဲ့ကြသူများဖြစ်ပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် ဟားမက်စ် အဖွဲ့အပေါ် ပြင်းထန်သည့် ထိုးနှက်ချက်များဖြစ်စေသော်လည်း ကာလကြာလာသည်နှင့်အမျှ အစားထိုး အင်အားသစ် သို့မဟုတ် အဖွဲ့သစ်များ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့က စစ်ပွဲစတင်လာသည့် အစ္စရေး-ဟားမက်စ်စစ်ပွဲ တွင် အစ္စရေး ၁,၄၀၀ နှင့် ပါလက်စတိုင်း ၁၁,၀၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့သည်ဟု အနောက် အုပ်စုမီဒီယာများတွင် ဖော်ပြနေကြသော်လည်း မြေပြင်အခြေအနေတွင် ပါလက်စတိုင်းများဘက်မှ ကလေးသူငယ်များအပါအဝင် ယခုထက်ပိုများသော အရေအတွက် ရှိနိုင်ပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် အစ္စရေးအနေဖြင့် အပျက်အစီးများဖြင့်သာပြည့်နှက်နေသည့် ဂါဇာမြောက်ပိုင်းအား ထိန်းချုပ်ထားပြီး ပြည်သူများအနေဖြင့် ဂါဇာတောင်ပိုင်းဒေသတွင် စုပြုံရောက်ရှိနေပြီဖြစ်ပါသည်။ အစ္စရေးအနေဖြင့် ဒုတိယ အဆင့် စစ်ဆင်ရေးအရှိန်မြှင့်ရန် အကန့်အသတ်ရှိနေပြီး ပစ်မှတ်ထားရှာဖွေဖျက်ဆီး သည့် ရွေ့လျားထိုးစစ်ဆင်မှုလုပ်ငန်း (More Mobile Offensive) လုပ်ဆောင်ရန် စီစဉ်လျက်ရှိပါသည်။ ထိုစစ်ဆင်ရေးသည် နေရာတိုင်းသို့ ဝင်ရောက် ရှာဖွေရန်မဖြစ်နိုင်ဘဲ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းအချက်များအပေါ်တွင် မှီခိုရမည် ဖြစ်ပါသည်။

ထိုသို့ပြုလုပ်နိုင်ရန် အစ္စရေးနိုင်ငံအနေဖြင့် စစ်ဆင်ရေးမစတင်မီတွင် ပြည်သူများအား တောင်ပိုင်းဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် ရှင်းလင်းစွာ ကြိုတင်အသိပေး ခြင်းများလုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် သာမန်ပြည်သူလူထု အသေအပျောက်များလှသည့် ၎င်းတို့၏ ထိုးစစ်အားနိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက်မှုများကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ လျှော့ချနိုင်ရန်ဖြစ်သကဲ့သို့ မြောက်ပိုင်းသို့ စွန့်ခွာသည့် ပြည်သူများအကြားတွင် တစ်ပါတည်း စိမ့်ဝင်၍ ဟားမက်စ်များ၏ သတင်းများကို စုဆောင်းရန်ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။

နိုင်ငံများအားလုံးသည် စစ်ပွဲများမဖြစ်ပွားစေရန် အတတ်နိုင်ဆုံး တားဆီးကြပြီး၊ စစ်ပွဲများဖြစ်ပွားပြီဆိုပါကလည်း နိုင်ငံရေး နှင့် စစ်ရေးကို ပါးနပ်စွာ တွဲဖက်အသုံးပြု၍ မိမိတို့အတွက် အားသာချက်ရှိမည့် အခြေအနေများကို ဖန်တီးကြသည်သာဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့ ပါးနပ်စွာ တွဲဖက်အသုံးပြုနိုင်စွမ်းအားနည်းသည့် နိုင်ငံတိုင်းသည် စစ်ပွဲပဋိပက္ခများ သံသရာရှည်တတ်ပြီး နိုင်ငံအား အဘက်အဘက်မှ ယိုယွင်းပျက်စီးခြင်းသို့ ရောက်ရှိစေပါသည်။ ထိုအခြေအနေကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန်မှာ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ စစ်ပွဲများဖြစ်ပွားနေသည့် နိုင်ငံများ၏ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

Myanmar Aspect

156112223

[1]။ “ The battle of northern Gaza is almost over”. The Economist. November 15, 2023 [https://www.economist.com/.../the-battle-of-northern-gaza...]

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် လွှမ်းမိုးလာနိုင်သည့် ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာနှင့် သတင်းအတု/သတင်းအမှားများ

 

နိဒါန်း

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လာမည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် နိုင်ငံရေးသမား များသည် ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ(AI)ကို အသုံးချ၍ သတင်းအတု/ သတင်းအမှားများ ဖန်တီးကာ မသမာမှုများ ပြုလုပ်လာနိုင်ခြင်းကြောင့် အစိုးရအနေဖြင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ မူဝါဒများချမှတ်သင့်သည့် ကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ လာမည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဉာဏ်ရည်တု နည်းပညာ(AI)နှင့် Machine Learning နည်းပညာကဲ့သို့သော ခေတ်မီနည်းပညာများသည် ကြီးကြီးမားမားလွှမ်းမိုးလာနိုင်သည့် အလားအလာရှိပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင်ရာ၌ AI နည်းပညာကို အသုံးချရန် ကြိုးပမ်းရာတွင် အကျိုးကေျးဇူးများရှိသကဲ့သို့ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်သည့် အလွဲသုံးစားမှုများ၊ အားနည်းချက်များ ရှိနေပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(KPU)က ၎င်းတို့ အနေဖြင့် AI နည်းပညာကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းမရှိဟု မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပါသည်။

တစ်သီးပုဂ္ဂလမဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် ပြည်သူများထံသို့ ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းစွမ်းဆောင်မှု သတင်းများအား ဖြန့်ဝေရန်နှင့် မဲဆွယ်စည်းရုံးရန်အတွက် AI နည်းပညာကို အသုံးချလာကြပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် နိုင်ငံရေးပါတီများသည် AI နည်းပညာကို အသုံးပြု၍ မဲဆန္ဒရှင်များ၏ အချက်လက်များကို စစ်ဆေးမှုပြုလုပ် လာနိုင်ကြပြီဖြစ်ပါသည်။ AI နည်းပညာကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် နိုင်ငံရေးပါတီများသည် သမားရိုးကျစိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းနိုင်ရုံသာမက အခြားနိုင်ငံရေးအုပ်စုများကိုထောက်ခံသည့် မဲဆန္ဒရှင်များ၏ လိုလားချက်များကိုပါသိရှိနိုင်ပြီး အုပ်စုငယ်များခွဲထုတ်၍ ဆွဲဆောင် စည်းရုံးမှုများ ပြုလုပ်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဤကဲ့သို့ ခေတ်မီနည်းပညာများဖြင့် ပေါင်းစပ် ထားသည့် ဒီဂျစ်တယ်ရွေးကောက်ပွဲများသည် နိုင်ငံရေးပါတီများအတွက် ဆန်းသစ်သော နည်းလမ်းများနှင့် လမ်းကြောင်းများကို ဖန်တီးပေးသော်လည်း ပညာရှင်များ၊ မူဝါဒ ချမှတ်သူများနှင့် လေ့လာသူများကမူ တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ ဒီမိုကရေစီစနစ်အပေါ် AI နည်းပညာ၏ သက်ရောက်လာနိုင်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိကြပါသည်။

AI နည်းပညာသည် အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ဖြစ်ထွန်းစေနိုင်သော်လည်း ကျင့်ဝတ်များ၊ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီလုပ်ငန်းစဉ်များတွင် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ယခုအချိန်တွင် ဟားမတ်စ်အဖွဲ့နှင့် အစ္စရေးနိုင်ငံတို့အကြား ဖြစ်ပွားနေသော ပဋိပက္ခများနှင့်ပတ်သက်၍ နှစ်ဖက်အဖွဲ့ စိတ်အားတက်ကြွစေရန် ဆိုရှယ်မီဒီယာ၌ AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော သတင်းအတု/သတင်းအမှားများကို ဖြန့်ဝေလျက် ရှိသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ လူထု ဟောပြောချက်များအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည့် သတင်းအချက်အလက်များကို ကြိုးကိုင်ခြယ်လှယ်ရန်နှင့် လူထုအမြင်ကို သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ရန် AI နည်းပညာကို အလွဲသုံးစားပြုလုပ်လာခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အစိုးရများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လေ့လာ စောင့်ကြည့်သူများက စိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိပါသည်။

နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးသမားများအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များကို သြဇာလွှမ်းမိုးရန် ဝါဒဖြန့် လှုံ့ဆော်မှုများအတွက် AI နည်းပညာကို ကျယ်ပြန့်စွာအသုံးပြုနေကြသည်ဟု ထောက်ပြ ခဲ့ကြပါသည်။ ၎င်းတို့သည် TikTok ၊ Facebook ၊ Instagram နှင့် X ဆိုရှယ်မီဒီယာ ပလက်ဖောင်းများတွင် ဆွဲဆောင်မှုရှိသော အကြောင်းအရာများကို ဖန်တီးရန်အတွက် AI နည်းပညာကို အသုံးပြုနေကြပါသည်။ AI နည်းပညာသုံး ဆော့ဖ်ဝဲများအသုံးပြု၍ ဗီဒီယိုများကို ပြုပြင်ခြင်း၊ အသံများကို တုပခြင်းနှင့် စာသားအတုအပများ ဖန်တီးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်နိုင်သောကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ ဒီမိုကရေစီစနစ်အား ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ပါသည်။ AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဝါဒဖြန့်မှုများသည် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြိုင်ဘက်အား အခွင့်ကောင်းယူ နိုင်သကဲ့သို့ နိုင်ငံရေးတွင် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် လူထုအမြင်ကို ပြောင်းလဲနိုင်သည့် အလားအလာ ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ အချက်အလက်စစ်ဆေးသူများအနေဖြင့်လည်း AI နည်းပညာနှင့်ပတ်သက်၍ ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်မှုမရှိခြင်းကြောင့် ဤသို့သော သတင်း အတု/သတင်းအမှားများအား စစ်ဆေးအတည်ပြုရန် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ယခင်ရွေးကောက်ပွဲကာလများ၌ ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်တွင် နိုင်ငံရေးဝါဒဖြန့်ချိသည့် "Buzzers" ၊ သို့မဟုတ် "Cybertroopers" ဟုခေါ်သော ဝါဒ ဖြန့်ချိသူများရှိပါသည်။ AI နည်းပညာသည် လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲကာလအတွင်း အဆိုပါ ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ သတင်းအတု/သတင်းအမှားများဖြန့်ဝေရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေ နိုင်ပါသည်။ အချက်အလက် စစ်ဆေးသူများအတွက် သတင်းအတု/သတင်းအမှား များကို ဖော်ထုတ်နိုင်ရန် AIနည်းပညာဖြင့် ဖန်တီးထားသည့် ဆော့ဖ်ဝဲရှိသော်လည်း သတင်းအမှန်/အမှားကို ပိုင်းခြားရန် သာမန်ဆိုရှယ်မီဒီယာ အသုံးပြုသူများအတွက် စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေပါသည်။ ထို့ပြင် AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော သတင်းအချက်အလက်များသည် အချက်အလက်အရ မှန်ကန်နိုင်သော်လည်း အကြောင်းအရာ အခြေအနေပေါ်မူတည်၍ ကွဲလွဲမှုများရှိနေနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းအတု/ သတင်း အမှားများကို ဖော်ထုတ်နိုင်ရန် ဖန်တီးထားသည့် AI နည်းပညာသုံး ဆော့ဖ်ဝဲသည်လည်း တိကျစွာအကဲဖြတ်ရန် ခက်ခဲနိုင်ပါသည်။

Alliance of Independent Journalists ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး Ika Ningtyas သည် X ၊ TikTok နှင့် Facebook ဆိုရှယ်မီဒီယာများတွင် AI နည်းပညာဖြင့် ဖန်တီးထားသော သတင်းအတု/သတင်းအမှားများ ပျံ့နှံ့မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ပြောကြားရာတွင် AI နည်းပညာဖြင့် ဖန်တီးထားသည့် ဗီဒီယိုတစ်ခုတွင် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဟောင်း Terawan Agus Putrano က ဆီးချိုရောဂါကို ကုသရာတွင် အောင်မြင်မှုတစ်ခုနှင့် ပတ်သက်၍ ပြောကြားနေပုံကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဤဗီဒီယိုသည် CekFakta ဒေသ ဆိုင်ရာ အချက်အလက် စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့မှ မဖယ်ရှားမီအချိန်အထိ Facebook တွင် လူသိများသော ဗီဒီယိုတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ် ထားသည့် သတင်းအတု/သတင်းအမှားများကို အထူးလေ့ကျင့်သင်ကြားပေးထားသော အချက်အလက်စစ်ဆေးသူများအနေဖြင့် သိမြင်နိုင်သော်လည်း သာမန်လူများအတွက် ခွဲခြားနိုင်မည်မဟုတ်သောကြောင့် အလွယ်တကူယုံကြည်ကြပါသည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါ သတင်းအတု/သတင်းအမှားများသည် အချက်အလက်စစ်ဆေးသူများမှ စစ်ဆေးဖော်ထုတ်နိုင်သည်ထက် အရှိန်အဟုန်ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ပျံ့နှံ့နိုင်ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသမ္မတ Joko Widodo ၏ “Asmalibrasi” သီချင်း သီဆို နေသည့် ဗီဒီယိုသည် X ဆိုရှယ်မီဒီယာတွင် အလျင်အမြန်ပျံ့နှံ့သွားသည်ကို ကြည့်ခြင်း အားဖြင့် နိုင်ငံရေးသမားများ AI နည်းပညာအား အသုံးပြုမှုမြင့်တက်လာသည်ကို တွေ့ရှိ နိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည့် သမ္မတလောင်း Prabowo Subianto ၏ အာရပ်ဘာသာစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောဆိုနေသည့် ဗီဒီယိုသည် နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် TikTok ဆိုရှယ်မီဒီယာတွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီး ကြည့်ရှုသူ ၁.၇ သန်းကျော် အထိရှိခဲ့ပါသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အချက်အလက်စစ်ဆေးသူများမှ သတင်းအတု/ သတင်း အမှားအဖြစ် ဖော်ထုတ်ခဲ့သော်လည်း TikTok အသုံးပြုသူအချို့က ဤဗီဒီယိုသည် အစစ်ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်နေကြဆဲဖြစ်ပါသည်။ ဤကဲ့သို့ သတင်းအတု/သတင်းအမှားများ လျင်မြန်စွာ ပြန့်ပွားမှုများကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ဝါဒဖြန့်ချိသူများသည် ပြည်သူလူထု၏ ထင်မြင်ယူဆချက်အပေါ် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိနေသည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

KPU နှင့် Bawaslu အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကြီးကြပ်ရေးအေဂျင်စီကဲ့သို့ အဖွဲ့အစည်းများက ထိရောက်သော ကြီးကြပ်မှု မဆောင်ရွက်ပါက AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော သတင်းအတု/သတင်းအမှားများသည် မဲဆန္ဒရှင်များဆီသို့ ဦးတည် ပျံ့နှံ့သွားနိုင်ပါသည်။ သတင်းအချက်အလက်များကို မတူညီသော ဆိုရှယ်မီဒီယာကွန်ရက်များ၊ အင်တာနက်စာမျက်နှာများအကြား အလွယ်တကူရွှေ့ပြောင်းမျှဝေနိုင်ခြင်းနှင့် WhatsApp ကဲ့သို့ Private ဂရုဖွဲ့နိုင်သည့် ဆိုရှယ်မီဒီယာများတွင် မျှဝေထားသော အကြောင်းအရာ များကို အချက်အလက်စစ်ဆေးသူများ စောင့်ကြည့်ရန် မလွယ်ကူပါ။ ယခု အချိန်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားများသည် AI နည်းပညာဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည့် ဓာတ်ပုံနှင့် ဗီဒီယိုများပါဝင်သော သတင်းအတု/သတင်းအမှားများအကြားတွင် နစ်မြုပ် နေခြင်းကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ရှုပ်ထွေးမှုများ ပိုမိုဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် လွတ်လပ်၍တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပနိုင်ရန် အသစ်ပေါ်ပေါက်လာသည့် နည်းပညာများကို တုံ့ပြန်ရာတွင် အလေး ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ AI စနစ်များ ပိုမိုခေတ်မီလာသည်နှင့်အမျှ မူဝါဒချမှတ်သူများ၊ နည်းပညာကုမ္ပဏီများနှင့် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံသားများကို ကြိုးကိုင် ခြယ်လှယ်ရန်ကြိုးပမ်းခြင်းထက် အဆိုပါ နည်းပညာများကို အကောင်းဘက်တွင် အသုံးပြုနိုင်ရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရန်လိုအပ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် AI နည်းပညာအတွက် အမျိုးသားမဟာဗျူဟာတစ်ရပ်ကို စတင် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း ခေတ်နှင့်လျော်ညီသော သတင်း အချက်အလက်နယ်ပယ်နှင့် အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်စေမည့် မူဝါဒတစ်ခုချမှတ်ရန် လိုအပ်လျက် ရှိပါသည်။ ဤမူဝါဒသည် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ထိရောက်သည့် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိလာစေရန် ဦးတည်ရမည်ဖြစ်ပြီး AI နည်းပညာ၏ အားသာချက်များကို အသုံးချ၍ ဒီမိုကရေစီအခြေခံမူများနှင့် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ကို အကာအကွယ် ပေးနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာ(AI)သည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိပြီး ထိန်းချုပ်ရန် ခက်ခဲလာနေပါသည်။ AI အသုံးပြု၍ သတင်း အတု/သတင်းအမှား ပြုလုပ်ခြင်းသည် သာမာန်ပြည်သူများအတွက် မဆိုထားနှင့် ကျွမ်းကျင်သူများပင်လျှင် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ဖော်ထုတ်နိုင်ရန် ခက်ခဲနေပါသည်။ ဖော်ထုတ်နိုင်သည့် အချိန်တွင်လည်း အဆိုပါ သတင်းအတု/အသင်းအမှားများက လူထု အကြား စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့ပြီး ဖြစ်နေကာ အတွေးအခေါ်အယူအဆများအား လွှမ်းမိုးပြီး ဖြစ်နေပါသည်။ ထိုသို့သော ခြိမ်းခြောက်မှုများသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲကို သာမက ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအားလုံး၏ အရေးကြီးကိစ္စရပ်များအပေါ် လွှမ်းမိုးလာမည်ဖြစ်ပြီး ရပ်တန့်နိုင်မည့် အခြေအနေမရှိသလောက်ဖြစ်နေသည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။

မိမိတို့မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း သတင်းအတု/သတင်းအမှားများ လွှမ်းမိုးနေသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး မထိန်းချုပ်နိုင်ပါက အကြမ်းဖက်မှုများတားဆီးရန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းသော လူ့အဖွဲ့အစည်းတည်ဆောက်ရန် အကန့်အသတ်ရှိနေမည်သာဖြစ်ပါသည်။ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများအနေဖြင့် အင်တာနက်၏ အကျိုးအပြစ်နှင့် AI ၏အကျိုးအပြစ်များကို လူငယ်ထုအတွင်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ရောက်ရှိအောင် အသိပညာပေးခြင်းကိစ္စရပ်များကို အလေးထားဆောင်ရွက်သင့်ပြီး အခြေခံပညာအထက်တန်းနှင့် တက္ကသိုလ်/ကောလိပ်အဆင့်များတွင်

ကျောင်းသားများအား ပညာပေးကဏ္ဍရပ်တစ်ခု အနေဖြင့် ထည့်သွင်းဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

155112123

[1]။ Nuurrianti Jalli,“ Artificial Intelligence, Disinformation, and the 2024 Indonesian Elections”. The Diplomat. 14 November 2023, [/https://thediplomat.com/.../artificial-intelligence.../]

အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း သုတေသနဆောင်ရွက်နေသည့် တရုတ်သုတေသန ရေယာဉ်များ၏ဆောင်ရွက်ချက်များနှင့် သက်ရောက်မှုများ

 

နိဒါန်း

တရုတ်နိုင်ငံ၏ အဏ္ဏဝါသိပ္ပံသုတေသန ရေယာဉ်များကြောင့် သီရိလင်္ကာ နိုင်ငံအနေဖြင့် သံတမန်ရေးရာ အကျပ်အတည်းများ ရင်ဆိုင်နေရသည့်ကိစ္စရပ်များ၊ တရုတ် နိုင်ငံ၏ သမုဒ္ဒရာဆိုင်ရာသတင်းအချက်အလက်များ စုဆောင်းနေမှုနှင့် ရည်ရွယ်ချက်များကို သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

တရုတ်နှင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံတို့မှ သုတေသနပညာရှင်များအနေဖြင့် သီရိလင်္ကာကမ်းရိုးတန်း၏ အဏ္ဏဝါသိပ္ပံ (Marine Scientific) ဆိုင်ရာ သုတေသနဆောင်ရွက်ချက်များကို သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၊ ကိုလမ်ဘိုဆိပ်ကမ်းတွင် မကြာသေးမီကဆိုက်ကပ်ခဲ့သည့် တရုတ် သုတေသနရေယာဉ် Shi Yan 6 ပေါ်၌ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ အိန္ဒိယနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ Shi Yan 6 ဆိုက်ကပ်ခဲ့ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်းကလည်း သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၊ ဟမ်ဘန်တိုတာ ဆိပ်ကမ်းတွင် တရုတ်သုတေသနရေယာဉ် Yuan Wang 5 ဆိုက်ကပ်ခဲ့သည့်အတွက် အလားတူဝေဖန်မှုမျိုး ပေါ်ထွက်ခဲ့ဖူးပါသည်။ တရုတ်သုတေသနရေယာဉ် လာရောက်မှုကိုဟန့်တားနိုင်ရန်အတွက် သီရိလင်္ကာအစိုးရအပေါ် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အခြားသော နိုင်ငံရေး ပါတီများက ဖိအားပေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု သီရိလင်္ကာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Mohamed Ali Sabry က ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

လွန်ခဲ့သည့် ၁၅ နှစ်အတွင်းက တရုတ်နိုင်ငံ၏ သုတေသနရေယာဉ်များနှင့် စစ်သင်္ဘောများသည် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံဆိပ်ကမ်းများသို့ လာရောက်ခဲ့ပါသည်။ ထိုကိစ္စရပ် များကို မီဒီယာများတွင် အကန့်အသတ်ဖြင့်သာ ဖော်ပြခဲ့ကြကြပါသည်။ United States Institute of Peace မှ ကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးက ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ကတည်းက ဖြစ်ပွားနေသည့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့အကြားရှိ နယ်စပ်ဒေသပဋိပက္ခများကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ တည်ရှိနေမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်လျက်ရှိပါသည်။ မကြာသေးမီက သီရိလင်္ကာဆိပ်ကမ်းများသို့ အကြောင်းအရင်း အမျိုးမျိုးဖြင့် လာရောက်ခဲ့သည့် တရုတ်ရေယာဉ်များကို အိန္ဒိယရေတပ်က အနီးကပ် စောင့်ကြည့်ခြေရာခံမှုများ ပြုလုပ်နေခြင်းကြောင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ လာရောက်သည့် တရုတ်သင်္ဘောတိုင်းသည် အနာဂတ်တွင် မီဒီယာများ၏ အာရုံစိုက်မှုကို ခံလာရနိုင်ဖွယ်ရှိပါသည်။

၂၀ ရာစုအတွင်း နှစ်များတွင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာသည် တရုတ်နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင် များ၏ မဟာဗျူဟာမြောက်သုံးသပ်မှုများ၌ ဒုတိယမြောက် အရေးပါဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် ကာလတိုစစ်ပွဲကို ဦးတည်စေခဲ့သည့် တရုတ်-အိန္ဒိယ နယ်စပ်ဒေသ ပဋိပက္ခ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ တာဝေးပစ်ဒုံးများနှင့် နျူကလီးယားတီထွင်နိုင်မှု တို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံက အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၎င်းတို့အတွက် အရေးပါသည်ဟု သတ်မှတ် ထားပါသည်။ ယခင်က တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဒေသတွင်း(Indian Ocean Region-IOR)တွင် အင်အားပြနိုင်ရန် ရေတပ်အင်အားတည်ဆောက်မှုနှင့် အချိန်ကြာမြင့်စွာ ကင်းကွာနေခဲ့သည့်အပြင် မဟာဗျူဟာမြောက် အစီအစဉ်များကိုလည်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ထုတ်နိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ သို့သော် မကြာသေးမီ ဆယ်စုနှစ်များတွင် သိသာ ထင်ရှားသည့် အပြောင်းအလဲများဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတို့ အကြား ဆက်နွှယ်မှုများ တိုးမြှင့်လာခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရေတပ်အင်အားကြီးထွား လာပြီး ဒေသတွင်းရှိ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆိပ်ကမ်းများကို ပူးတွဲထိန်းချုပ်မှုမှတစ်ဆင့် တရုတ်နိုင်ငံအတွက် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အကျိုးအမြတ်များ ရရှိနိုင်စေခဲ့ပါသည်။

Brookings Institution ၏ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွက် အစီရင်ခံစာအရ တရုတ် ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(People Liberation Army-PLA)က ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေသည့် ရည်မှန်းချက်(Meta-Mission Objective) ၅ ရပ်ရှိပါသည်။ ပထမအချက်အနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံသားများနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ကာကွယ်ရာတွင် စစ်ရေးမဟုတ်သည့်နည်းလမ်းများဖြင့် ဆောင်ရွက်သွားရန်နှင့် တရုတ် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် သံမတန်ရေးအရ(Soft Power) လွှမ်းမိုးမှုနိုင်ခြင်းများကို တိုးမြှင့်ဖော်ဆောင်သွားရန်ဖြစ်ပါသည်။ ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်တန်ပြန် တိုက်ဖျက်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို တစ်နိုင်ငံတည်းသော်လည်းကောင်း မိတ်ဖက်နိုင်ငံများဖြင့် သော်လည်းကောင်း ဆောင်ရွက်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံကို ခြိမ်းခြောက်နေသည့် အဖွဲ့အစည်း များအား ဆန့်ကျင်သွားရန်ဖြစ်ပါသည်။ တတိယအချက်အနေဖြင့် စစ်ဆင်ရေးဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် သတင်းအချက်အလက်များကို စုဆောင်းရန်နှင့် အဓိကပြိုင်ဘက်များကို ဆန့်ကျင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ စတုတ္ထအချက် အနေဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ သံတမန်ရေးအရ နိုင့်ထက်စီးနင်းပြုခြင်းခံနေရသည့် နိုင်ငံငယ် များကို ကူညီထောက်ပံ့ပေးရန်ဖြစ်ပါသည်။ ပဉ္စမအချက်အနေဖြင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသည့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် အပြုသဘောဆောင်သည့် စစ်ဆင်ရေးများ ဖော်ဆောင်ပေးသွားရန်၊ တရုတ်နိုင်ငံအတွက် ကုန်သွယ်မှုကို အကန့်အသတ်ဖြစ်စေမည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက ထောက်ပံ့ပေးထားသည့် တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်းများကို အဆုံးသတ် လျော့ပါးသွားစေရန် အတွက် တားမြစ်နိုင်ရန်နှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာသည့် ပဋိပက္ခများတွင် အမေရိကန်၊ သို့မဟုတ် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အကူအညီများကို ထိန်းချုပ်သွားရန်ဖြစ်ပြီး အချို့မှာ အကောင်အထည်ဖော်ပြီးဖြစ်ပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ သုတေသနရေယာဉ်အများစုတွင် ကျယ်ပြန့်သည့် သုတေသနများ ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ဘက်စုံသုံးသုတေသနကိရိယာများ တပ်ဆင်ထားပါသည်။ ဥပမာ အနေဖြင့် ရေယာဉ်ဦးပိုင်းတွင် မိုးလေဝသဆိုင်ရာအချက်အလက်များကို စုဆောင်းရန် အတွက် “Science Masts” အား တပ်ဆင်ထားပြီး ရေယာဉ်များအားလုံးတွင် ကိုယ်ထည်နှင့် ဆက်သွယ်ထားသည့် အမျိုးမျိုးသော Sensors များ တပ်ဆင်ထားပါသည်။ ခေတ်မီရေယာဉ် Kexue တွင် ဒေတာတိုင်းတာခြင်းများကို နှောင့်ယှက်မှုများမှ ကာကွယ် နိုင်ရန်အတွက် ဂွန်ဒိုလာများ (Gondola)များ တပ်ဆင်ထားပြီး Acoustic Doppler Current Profilers(ADCPs) များသည် ရေအောက်ကြမ်းပြင် ရေစီးကြောင်း၏ ဦးတည်ရာနှင့် မြန်နှုန်းဆိုင်ရာအချက်အလက်များကို ထောက်ပံ့ပေးပါသည်။ Multi-Beam များသည် သမုဒ္ဒရာ၏ အနက်ကို တိုင်းတာရန် အသုံးပြုပြီး အချို့သော Sensors များကို သင်္ဘော၏နောက်တွင် ကြိုးဖြင့်ဆွဲထားပါသည်။ အချို့သောရေယာဉ်များသည် မြေငလျင် စစ်တမ်းကောက်ယူခြင်းများကို လုပ်ဆောင်နိုင်သည့်အပြင် ပင်လယ်ရေအောက်ရှိ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့သိုက်များကို ရှာဖွေနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

Shi Yan 6 သုတေသနရေယာဉ်၏ ဘူမိနှင့် ရူပဆိုင်ရာ ရှာဖွေမှုများသည် ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ပွဲများအတွက် စူးစမ်းလေ့လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ အဆိုပါကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ရမည့်အချက် ၂ ချက်ရှိပါသည်။ ပထမအချက်အနေဖြင့် စွမ်းအင်နှင့် သတ္ထုများအတွက် ယှဉ်ပြိုင်မှုများ မြင့်တက်နေချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာမှ ရေအောက်သယံဇာတဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ရရှိသွားနိုင်သည် ဆိုသည့် အချက်ဖြစ်ပါသည်။ ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် စုဆောင်းရရှိသည့်အချက်များကို အနာဂတ် ရေကြောင်းမဟာဗျူဟာအစီအစဉ်များနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ပွဲများတွင် အသုံးချ လာနိုင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အာရှဒေသကို လွှမ်းမိုးနိုင်ရန်အတွက် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ယှဉ်ပြိုင်မှုများကို အလျှော့ပေးသွားမည်မဟုတ်ဘဲ တရုတ်နိုင်ငံကို တန်ပြန်ရန်အတွက် QUAD အား ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံအနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးတည်ထောင်ထားခြင်းက ၎င်းအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုများ ချက်ချင်းဖြစ်ပေါ်မလာနိုင်ဟု ယုံကြည်ထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဒေသတွင်း မဟာဗျူဟာမြောက်နေရာများသို့ ပြင်ပနိုင်ငံများ၏ ရေယာဉ်များကို ဝင်ရောက်ခွင့် ပြုနေသည့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ ရေပိုင်နက်အတွင်း ပြည်ပနိုင်ငံများ၏ ရေယာဉ်များ ဝင်ရောက်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ စံနှုန်းဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအား Standard Operating Procedure ဖော်ဆောင်ထားသင့်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

တရုတ်နိုင်ငံသည် သိရီလင်္ကာနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကို အကြောင်းပြု၍ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ သဘာဝသတ္ထုတွင်းထွက်များနှင့် ပတ်သက်သည့် အရေးကြီး အချက်အလက်များ၊ ရေပြင်/ရေအောက် စစ်ဆင်ရေးအတွက် ရေအောက်မြေပြင် အချက်အလက်တိုင်းတာခြင်းလုပ်ငန်းများကို တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်နေမှုအား ဖော်ထုတ် ရေးသားထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံဖြစ်သည့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းများ၊ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းများဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရသကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့ အင်အားကြီးနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့နှင့် ဆက်ဆံရာတွင်လည်း သံတမန်ရေးရာအခက်အခဲများနှင့်ကြုံတွေ့နေရပါသည်။

အင်အားကြီးနိုင်ငံ များ၏ ကဏ္ဍစုံမဟာဗျူဟာမြောက်အားပြိုင်မှုများအကြား၌ အချက်အချာ နေရာများတွင် တည်ရှိနေသည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအားလုံးသည် အခြားနိုင်ငံများထက် အခက်အခဲအကျပ်အတည်း များဖြင့် ပိုမိုရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်ပြီး ထိုနိုင်ငံများအနေဖြင့် မိမိ၏ ရှိရင်းစွဲ National Power ကို မြှင့်တင်နိုင်ပြီး အားသာချက်များကို ပါးနပ် လိမ္မာစွာအသုံးချနိုင်မည်ဆိုပါကလည်း အကျိုးစီးပွားအလျင်အမြန် ဖြစ်ထွန်းနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

154112023

[1]။ Rathindra Kuruwita.“ What Swirls Beneath ResearchActivity of Chinese Ships in theIndian Ocean?”. The Diplomat. November 9, 2023 [https://thediplomat.com/.../what-swirls.../]-accessed on 15 November 2023.

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဗဟိုထောက်လှမ်းရေးစနစ် တည်ဆောက်ထားမှုနှင့် ပြည်နယ်အလိုက် ဖြန့်ကြက်ထားရှိမှု ပုံသဏ္ဍာန်

 

နိဒါန်း

တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးနှင့်ထောက်လှမ်းရေးစနစ် တည်ဆောက်ထားမှုနှင့် ပတ်သက်၍ McGrathNicolအတိုင်ပင်ခံကုမ္ပဏီမှ အကြီးတန်းအကြံပေးတစ်ဦးဖြစ်သူ Alex Joske နှင့် ပြုလုပ် ခဲ့သည့် အင်တာဗျူးတစ်ခုအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။[1]

ဖော်ပြချက်

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်လုံခြုံရေးစနစ်ဆိုသည်မှာ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးဝန်ကြီး ဌာန (Ministry of State Security-MSS) နှင့် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ဒေသဆိုင်ရာအစိုးရကွန်ရက် များကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါလုံခြုံရေးစနစ်ကို တရုတ်ဗျူရိုကရေစီ စနစ်၏ အခြေခံဖွဲ့စည်းပုံအတိုင်း ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ဗဟိုအေဂျင်စီ (နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေးဝန်ကြီးဌာန)သည် ဗျူရိုကရေစီ၏ အောက်ဆုံးအဆင့်ရှိ အဖွဲ့ဝင်များအဆင့်ထိ လိုအပ်သည့်နေရာများတွင် ဦးဆောင်မှုပြု၍ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များအားလုံးတွင် အမျိုးသားလုံခြုံရေးစနစ်၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်သည့် ပြည်နယ်အစိုးရအောက်တွင် ပြည်နယ်လုံခြုံရေးဌာနခွဲများရှိကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံသည် ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၊ သို့မဟုတ် ဗဟိုအစိုးရများအောက် တွင်သာ ဖွဲ့စည်းထားရှိသည့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများ၏ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့များနှင့်မတူကွဲပြားလျက်ရှိပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးအရာရှိအများစုသည် ပြည်နယ်လုံခြုံရေး အေဂျင်စီများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိပြီး ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးအပြင် ပြည်ပ သတင်းထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများလည်း ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ Alex Joske၏ စာတမ်းတစ်ခုတွင် ဖော်ပြထားချက်များအရ MSS ၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး လုပ်ငန်းများကို Shanghai ပြည်နယ်လုံခြုံရေးဗျူရို၊ သို့မဟုတ် Guangdong ပြည်နယ်လုံခြုံရေးဌာန ကဲ့သို့သော အေဂျင်စီများက လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ စစ်ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့များကို အဆိုပါလုံခြုံရေးဖွဲ့စည်းပုံများအတိုင်း ဖွဲ့စည်းထားရှိသော်လည်း ဒေသ ဆိုင်ရာ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များအောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားရှိပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးရုံးများ(Foreign Affairs Offices)၊ ပြည်ပတရုတ် နိုင်ငံသားရေးရာရုံးများ(Overseas Chinese Affairs Offices)နှင့် စုပေါင်းလုပ်ငန်းဌာနများ (United Front Work Department)ကဲ့သို့ နိုင်ငံတော်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပြည်နယ် လုံခြုံရေးအဖွဲ့အစည်းများအကြား ဆက်စပ်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ လျှို့ဝှက်ထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်ရာ၌ တရုတ်နိုင်ငံ ပါတီ-အစိုးရ ရုံးဌာနများအဖြစ် ပုံဖျက်ဖုံးကွယ်၍ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြပါသည် ထိုကဲ့သို့ တရားဝင် ဖုံးကွယ်ဆောင်ရွက်မှုကို Official Cover ဟု ခေါ်တွင်ပါသည်။ တရုတ်လုံခြုံရေး အရာရှိများသည် United Front Work Department များ၊ ပြည်ပနိုင်ငံရှိ တရုတ်နိုင်ငံသား ရေးရာရုံးများနှင့် နိုင်ငံခြားရေးရုံးများတွင် အယောင်ဆောင်၍ ထောက်လှမ်းမှုများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြပါသည်။ အဆိုပါ ထောက်လှမ်းရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် အချို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရမည့်ကိစ္စရပ်များ၌ တရုတ်နိုင်ငံမှ ထိပ်တန်းထောက်လှမ်းရေးအရာရှိကြီးများ တိုက်ရိုက်ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြောင်းနှင့် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးယန္တရားသည် နိုင်ငံခြားရေး ကိစ္စရပ်များအတွက် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်နေပါသည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတော်၏ ယန္တရားများအကြား ဆပ်စပ်နေမှုများသည် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ အပေါ်တွင် မူတည်၍ ပြည်နယ်များအလိုက် အတိမ်အနက် မတူညီကြပါ။အချို့ထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ဖော်ထုတ်ရန်ခက်ခဲသည့် တရားဝင် မဟုတ်သည့် ဖုံးကွယ်မှုများကိုလည်း အသုံးပြုလျက်ရှိပါသည်။

ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသည့် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးစနစ်အရ နိုင်ငံခြားထောက်လှမ်းရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်နေမှုနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံခြားစောင့်ကြည့် လေ့လာသူများသည် တရုတ်နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးဝန်ကြီးဌာနအား အမေရိကန်နိုင်ငံရှိ FBI ကဲ့သို့ (CIA နှင့်မတူ) ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးတာဝန်များအတွက် ဖွဲ့စည်းထားသည်ဟု ယူဆခဲ့ကြပါသည်။ ထိုယူဆချက်သည် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိသာ မှန်ကန်ပြီးတရုတ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးယန္တရားသည် ၁၉၈၃ ခုနှစ်မှစတင်၍ အတွေ့အကြုံရှိသော နိုင်ငံခြားရေးထောက်လှမ်းရေးနှင့် တန်ပြန်ထောက်လှမ်းရေးအရာရှိများဖြင့် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ပြည်နယ်လုံခြုံရေးဌာန ခေါင်းဆောင်များသည်လည်း ပြည်ပနိုင်ငံများ၊ မြို့များတွင် လျှို့ဝှက်ထောက်လှမ်းရေးများ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည့် နိုင်ငံခြားထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများဖြစ်ကြပါသည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်အလွန် ကာလများတွင် တရုတ်နိုင်ငံလုံခြုံရေး ဝန်ထမ်းအများစုသည် သူလျှိုထောက်လှမ်းရေး သမားများထက် ရဲအရာရှိများ ပိုမိုများပြားခဲ့ပါသည်။ သို့သော် MSS အနေဖြင့် နိုင်ငံရပ်ခြားထောက်လှမ်းရေးကိစ္စရပ်များကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ၎င်း၏ဖြစ်တည်မှုကို ဖုံးကွယ်ရန် တရားဝင်ဖုံးကွယ်မှုများသာမက အခြားပုံသဏ္ဌာန်ဖြင့် အဖွဲ့အစည်းအမျိုးမျိုး အမည်ခံ၍ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါသည်။ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်အလွန်ကာလများအထိ တရုတ်နိုင်ငံသည် သံရုံးများမှတစ်ဆင့် ထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်းမရှိသေးဘဲ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စစ်ဆင်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် နိုင်ငံခြားသား များကို ပြည်တွင်းသို့ ဖိတ်ခေါ်ကာ MSS အတွက် အလုပ်လုပ်ရန် စည်းရုံးမှုများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါသည်။

ပထမဆုံး ပြည်နယ်လုံခြုံရေးဌာနနှင့်ဗျူရို ၁၄ ခု တည်ဆောက်ခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးစနစ်၏ အရေးပါလာမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဖြေကြားရာတွင် တရုတ် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးအေဂျင်စီ၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ထိရောက်မှု အချက်အလက်များကို ရှာဖွေရန် ခက်ခဲပါသည်။ တရားရုံးတွင် တရားစွဲဆိုနိုင်ခြင်း လုပ်ငန်းတစ်ခုတည်းကို ကြည့်ခြင်း အားဖြင့် ပြည်နယ်လုံခြုံရေးလုပ်ငန်းများ၏ ထိရောက်မှုကို ဖော်ပြနိုင်မည်မဟုတ်ပါ။ Guangdong နှင့် Tianjin ပြည်နယ်ရှိ လုံခြုံရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် ကြီးမားကျယ်ပြန့် ကြပါသည်။ ပြည်နယ်လုံခြုံရေးအေဂျင်စီများကိုနှိုင်းယှဉ်ရာတွင် နောက်ထပ်အခက်အခဲ တစ်ခုမှာ ဒေသအလိုက်မတူညီသည့် အထူးဦးစားပေးဆောင်ရွက်သော ကဏ္ဍရပ်များနှင့် ကျွမ်းကျင်ပညာရပ်များ ရှိနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် Yunnan ပြည်နယ်ရှိ လုံခြုံရေး အရာရှိများသည် အရှေ့တောင်အာရှ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဆောင်ရွက်ရသည့် စစ်ဆင်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် အတွေ့အကြုံများရှိကြပြီး အချို့ပြည်နယ်ရှိ အရာရှိများသည် ပြည်ပတွင် အခြေချနေထိုင်သည့် သူလျှိုလုပ်ငန်းများတွင်လည်းကောင်း၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ တွင်လည်းကောင်း ကျွမ်းကျင်ကြပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် Jiangsu ပြည်နယ်ရှိ လုံခြုံရေး အဖွဲ့အစည်းများသည် MSS နည်းပညာဆိုင်ရာ သုတေသနအဖွဲ့ Nanjing Institute of Information Technology ၏ အဓိကရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ဒေသဆိုင်ရာလုံခြုံရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့အစည်းများအတွက် လူသစ်စုဆောင်းရာတွင် ဒေသကိုသာအခြေခံ၍ဆောင်ရွက်လေ့ရှိပြီး ထိပ်တန်းနည်းပညာတက္ကသိုလ်များမှ ပြည်တွင်းပညာရှင် များကို စုဆောင်း၍ ပိုမိုအားကောင်းသည့် ဆိုက်ဘာနည်းပညာကဏ္ဍ တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေမှုများလည်းရှိပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာစစ်ဆင်ရေးများဖြင့် ပြည်ပအရေးကိစ္စများအား လွှမ်းမိုးနိုင်ရန်ဆောင်ရွက်ရာတွင် ထိရောက်အောင်မြင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုစစ်ဆင်ရေးများသည် အထိရောက်ဆုံးသော စစ်ဆင်ရေး အမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ MSS ၏ လူမှုစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဗျူရို(Social Investigation Bureau)သည် နိုင်ငံခြားမှ ထိပ်တန်းအရာရှိများကို လွှမ်းမိုးရာတွင် အောင်မြင်လျက် ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ငြိမ်းချမ်းစွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး(China’s Peaceful Rise) သီအိုရီကို ပုံဖော်ဖန်တီးရာတွင်လည်း MSS မှ အရာရှိများအနေဖြင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လိုလားသည့် ပညာရှင်များအသွင်ယူ၍ နိုင်ငံခြားပညာရှင်များ၊ သံတမန်များ၊ မူဝါဒ ချမှတ်သူများထံသို့ အဆိုပါသီအိုရီကို လက်ခံယုံကြည်လာစေရန် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အရေးကြီးသတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိနိုင်သူများမှာ MSS ၊ သို့မဟုတ် တရုတ်စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွှယ်သူများသာဖြစ်ပြီး ပုံသဏ္ဌာန်အမျိုးမျိုးဖြင့် ဖုံးကွယ်ထားကြကာ အဆိုပါအရေးကြီး သတင်းအချက်အလက်များကို ၎င်းတို့၏ ထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများ အောင်မြင်ရန်အတွက် အသုံးပြုကြပါသည်။ သို့သော် ၎င်းပုဂ္ဂိုလ်များ၏ နောက်ခံသမိုင်းနှင့် အယောင်ဆောင်ဖုံးကွယ်မှုများကို Open-Source သုတေသနမှတစ်ဆင့် မကြာခဏထုတ်ဖော်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

အင်တာဗျူးဆောင်းပါးသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ထောက်လှမ်းရေးယန္တရား ဖွဲ့စည်း ထားမှုကို နှစ်ရှည်လများ စောင့်ကြည့်သုတေသနပြုနေသည့် အရပ်ဘက်အမည်ခံ McGrathNicol မှ “Spies and Lies: How China’s Greatest Covert Operations Fooled the World” စာအုပ်ကို ရေးသားသူ Alex Joske ဟူသည့် ပညာရှင်တစ်ဦးက ဖြေကြားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အမှန်စင်စစ် ထိုအဖွဲ့အစည်းသည်ပင် ကြီးမားခိုင်ခံ့စွာ ဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း မည်သည့်နိုင်ငံမှဖြစ်သည်ကို သိရှိနိုင်ခြင်းမရှိဘဲ အမေရိကန် နိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စု၏ Open-Source ထောက်လှမ်းရေးကွန်ရက်တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။ ၎င်း၏ ဖြေကြားချက်များကို ဖတ်ရှုခြင်းအားဖြင့် အဓိကအချက် ၂ ချက် ကိုဖော်ထုတ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ပထမအချက်မှာ ဒေသအလိုက်ဖွဲ့စည်းထားသည့် တရုတ်ထောက်လှမ်းရေး အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် ဗဟိုမှကွပ်ကဲထားသော်လည်း ၎င်းတို့အနေဖြင့် ကိုယ်တိုင် လူသစ်စုဆောင်းမှုကို ဒေသအလိုက်သာ ဆောင်ရွက်ကြပြီး သီးခြားလွတ်လပ်သည့် ဆောင်ရွက်ချက်များ ဒေသအလိုက် ကျွမ်းကျင်ရာကဏ္ဍများကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရပါမည်။ ဗဟိုအဖွဲ့အနေဖြင့် လိုအပ်သည့် အချိန်မှသာ အထူး ကိုယ်စားလှယ်များ၊ အုပ်ချုပ်သူများစေလွှတ်၍ကွပ်ကဲလေ့ရှိပြီး ပုံမှန်အချိန်ဆောင်ရွက်ချက် များမှာ သက်ဆိုင်ရာပြည်နယ်အစိုးရများနှင့် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ်တွင်များစွာမူတည်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် ထိုဒေသဆိုင်ရာ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံရပ်ခြားထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများ ကိုလည်း ဦးဆောင်ပြီး ဆောင်ရွက်ကြပါသည်။ တစ်ပါတီကွန်မြူနစ်စနစ် ကျင့်သုံးနေသည့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အာဏာခွဲဝေမှု၊ ဒေသအလိုက်မတူကွဲပြားမှုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော လုံခြုံရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေးစနစ်ကို စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ တွေ့ရှိနိုင်ပါသည်။

ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်များစွာ ထိစပ်လျက်ရှိပြီး ယခုမြောက်ပိုင်း ၃ ဖွဲ့ထကြွရာ ဒေသများနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ လုံခြုံရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့များသည် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအတွင်း ဆောင်ရွက်သည့် သူလျှိုလုပ်ငန်းများ၊ တစ်ဖက်နိုင်ငံသားအမည်ခံ၍ သူလျှိုလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မှုများကို အဓိကဦးဆောင်သည့် ပြည်နယ်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယခု မြန်မာနိုင်ငံအရှေ့မြောက်ဒေသရှိ မတည်ငြိမ်မှုများသည် (တရုတ်ဗဟိုအစိုးရ၏ မူဝါဒဖြစ်သည်ကို အတည်မပြုနိုင်သော်လည်း) တရုတ်နိုင်ငံ၊ ယူနန်ပြည်နယ်ရှိ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များ၊ လုံခြုံရေးအဖွဲ့များ၊ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့များနှင့် တရားမဝင်/တရားဝင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ဆက်စပ်နေနိုင်ပြီး အရင်းအမြစ်ကို တူးဆွကြည့်နိုင်ရန်မှာ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ၏ ပညာခန်းဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

Myanmar Aspect

153111723

[1]။ Mercy A. Kuo.“ China’s State Security Departments and Nationwide System”. The Diplomat. November 9, 2023 [https://thediplomat.com/.../chinas-state-security.../]