Algorithms နှင့် AI တို့က လူသားများအပေါ် ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ လွှမ်းမိုးလာသလဲ

 

နိဒါန်း

ယနေ့ခေတ်တွင် ကွန်ပျူတာအယ်လ်ဂိုရီသမ် (Algorithms)နှင့် ဉာဏ်ရည်တု နည်းပညာ(Artificial Intelligence-AI)တို့သည် လူသားများ၏ နေ့စဉ်လူနေမှုဘဝ အပေါ်တဖြည်းဖြည်းနှင့်လွှမ်းမိုးလာသည်ကို တွေ့ရှိရပြီး အဆိုပါအကြောင်းအရာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ University of Potsdam တက္ကသိုလ်၏ Harding Center for Risk Literacy တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော စိတ်ပညာရှင် Gerd Gigenzer ၏ The Future of Everythin Podcasts ၌ ဖြေကြားထားပါသည်။

ဖော်ပြချက်

Gerd Gigenzer က Algorithms များ၏ စွမ်းဆောင်ရည်သည် တည်ငြိမ် အေးချမ်းသည့် အခြေအနေတစ်ခုအောက်တွင် (ဥပမာအားဖြင့် စစ်တုရင်ကစားနည်း၊ Go ကစားနည်းကဲ့သို့သောအခြေအနေ) လူသားများ၏ စွမ်းဆောင်ရည်ထက် ပိုမိုမြင့်မား သော်လည်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုမရှိသည့် အခြေအနေတစ်ခုအောက်တွင်မူ (ဥပမာ အားဖြင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့မှုအား ခန့်မှန်းခြင်း) လူသားများစွမ်းဆောင်ရည်သည် Algorithms များ၏ စွမ်းဆောင်ရည်ထက် ပိုမိုမြင့်မားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်ဟု ဆိုသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် လူသားများ၏စိတ်သည် တည်ငြိမ်မှုမရှိသည့် အခြေအနေ တစ်ခု၌ မည်သည့်အချက်က အရေးကြီးသည်ကို ရွေးချယ်နိုင်ပြီး ကျန်အချက်များကို လျစ်လျူရှုထားနိုင်သောကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် AI များနှင့် Algorithms များကို ထိရောက်စွာအသုံးချနိုင်ရေး တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုရှိသည့် အခြေအနေ တစ်ခုကို ဖန်တီးထားရန် လိုအပ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် ၎င်းက Algorithms များသည် ပန်းချီရေးဆွဲပေးခြင်း၊ မေးခွန်းများ ဖြေကြားပေးခြင်း၊ စာတမ်းများရေးပေးခြင်းစသည့် လုပ်ငန်းများကို စွမ်းဆောင်နိုင် သော်လည်း ၎င်းတို့တွင် ထည့်သွင်းထားသော အချက်အလက်များပေါ်တွင်သာမူတည်၍ ဆောင်ရွက်ရသောကြောင့် Algorithms များတွင် ကန့်သတ်ချက်များ ရှိနေပါသေးသည်။ ထို့ကြောင့် Algorithms များလုပ်ဆောင်မှုသည် လူသားများ၏ စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုနှင့် မတူသေးပါ။ ထို့ပြင် လူသားများ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းအပေါ် AI နှင့် Algorithms တို့၏ လွှမ်းမိုးမှုများ လျှော့ချနိုင်ရန် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု(Transparency) ရှိရန် လိုအပ်သည်ဟု Gerd Gigenzer က ဆိုထားပြီး နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် အတူ နည်းပညာကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် အနာဂတ်တွင် လူသားများ၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက် အပေါ် လွှမ်းမိုးလာမည့်၊ လူသားများကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် Algorithms ရောင်းချလာမှုများ ရှိလာနိုင်သောကြောင့် လူသားများအနေဖြင့် အထူးသတိထားရန် လိုအပ်ကြောင်း ဖြေကြားထားပါသည်။

နည်းပညာအသုံးပြုသူများအနေဖြင့် မည်သည့်နည်းပညာကို အသုံးပြုစေကာမူ နည်းပညာထုတ်လုပ်သော ကုမ္ပဏီ၊ နိုင်ငံတို့ကို အသုံးပြုသူများက စောင့်ကြည့်နိုင်ရပါမည်။ လက်ရှိအချိန်၌ နည်းပညာအသုံးပြုသူများသည် နည်းပညာအသုံးမပြုခင် အဆိုပါ နည်းပညာတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် မူဝါဒများကို သေချာဖတ်ရှုခြင်းမရှိဘဲ အသုံးပြု နေခြင်းသည် အလွန်အန္တရာယ်များသည်ဟု Gerd Gigenzer က ဆိုထားပြီး ၎င်းက လက်ရှိရေပန်းစားနေသည့် Facebook နှင့် Instagram ကဲ့သို့သော လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာများသည် မြို့တစ်မြို့တွင် အခမဲ့သောက်သုံးရန် ဖွင့်လှစ်ထားသည့် ကော်ဖီဆိုင် တစ်ဆိုင်နှင့်တူညီကြောင်း၊ အဆိုပါကော်ဖီဆိုင်၌ ဗီဒီယိုကင်မရာများ၊ အသံဖမ်းစက်များ တပ်ဆင်ထားပြီး ကော်ဖီဆိုင်သည် သောက်သုံးသူများ၏ အချက်အလက်များရယူကာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုများပြုလုပ်၍ သောက်သုံးသူများ ကြိုက်နှစ်သက်သည့် အရာများကို ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ တစ်နည်းအားဖြင့် အသုံးပြုသူများ၏အကြိုက်ကို ကြိုတင်တွက်ချက်၍ရောင်းချမည့်အစီအစဉ်များ ပြုလုပ်လာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

လက်ရှိအချိန်၌ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာ အသုံးပြုသူများသည် နည်းပညာ ကုမ္ပဏီများမှ ၎င်းတို့အပေါ် စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများပြုလုပ်နေသည်ကို သိရှိသော်လည်း လျစ်လျူရှု၍ သက်သာသလိုနေခြင်းသည် အနာဂတ်တွင် အန္တရာယ်အလွန်ကြီးပါသည်။ စိတ်ပညာရှုထောင့်မှ ကြည့်မည်ဆိုပါက လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးထားသည့် နည်းပညာကုမ္ပဏီများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာလှည့်ကွက်တစ်ခုဖြစ်သည့် “Intermittent Reinforcement” ကို အသုံးပြု၍ အသုံးပြုသူများအပေါ် ထိန်းချုပ်ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ဥပမာအားဖြင့် Facebook အသုံးပြုတစ်ဦးက ၎င်း၏အကောင့်တွင် Post တစ်ခု တင်လိုက်မည်ဆိုပါက ၎င်းသည် အဆိုပါ Post တွင် “Like” မည်မျှရနေပြီကို မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေခြင်းမျိုးဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် Gerd Gigenzer က လက်ရှိရေပန်းစားနေသော လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများသည် အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သည့် အခမဲ့ကော်ဖီဆိုင်တစ်ဆိုင်နှင့် တူညီနေသောကြောင့် အသုံးပြုသူများအနေဖြင့် မိမိတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်များ အပေါ် AI နှင့် Algorithms များ လွှမ်းမိုးမှုမရှိစေရန် မိမိတို့၏ ပုဂ္ဂလိကအချက်အလက် များနှင့် Privacy ကို ဦးစားပေးနိုင်မည့်၊ သို့မဟုတ် မိမိတို့၏လှုပ်ရှားမှုများကို စောင့်ကြည့်မှု မရှိသည့် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများ ပေါ်ပေါက်လာစေရန် အလေးထားဆောင်ရွက် သင့်ကြောင်း ဖြေကြားထားပါသည်။

သုံးသပ်ချက်

ယနေ့ခေတ်၌ Algorithms နှင့် AI များ၊ အထူးသဖြင့် လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာများသည် လူသားများ၏ နေ့စဉ်လူနေမှုဘဝအပေါ် တဖြည်းဖြည်းနှင့် လွှမ်းမိုး လာပြီး အဆိုပါ Algorithms နှင့် AI များသည် အသုံးပြုသူများ၏ အချက်အလက်များကို ရယူ၍ လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ကြိုက်နှစ်သက်မှုများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကာ လူသားများ၏ စိတ်ကိုထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလာသောကြောင့် ထိုကဲ့သို့ ထိန်းချုပ်မှုမျိုးမဖြစ်ပွား စေရန် အသုံးပြုသူများအနေဖြင့် ပုဂ္ဂလိကအချက်အလက်များနှင့် Privacy ကို ဦးစားပေးသော၊ အသုံးပြုသူများ၏ လှုပ်ရှားမှုအားလုံးကို စောင့်ကြည့်မှုမရှိသည့် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများ ပေါ်ပေါက်လာမှုကို အလေးထားဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့်အတူ အသုံးပြုသူများ၏ အရေအတွက် သည်လည်း ပိုမိုများပြားလာသောကြောင့် နည်းပညာကုမ္ပဏီကြီးများ၊ အဆိုပါကုမ္ပဏီ များကို ချုပ်ကိုင်ထားသည့် နိုင်ငံများမှ အသုံးပြုသူများ၏ အချက်အလက်များကို အလွယ်တကူစုဆောင်းရရှိနေပြီး ၎င်းတို့၏ သတင်းအချက်အလက်အင်အားကြီးထွားအောင် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြပါသည်။

သတင်းအချက်အလက်စစ်ပွဲ(Information Warfare)ကာလ၌ နိုင်ငံများသည် သတင်းအချက်အလက်များအား သူ့ထက်ငါအပြိုင်အဆိုင်စုဆောင်း၍ ၎င်းတို့၏ ပါဝါ အပျော့(Soft Power)အားကောင်းအောင် တည်ဆောက်နေပြီး ဝါဒဖြန့်မှုများ အဆင့်မြှင့်တင်ရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း နိုင်ငံကြီးများ၏ ဝါဒဖြန့်မှုများ၊ မသမာသူများ၏ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာသုံး လိမ်လည်မှုများအကြား မျောပါမသွား စေရန် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာဆိုင်ရာ အသိပညာ(Social Media Literacy Skills) တိုးတက်စေရေးအတွက် နည်းပညာကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်း၍ ဆွေးနွေးပွဲများ၊ ဟောပြောပွဲများပြုလုပ်ခြင်း၊ မီဒီယာမှတစ်ဆင့် အသိပညာ ပေးခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပေးမည်ဆိုလျင် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် အကျိုးများနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

15051023