အာဆီယံဖိုရမ်၌ ဆွေးနွေးခဲ့သော မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာကိစ္စများအပါအဝင် အခြားဆွေးနွေးချက်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျာကာတာမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် အာဆီယံဒေသတွင်းဖိုရမ်၊ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် အစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေး များတွင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့်ဆက်နွှယ်နေသည့် စီးပွားရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြခြင်းအပေါ် အဓိကအချက် ၅ ချက်အား သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ပထမအချက်ဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော မတူ ကွဲပြားသည့်ပဋိပက္ခများဟူသော ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Don Pramudwinai နှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ကို တွေ့ဆုံရန် မြန်မာ့တပ်မတော် အကြီးအကဲများက ခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းသည် အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် အစည်း အဝေးအတွင်း အများအာရုံစိုက်စရာကိစ္စရပ်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ မြန်မာနိုင်ငံခရီးစဉ်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် သံတမန်ရေး ဆိုင်ရာ ဦးစီးဆောင်ရွက်နေမှုများ၏သာဓကဖြစ်ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့က လုပ်ဆောင်နေသည့် မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းမှုနည်းလမ်းများဖြင့် ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်ဟုဆိုသည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် အစည်းအဝေးနှင့်ပတ်သက်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ရန် နှောင့်နှေးခဲ့ခြင်းက အချို့သောအဖွဲ့ဝင်များအကြားတွင် သဘောထား ကွဲလွဲမှုများရှိနေသည်ကို ပြသနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း အာဆီယံဒေသတွင်း နိုင်ငံများက အပြုသဘောဆောင်သည့် တိုးတက်မှုဟု ရှုမြင်ထားသည့် မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး ၎င်းတို့နိုင်ငံ၏ လတ်တလောလုပ်ဆောင်နေမှုများကို ထိုင်းနိုင်ငံက တင်ပြပြီးနောက်တွင် ဒေသတွင်းထိပ်တန်းသံတမန်များက ၎င်းတို့အနေဖြင့် အာဆီယံ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကိုသာ ထပ်လောင်းအတည်ပြု “Reaffirmed ASEAN Unity” ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် အာဆီယံခေါင်းဆောင်များ ထိပ်သီးညီလာခံမတိုင်မီတွင် မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် အာဆီယံတူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်အကောင်အထည်ဖော်နေမှုများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြန်လည်သုံးသပ်သွားမည်ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများက ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်သည့် အာဆီယံအဖွဲ့၏ ရပ်တည်ချက်များကို ဂရုတစိုက်ဆောင်ရွက်သင့်သည်ဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံအဖွဲ့အနေဖြင့် လာမည့်စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် ထိပ်သီးညီလာခံ၌ စားရေရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် အစပြုဖော်ဆောင်နေကြောင်းကို ကြေညာနိုင်ရန်အတွက်ရုရှားနိုင်ငံ၏ အထောက်အပံ့များရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေပါသည်။ အာဆီယံအလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌအပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုသည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ယူကရိန်းနိုင်ငံအပေါ် အပြုအမူ များကို ရှုတ်ချနေသော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ၎င်းတို့၏ ဆက်ဆံရေးကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ စားရေရိက္ခာနှင့် စွမ်းအင်ဖူလုံရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးခြင်းများက ယူကရိန်းအရေးကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် ဖိအားများကို အဓိကစီးပွားရေး အကျိုးအမြတ်များ မထိခိုက်စေဘဲ ထိန်းညှိဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ရုရှားနိုင်ငံသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံမှ ကောက်ပဲသီးနှံများတင်ပို့နေသည့် Black Sea Grain အစီအစဉ်ကို ရပ်တန့်ရန် ခြိမ်းခြောက်နေသည်ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Antony Blinken က အာဆီယံကို အသိပေးပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အကယ်၍ ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် အဆိုပါခြိမ်းခြောက်မှုအတိုင်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါက အာဆီယံဒေသတွင်းအပါအဝင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသည် စားသောက်ကုန်ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုအပါအဝင် စားရေရိက္ခာရှားပါးမှု နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များကို ဆက်လက် ခံစားရမည်ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Sergey Lavrov က အာဆီယံ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများအနေဖြင့် ဒေါ်လာအသုံးပြုခြင်းအစား ဒေသတွင်းငွေကြေးများကို အသုံးပြုရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး ဆက်လက်၍ Lavrov ၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno Marsudi နှင့် တရုတ်နိုင်ငံထိပ်တန်းသံတမန် Wang Yi တို့ ၃ ဦးအနေဖြင့် အစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ယခုနှစ်အကုန်ပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ရုရှားနိုင်ငံ အကြီးအကဲများ တွေ့ဆုံမှုပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားမှုကို တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ပြောကြား ထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်အနေဖြင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်၏ ရေပိုင်နက် တောင်းခံခြင်းနှင့် ပတ်သက်သည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးနှင့်ပတ်သက်သည့်တင်းမာမှုများကို လျှော့ချနိုင်ရန်အတွက် Code of Conduct ဖြင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှု အစီအစဉ်များကို အရှိန်မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန် အာဆီယံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့က သဘောတူညီထားကြပါသည်။ အဆိုပါအစီအစဉ်များကို အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး များနှင့် Wang Yi ၏ တွေ့ဆုံမှုအတွင်းတွင် ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုအစီအစဉ်များကြောင့် ယခုနှစ်သည် တရုတ်-အာဆီယံ ဆက်ဆံရေးအတွက် အရေးပါသည့် မှတ်တိုင်တစ်ခုဖော်ဆောင်နိုင်သည်ဟု ဆိုနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် အမေရိကန်-တရုတ် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် အပြုသဘောဆောင်သည့် အနေအထားတွင်ရှိနေသည်ဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံဆက်စပ်အစည်းအဝေးများအတွင်း Blinken နှင့် Wang Yi ၏ တွေ့ဆုံမှုသည်နှစ်နိုင်ငံအကြားရှိ တင်းမာမှုများကို လျှော့ချသည့် လတ်တလော ဆောင်ရွက်ချက် ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ ဇွန်လအတွင်းက ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် တွေ့ဆုံမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြား ပွင့်လင်းသည့် ဆက်ဆံရေးဖော်ဆောင်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြပါသည်။ သို့သော် ယခု တစ်ကြိမ် ဂျာကာတာတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် နှစ်နိုင်ငံ၏ တွေ့ဆုံမှုများတွင် တစ်စုံတစ်ရာ ထူးခြားမှုမရှိခဲ့ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Matthew Miller က ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

နောက်ဆုံးအချက်အနေဖြင့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် ရန်လိုမုန်းထားမှုများ ပိုမိုပြုလုပ်လေ ပိုမိုအထီးကျန်လေဆိုသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများသည် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်စမ်းသပ်ခြင်းကို ဝေဖန် ခဲ့ကြပါသည်။ အာဆီယံဒေသတွင်းဖိုရမ်သည် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံက ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည့် ရှားပါးသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ မကြာသေးမီက အစည်းအဝေးများတွင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တက်ရောက်ရန်အတွက် မြောက်ကိုရီးယား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Choe Son Hui အစား အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြောက်ကိုရီးယား သံအမတ်ကြီး An Kwang il ကို ရွေးချယ်ခဲ့ပါသည်။ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့သည် ၃ နိုင်ငံတွေ့ဆုံမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ရန်လိုသော အပြုအမူများအပေါ် ရှုတ်ချမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင်တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှု ဖော်ဆောင်ပေးရန်အတွက် အာဆီယံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ၏ ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် သံတမန်ရေးအရ ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဇူလိုင်လ ၈ ရက်မှ ၁၄ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့သည့် အာဆီယံဆက်စပ်အစည်းအဝေးများတွင် လက်ရှိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး ကိစ္စရပ်များအပါအဝင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြသော်လည်း ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ မျှော်မှန်းထားသည့် ရည်မှန်းချက်များကို ရောက်ရှိနိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်ချက်များ ရှိနေသေးသည်ကို ထောက်ပြထားကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ လတ်တလောဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်နေသော ကိစ္စရပ်များကြောင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းတွင် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း သဘောထားမတိုက်ဆိုင်မှုများ ဖြစ်ပေါ် နေကြောင်းနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အာဆီယံ၏ သဘောတူညီချက် များနှင့် သွေဖည်နေကြောင်း ဝေဖန်မှုများရှိနေပါသည်။

ထို့ပြင် ဆောင်းပါးတွင် အာဆီယံအဖွဲ့၏ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကို သတိထားဆောင်ရွက်ရန် ထောက်ပြထားသည်ကို ကြည့်ခြင်းဖြင့် အင်အားကြီးနိုင်ငံများ အနေဖြင့် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း မိတ်ဖက်နိုင်ငံခွဲခြားဆက်ဆံမှုများရှိနေပြီး လက်တွေ့တွင် ၎င်းတို့၏ဩဇာခံနိုင်ငံများ တိုးပွားလာရေးအတွက် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး နည်းလမ်းများဖြင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံစည်းရုံးခြင်းများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်လာနိုင်ရန်သာ ကြိုးစားနေကြပါသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့၏ ထိတ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုကို ရှောင်ရှားလာကြပြီး အင်ဒို-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ၏ အာရုံစိုက်မှုများသည် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ လက်နက်ထုတ်လုပ်စမ်းသပ်မှုများဆီသို့ အာရုံလွှဲနေသည်ကိုလည်းတွေ့ရသည်။

အာဆီယံဒေသတွင်း အစည်းအဝေးတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၊ အနောက်အုပ်စု နိုင်ငံများနှင့် သဘောထားတင်းမာသော ရုရှား၊ တရုတ်၊ မြန်မာနှင့် မြောက်ကိုရီးယား နိုင်ငံတို့၏အရေးများကိုသာ အဓိကထားထည့်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ပြီး အာဆီယံနိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးအပေါ် ခြိမ်းခြောက်လာနေသည့် ဒေသအတွင်း NATO အဖွဲ့တိုးချဲ့ရန် ဆောင်ရွက် နေမှု၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်၊ ထိုင်ဝမ်နှင့် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့တွင် ဒေသတွင်း မဟုတ်သော နိုင်ငံများမှ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်လာမှု၊ AUKUS အဖွဲ့ဝင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ နျူကလီးယားရေငုပ်သင်္ဘောပိုင်ဆိုင်ရန် ဆောင်ရွက်နေမှုစသည်တို့ကို ဆွေးနွေးခဲ့ခြင်းမရှိသည်ကို တွေ့ရသောကြောင့် ဘက်မညီ၊ လက်ရည်မညီသည့် ဆွေးနွေးပွဲကြီးတစ်ခုအဖြစ်သာ သုံးသပ်မိပါကြောင်း ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

68072123

ဘာကြောင့် လူအများစုက သတင်းအတု/သတင်းအမှားတွေကို ယုံကြည်နေကြသလဲ

 

နိဒါန်း

ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် အင်တာနက် စာမျက်နှာများ၌ သတင်း အတု/သတင်းအမှား ပျံ့နှံ့မှုနှုန်း တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပြီး အချို့သော ကိစ္စရပ်များအား အမှား/အမှန်ခွဲခြားရန် လွယ်ကူသော်လည်း အချို့သောကိစ္စရပ်များကိုမူ ခွဲခြားရန်မလွယ်ကူကြပါ။ ထိုကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး DW ၏ အချက်အလက်စစ်ဆေးခြင်း (Fact Check) ကဏ္ဍမှ သတင်းအတု/သတင်းအမှားများကို ယုံလွယ်ရခြင်းနောက်ကွယ်က အကြောင်းအရာ များနှင့် သတိပြုသင့်သည့်အချက်များကို သုတေသနပြုရေးသားထားချက်များကို သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

လိုရာဆွဲတွေးခြင်း။ လူသားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့သိချင်၊ ကြားချင်နေသော ကိစ္စရပ်တစ်ခုအား ၎င်းတို့သိချင်၊ ကြားချင်သည့် ပုံစံအတိုင်း ကြားသိရသောအခါ ၎င်းတို့၏ အဆိုပါကိစ္စရပ်အပေါ် ယုံကြည်မှုသည် ပိုမိုမြင့်တက်သွားတတ်ကြပါသည်။ လူသားများ၏ အမှားနှင့်အမှန်ကိုမခွဲခြားဘဲ တစ်ဖက်သတ် ယုံကြည်ထောက်ခံနေမှု (Partisanship or Confirmation Bias)သည်လည်း သတင်းအတု/ သတင်းအမှားအပေါ် အယုံလွယ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ထို့ပြင် အင်တာနက်စာမျက်နှာ များ၌ အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ပြန်လည်စစ်ဆေးခြင်းမပြုဘဲ လူသားများသည် စိတ်ထဲတွင် အမှန်ဟုယူဆကာ ချက်ချင်းတုံ့ပြန်မှု ပြုလုပ်၍ Like ပေးခြင်း၊ Comment ပေးခြင်း၊ Share ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခြင်းသည်လည်း သတင်းအတု/ သတင်းအမှားများ အပေါ် အယုံလွယ်မှုအား ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေသည်ကို တွေ့ရှိရကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အပျက်သဘောဆောင်သည့်အကြောင်းအရာများ။ လူသားများသည် အင်တာနက် စာမျက်နှာများ၌ ၎င်းတို့ ထင်မြင်ယူဆချက်များကို ပုံဖော်ရေးသားခြင်းထက် တခြားသော သူများ၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များကိုသာ မှားသည်/မှန်သည် သေချာမခွဲခြားဘဲ ထောက်ခံခြင်း/ မထောက်ခံခြင်းကို ပြုလုပ်လေ့ရှိသောကြောင့် သတင်းအတု/သတင်းအမှားအပေါ် အယုံလွယ်မှုပိုမိုဖြစ်စေပါသည်။ သာဓကနောက်တစ်ခုအနေဖြင့် Facebook စာမျက်နှာတွင် လူအများစုမှ ပိုစ့်တစ်ခုအား Like ၊ Comment ၊ Share အများဆုံးပေးထားခြင်းသည် မှားယွင်းသည့် သတင်းတစ်ခုမဖြစ်နိုင်ဟု ယူဆထားကာ ယုံကြည်မိတတ်ကြပါသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တကယ့်သတင်းအမှန်အား ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ပေးခဲ့သည့်တိုင်အောင် အဆိုပါလူအများစု၏ စိတ်ထဲတွင်မူ ယခင်သတင်းအမှားကိုသာ အမှန်ဟု စွဲကျန်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် သတင်းအတု/သတင်းအမှားများသည် လူအများစု၏ စိတ်ခံစားချက်ကို ပိုမို လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သည့်အတွက် အယုံလွယ်မှုကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေခြင်းဖြစ်သည်။ သတင်းအတု/သတင်း အမှား ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းသည် သတင်းမှန်ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းထက် ၆ ဆမြန်ပြီး လူသားများ၏ စိတ်ခံစားချက်ကိုပါ လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်ခြင်းကြောင့် ပျံ့နှံ့မှုသည် အလွန်မြန်ဆန်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ကိုယ်ကျိုးစီးပွားဦးတည်သော ယုံကြည်မှုမျိုး။ Wurzburg တက္ကသိုလ်မှ လူပေါင်း ၆၀၀ ကို စုစည်းပြုလုပ်ထားသော စစ်တမ်းအရ လူသားများ၏ ကိုယ်ကျိုး ကြည့်မှု၊ မကောင်းသောစိတ်အခံနှင့် မိမိလိုရာကိုဆွဲ၍ တွေးတောမှုတို့ကြောင့် သတင်း အတု/သတင်းအမှားများအပေါ် အယုံလွယ်မှု ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အထူးသဖြင့် မကောင်းသောစိတ်အခံရှိသောသူများသည် အခြားသူများ ထိခိုက်သည်/ မထိခိုက်သည်ကို ပဓာနမထားဘဲ မိမိကိုယ်ကျိုးကိုသာကြည့်၍ ဆောင်ရွက်တတ်သည့် အတွက် သတင်းမှားသည်/မှန်သည် ပဓာနမထားဘဲ ၎င်းတို့အကျိုးရှိမည်ဆိုပါက သတင်းအမှားကိုလည်း ထောက်ခံကြမည်သာဖြစ်သသည်ဟုဖော်ပြထားပါသည်။

လူအများစု၏ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို လိုချင်တတ်မက်မှု။ California တက္ကသိုလ်၏ The Center for Inform - ation Technology and Society ၏ ဒါရိုက်တာ Joe Walther မှ သတင်းအမှားတစ်ခုဖြစ်သည့် “အရပ်ပုသောသူများသည် အရပ်ရှည်သောသူများထက် သတင်းအတု/သတင်းအမှားများကို ပိုမိုယုံကြည်သည်” ဟူသော ခပ်ဆန်းဆန်း သုတေသနရလာဒ်တစ်ခု ဖော်ထုတ်ရရှိခဲ့သည်။ ၎င်းအနေဖြင့် ပို့စ်တစ်ခုရေးသား၍ စမ်းသပ်မှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါပို့စ်၌ လူအများစုမှ Like ၊ Comment ၊ Share ပေးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် လူအများစုအနေဖြင့် သတင်းအတု/ သတင်းအမှားကို ခွဲခြားခြင်းထက် အဆိုပါပို့စ်အား ၎င်းတို့အတွက် ဖျော်ဖြေမှုတစ်ရပ် (Entertainment) အနေဖြင့်သာ အသုံးပြုနေသည်ကို တွေ့ရှိရသည်ဟုဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အချို့သောသူများသည် လူအများစု၏ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို လိုချင်သောကြောင့် သတင်းအတု/ သတင်း အမှားများကို ဖြန့်ဝေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆောင်းပါးတွင် သတင်းအတု/သတင်းအမှား စိစစ်ဖော်ထုတ်နိုင်ရန်အတွက် အချက် ၅ ချက်ဖော်ပြထားပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ ပထမအချက်အနေဖြင့် သတင်း အတု/သတင်းအမှားများသည် စိတ်ခံစားချက်ကို လှုံ့ဆော်ရေးသားထားသောကြောင့် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာ အသုံးပြုသူများအနေဖြင့် မိမိတို့၏ Newsfeed တွင် ဘာကြောင့် ထိုသတင်းများ ထပ်တလဲလဲ ပေါ်လာသည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် လိုအပ်ခြင်း၊ ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် မူလသတင်းအရင်းမြစ်ကို ရှာဖွေ၍ အမှား၊ အမှန် ခွဲခြားရန် လိုအပ်ခြင်း၊ တတိယအချက်အနေဖြင့် အင်တာနက်သတင်းစာမျက်နှာတွင် ရေးသားသူ၊ သို့မဟုတ် ဝက်ဘ်ဆိုက်တို့၏ ယုံကြည်မှုအဆင့်အတန်း မည်မျှရှိသည်ကို စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ခြင်း၊ စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် သတင်းများတွင် စကားလုံးအမှားများ၊ စိတ်ခံစားချက်ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော စကားလုံးများပါဝင်ပါက သေချာစိစစ်၍ ဖတ်ရှုရန် လိုအပ်ခြင်းနှင့် နောက်ဆုံးအချက်အနေဖြင့် ဖတ်ရှုသည့် သတင်းခေါင်းစဉ်၊သို့မဟုတ် ကိစ္စရပ်တစ်ခုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြားသူများ၏ ထင်မြင်ရှုဆချက်၊ ရေးသားချက်များကို ရှာဖွေ၍ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်းအပြင် Cross-Check ပါ ပြုလုပ်သင့်ခြင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း ရေးသားဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

သတင်းအတု/သတင်းအမှား အယုံလွယ်ခြင်းသည် လူများ၏ အတ္တနောမတိနှင့် သက်ဆိုင်နေပြီး အလွန်ရှုပ်ထွေးသော ကိစ္စရပ် တစ်ခုဖြစ်သည့်အပြင် လူတစ်ဦးတစ်ယောက်၏ အသိပညာနှင့် အချက်အလက်အပေါ် ရှုမြင်ထားမှု၊ စိတ်နေသဘောထား(လူ့သဘောသဘာဝ)တို့အပေါ်တွင် များစွာမူတည်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် သတင်းအတု/သတင်းအမှားယုံလွယ်မှုကို အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိ ကာကွယ်နိုင်ရန် လူသားတစ်ဦးချင်းစီ၏ ပညာအရည်အချင်း၊ လူနေမှုအဆင့်အတန်း တို့နှင့် များစွာဆက်နွှယ်နေပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းအတု/သတင်း အမှားများကို စိစစ်ရန် ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားသောအချက် ၅ ချက်ကို အသုံးပြုခြင်းသည် အလိမ်မခံရစေရန် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အသုံးဝင်သောအချက်များဖြစ်ပါသည်။ သတင်းလိမ်များမှာ လူ့သဘော သဘာဝဖြစ်သော လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ များကို အဓိကလှုံ့ဆော်တည်ဆောက်ထားခြင်းသာဖြစ်ခြင်းကြောင့် သတင်းဖတ်ရှုသူများအနေဖြင့် မိမိ၏စိတ်ကို သာမာန်ထက်ပို၍လှုံ့ဆော်သည်ဟု ယူဆရသော သတင်းအချက်အလက်များကို သတိကပ်၍ စိစစ်ကြည့်လျှင် ရာခိုင်နှုန်းအတော်များများ အဆင်ပြေမည်ဟု မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။

ယခုအခါ AI ကဲ့သို့ နည်းပညာမြင့်မားလာခြင်းသည်လည်း စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေးအတွက် သတင်းအတု/ သတင်းအမှားများကိုအသုံးချ၍ နိုင်ငံတစ်ခု၊ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှ အခြားနိုင်ငံနှင့် အဖွဲ့အစည်းများကို မီဒီယာနည်းလမ်းဖြင့် လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ရန် ပိုမိုလွယ်ကူလျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းအချက်အလက်နှင့်စပ်လျဉ်းသော အနာဂတ်စစ်ပွဲများတွင် ကိုယ်ခံအားနည်းသောလူ့အဖွဲ့အစည်းများထက် နည်းပညာနှင့် ပညာရေချိန်မြင့်သော လူ့အဖွဲ့အစည်းများက ပိုမိုအသာရနေမည်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် လက်ရှိအချိန်၌ မိမိတို့လူ့အဖွဲ့အစည်း မည်သည့်နေရာတွင်ရှိနေသည်၊ မည်သို့ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်မည်ကို တွေးဆရန်မှာ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

67072023

ယူကရိန်း၊ ဆွီဒင်၊ဂျပန်နိုင်ငံတို့နှင့်ပတ်သက်၍ NATO အဖွဲ့၏ မရေမရာသဘောထားများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

NATO အဖွဲ့အတွင်းရေးမှူးချုပ် Jens Stoltenberg အနေဖြင့် NATO အဖွဲ့ဝင် အဖြစ် ယူကရိန်းနှင့် ဆွီဒင်နိုင်ငံတို့အား ဖိတ်ကြားရန်နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် ဆက်ဆံရေးရုံးဖွင့်လှစ်ရန်တို့အတွက် ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ သို့သော် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအချို့က ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သည့် ကန့်ကွက်မှုများရှိနေကြောင်းနှင့် လက်ရှိတွင် သေချာရှင်းလင်းပြတ်သားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်မချနိုင်သေးသည့် ကိစ္စရပ်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

NATO အဖွဲ့ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမတိုင်မီ NATO အဖွဲ့အတွင်းရေးမှူးချုပ် Jens Stoltenberg က “လာမည့်ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲအနေဖြင့် သမိုင်းဝင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲ တစ်ခုဖြစ်သည်” ဟု ပြောကြားထားပါသည်။ ၎င်းအနေဖြင့် ဆွီဒင်နိုင်ငံကို NATO မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံမည့်ကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ တူကီယဲနိုင်ငံသမ္မတ Recep Tayyip Erdogan ၏ ပိတ်ပင်မှုများကို အဆုံးသတ်နိုင်ရန် စည်းရုံးနိုင်ခဲ့သည်ဟုလည်း ဆိုသည်။ သို့သော် နှစ်ရက်ကြာ NATO အဖွဲ့ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် မျှော်မှန်းထားသည့်အတိုင်း အပြုသဘောဆောင်သည့်ရလဒ်မျိုး မရရှိခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ ဆွေးနွေးပွဲတွင် တူကီယဲနိုင်ငံသည် လွှတ်တော်လုပ်ငန်းစဉ်များကို နွေရာသီရုံးပိတ်ရက်များပြီးမှသာ ပြန်လည်စတင်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့ရာ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ NATO အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်မည့် မျှော်လင့်ချက်မှာ မသေချာသည့်အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိသွားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် Jens Stoltenberg သည် ယူကရိန်းနိုင်ငံနှင့် NATO အဖွဲ့တို့အကြား ကောင်းမွန်သည့် ဆက်ဆံရေးတစ်ခုတည်ဆောက်နိုင်ရန် အချက်သုံးချက် Three Part Package ကို အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိသော်လည်း အဆိုပါကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ယူကရိန်းနိုင်ငံသမ္မတ Volodymyr Zelenskyy ၏ စိတ်အားထက်သန်သည့် တုံ့ပြန်မှုကို မရရှိခဲ့ချေ။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ပြီး NATO အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခြင်းသည် NATO အဖွဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံ ၃၁ နိုင်ငံနှင့် သဘောထားကွဲလွဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တူကီယဲနိုင်ငံသမ္မတ Tayyip Erdogan၊ ဆွီဒင်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Ulf Kristersson နှင့် NATO အဖွဲ့အတွင်းရေးမှူးချုပ် Jens Stoltenberg တို့သည် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက်တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဆွေးနွေးပွဲအတွင်းတွင် တူကီယဲနိုင်ငံသမ္မတသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံက NATO အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်ရန် တောင်းဆိုချက်များကို ၎င်း၏ လွှတ်တော်သို့ အတည်ပြုချက်ရယူသွားမည်ဟု သဘောတူညီခဲ့ကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဆွီဒင်နိုင်ငံ NATO အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်မည့် လုပ်ငန်းစဉ်သည် လာမည့်သီတင်းပတ်အတွင်း အပြီးသတ် နိုင်သည်ဟူသော ထင်ကြေးများရှိနေပါသည်။ သို့သော် တူကီယဲနိုင်ငံ၊ နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒ အကြံပေးအရာရှိချုပ် Akif Cagatay Kilic က ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ NATO အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ရေးသည် လွှတ်တော်အတွင်း လွယ်ကူသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုမဟုတ်ကြောင်း၊ ဆုံးဖြတ်ချက်မချမီ လွှတ်တော်လုပ်ငန်းစဉ်များ ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်းနှင့် လာမည့်သီတင်းပတ်အတွင်း အပြီးသတ်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် ဇူလိုင်လ ၁၂ ရက်တွင် တူကီယဲနိုင်ငံသမ္မတသည် လွှတ်တော်အစည်းအဝေးကို ၂ လကြာ ရပ်တန့်ထားမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ၎င်းနောက် လွှတ်တော်အစည်းအဝေး ပြန်လည် ခေါ်ယူရာတွင် လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌက ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ NATO အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် တောင်းဆိုမှုကို နိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက်တစ်ရပ်အဖြစ် တင်ပြသွားမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် အတည်ပြုချက် ရယူရန်အတွက် လွှတ်တော်အစည်းအဝေးက အရေးပါလျက်ရှိသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ထားပါသည်။

တူကီယဲနိုင်ငံသမ္မတ၏ ပြောကြားချက်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ဆွီဒင်နိုင်ငံ NATO အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရေးသည် အာမခံချက်မရှိသေးဘဲ လွှတ်တော်အစည်းအဝေး ရပ်နားထားစဉ်အတွင်း ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအပေါ် မူတည်လျက်ရှိပါသည်။ ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် ဆွီဒင်နိုင်ငံအနေဖြင့် NATO အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်နှင့်ပတ်သက်သည့် လာမည့်ကာလများအတွင်း ဆောင်ရွက်ရန်အချက်များ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပါသည်။ ပထမဦးစွာ ဆွီဒင်နိုင်ငံအနေဖြင့် တူကီယဲနိုင်ငံက အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ဟု သတ်မှတ် ထားသည့် အဖွဲ့အစည်းအပေါ် မည်ကဲ့သို ထိရောက်စွာ နှိမ်နင်းမည်ဆိုသည့် လုပ်ငန်း အစီအမံများနှင့် ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် ဥရောပသမဂ္ဂ(EU)သို့ ပူးပေါင်းရန် တူကီယဲ နိုင်ငံ၏ ကြိုးပမ်းမှုများကို ဆွီဒင်နိုင်ငံမှ မည်ကဲ့သို့ တက်ကြွစွာ ထောက်ခံမှုများ ရှိသည်တို့အပေါ် မူတည်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ အဆိုပါကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအပေါ်မူတည်ပြီး NATO အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရေးကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ယူကရိန်းအရေးတွင် သတင်းထောက်များ မီဒီယာစင်တာသို့ ခေါ်ဆောင်မည့် ဘတ်စ်ကားပေါ်တွင် ကြော်ငြာတစ်ခုထားရှိပြီး အဆိုပါကြော်ငြာတွင် ယူကရိန်းနိုင်ငံ အလံ၏ အပြာနှင့် အဝါရောင်များပါရှိကြောင်း၊ အဆိုပါကြော်ငြာသည် NATO အဖွဲ့ဝင်များ အနေဖြင့် ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခတွင် F-16 တိုက်လေယာဉ်များနှင့် အခြား လက်နက်များပေးအပ်ကူညီရန် တိုက်တွန်းထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ အတွင်းတွင် Jens Stoltenberg သည် အရေးကြီးသော ကိစ္စရပ်များတွင် တန်းတူညီမျှ ဆွေးနွေးခွင့်ရှိသည့် နေတိုး-ယူကရိန်း ကောင်စီကို ထူထောင်ခြင်း၊ ရေရှည်ကူညီ ထောက်ပံ့ခြင်းနှင့် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ပါဝင်ရန် လိုအပ်သည့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး ရည်မှန်းချက်များကို ဖယ်ရှားပေးမည့် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်အစီအစဉ် (MAP)ဖယ်ရှားခြင်းအစရှိသည့် Three-part package အစီအစဉ်ကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် စစ်ပွဲဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် ယူကရိန်းနိုင်ငံကို NATO အဖွဲ့သို့ဝင်ရောက်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရန် တုံ့ဆိုင်းနေခဲ့ပါသည်။ ယူကရိန်းနိုင်ငံကို NATO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်ရန် ဖိတ်ခေါ်မှုသည် NATO အဖွဲ့မဟာမိတ်များအားလုံး သဘောတူညီပြီးအခြေအနေအချို့ ပြည့်မီသည့်အခါမှသာ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကျင်းပမည်ဟု ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ တစ်ဖက်တွင်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Fumio Kishida အပါအဝင် G-7 ခေါင်းဆောင် ၇ ဦးတို့သည် ယူကရိန်းနိုင်ငံကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွက် ရေရှည်လုံခြုံရေး ကတိကဝတ်များ ပေးအပ်ကာ G-7 နိုင်ငံများအနေဖြင့် ၎င်းတို့နှင့်အတူ ဆက်လက် ရပ်တည်သွားမည် ဖြစ်ပြီး မယိမ်းယိုင်သော စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို ထိန်းသိမ်းသွားမည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ဂျပန်နိုင်ငံ၏ NATO အဖွဲ့ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသဘောထားနှင့်ပတ်သက်၍ဂျပန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Fumio Kishida သည် NATO နှင့် ၄ နှစ်ကြာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူညီချက်အသစ်ကိုရရှိရန် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး တိုကျိုမြို့ရှိ နေတိုးဆက်ဆံရေးရုံးကို ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၏ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့သော်လည်း ပြင်သစ်နှင့် အခြားနိုင်ငံများ၏ ဆန့်ကျင်မှုကြောင့် အဆိုပါကိစ္စသည် ကြေညာချက်တွင် ပါဝင်လာခြင်းမရှိခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ တိုကျိုမြို့တွင် ဆက်ဆံရေးရုံး တည်ထောင်ခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံဘက်မှ တွန်းအားပေး ခဲ့သည့်အရာ မဟုတ်သော်လည်း ထိုသို့သော ရုံးထားရှိခြင်းသည် NATO အဖွဲ့၏ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ၊ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်၍ သဘောထားအမြင်များ အပေါ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လွှမ်းမိုးမှုများ သက်ရောက်နိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ဂျပန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Kishida က NATO အဖွဲ့ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး မတိုင်မီ တိုကျိုဆက်ဆံရေးရုံးနှင့်ပတ်သက်၍ တိကျသည့် ရလဒ်များ မျှော်လင့်လျက်ရှိမှုအား ဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအတွင်း ဂျပန်နိုင်ငံအတွက် တစ်ခုတည်းသော ခိုင်မာသည့် အောင်မြင်မှုမှာ NATOအဖွဲ့နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့အကြား တစ်ဦးချင်း အံဝင်ခွင်ကျသော မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးအစီအစဉ်(ITPP)၏ ကြေညာချက်သာ ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ သိုသော်လည်းNATO အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် Stoltenberg ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် တိုကျိုဆက်ဆံရေးရုံးကိစ္စရပ်များကို အနာဂတ်၌ ထည့်သွင်း စဉ်းစားသွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပြီး NATO အဖွဲ့နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့အကြား ခိုင်မာသော မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေး၊ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် မဟာဗျူဟာမြောက် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားရန် အလေးထားလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် မှန်ကန်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ အပြုသဘောဆောင်သော ဆက်ဆံရေးများ တည်ဆောက်ခြင်းအပေါ် အလေးထား ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ NATO အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်မှု၊ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ NATO မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့တွင် ဆက်ဆံရေးရုံးဖွင့်လှစ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ NATO အဖွဲ့ဝင်များ၏ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုမရှိသည့် ကိစ္စရပ်များကို သုံးသပ်ရေးသားထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ မြောက်အတ္တလန္တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့ (The North Atlantic Treaty Organization-NATO)သည် အမေရိကန်၊ ကနေဒါ၊ ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်အစရှိသည့် နိုင်ငံများအပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂ နိုင်ငံဖြင့် ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် စစ်ရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့အဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့်အဖွဲ့ဖြစ်ပါသည်။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ တိုက်ခိုက်ခံရလျှင် အခြားအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများက ကူညီပေးကြမည်ဟူ၍ သဘောတူညီ ခဲ့ကြပါသည်။ ၎င်းတို့၏ ကနဦးရည်ရွယ်ချက်မှာ စစ်ပြီးကာလများတွင် ဥရောပကို ချဲ့ထွင်လာသည့် ဆိုဗီယက်ရုရှားနိုင်ငံ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကို တန်ပြန်ရန်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် NATO အဖွဲ့ဝင် ၃၁ နိုင်ငံရှိနေပြီဖြစ်ပါသည်။

NATO အဖွဲ့ ချဲ့ထွင်မှုနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ NATO တပ်ဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ လုံခြုံရေးအတွက်ဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ၎င်းတို့၏ စစ်သည်များကို အရှေ့ဥရောပရှိ NATO တပ်ဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေခြင်းသည် ပြဿနာရပ် တစ်ခုဖြစ်လာ ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် ဆွီဒင်နှင့် ယူကရိန်းနိုင်ငံတို့၏ တည်နေရာသည် ရုရှားနိုင်ငံကိုသာမက ဥရောပဒေသကိုပါ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ရန် အခရာကျသောနေရာများ၌ တည်ရှိနေသောကြောင့် အနောက်အုပ်စုအနေဖြင့်လည်း နိုင်ဖဲတစ်ချပ်အနေဖြင့် ကိုင်ကစားနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ရုရှားနိုင်ငံက ၎င်းနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးနောက်ဆုံးစည်း (Red Line) အဖြစ်သတ်မှတ်ထားသည့်ယူကရိန်းနိုင်ငံကို NATO အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ကမ်းလှမ်းလိုက်ခြင်းနှင့် အနောက်အုပ်စုနောက်စွဲ အစိုးရကိုနန်းတင်လိုက်နိုင်ခြင်းသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး ပြဿနာအစတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးချိန်ခွင်လျှာနှင့် စစ်အေးကာလနှင့်မတူညီသော အခြေအနေများကြောင့် NATO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့ အဖွဲ့ဝင်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်မည့်နိုင်ငံများနှင့်ပတ်သက်၍ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြားတွင် သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် NATO အဖွဲ့ဆက်ဆံရေးရုံးဖွင့်လှစ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍လည်း ထင်သလောက် အခြေအနေမပေးသေးဘဲ ရွှေ့ဆိုင်းထားရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အင်အားကြီးအုပ်စုများအချင်းချင်း အားပြိုင်မှုကြောင့် NATO အဖွဲ့၏ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသကို ချဲ့ထွင်ခြင်းသည် ဒေသအတွင်း အကျပ်အတည်းများနှင့် မတည်ငြိမ်မှုများကိုသာ ယူဆောင်လာမည်သာဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကို ရေးရှုသည့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒသည်သာ တည်ငြိမ်သည့် အနာဂတ်နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးအတွက် အဓိကကျသည်ဟု ယူဆမိကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

66071923

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်သည့် နောက်ဆုံးအခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

နိဒါန်း

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ပွဲတွင် Move Forward Party ခေါင်းဆောင် Pita Limjaroenrat ရှုံးနိမ့်ခဲ့မှု၊ ၎င်းပါတီ၏လမ်းစဉ်နှင့် မူဝါဒများကြောင့် ကြုံတွေ့ ရနိုင်သည့် အခက်အခဲများ၊ ပီတာကို မလိုလားသည့်အုပ်စုများဘက်မှ နိုင်ငံရေးအရပါးနပ်စွာဆောင်ရွက်နေမှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်က ကျင်းပခဲ့သည့် ဝန်ကြီးချုပ် ရွေးချယ် တင်မြှောက်ပွဲ၌ Move Forward Party ခေါင်းဆောင် Pita Limjaroenrat ၏ ကနဦး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် ထိုင်းလွှတ်တော်နှစ်ရပ်စလုံး၏ ထောက်ခံမဲ ထက်ဝက်ကျော် မရရှိ ခဲ့သည့်အတွက် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပါသည်။ Pita သည် မေလ ၁၄ ရက်တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး မိတ်ဖက်ပါတီ ၇ ပါတီနှင့် ညွန့်ပေါင်းဖွဲ့ခဲ့ရာတွင် အောက်လွှတ်တော်အမတ်နေရာ ၅၀၀ အနက်မှ ၎င်းကိုထောက်ခံသည့် မဲအရေအတွက်ဖြစ်လာမည့် လွှတ်တော်နေရာ ၃၁၂ နေရာကိုရရှိခဲ့ပါသည်။ ၎င်းအနေဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးထမ်းဆောင်နိုင်ရန်အတွက် လွှတ်တော်အမတ်များဆီမှ အနည်းဆုံး ထောက်ခံမဲ ၃၇၅ မဲလိုအပ်သော်လည်း ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့ ရွေးချယ်ပွဲတွင် ထောက်ခံမဲ ၃၂၄ မဲသာ ရရှိခဲ့ပါသည်။ ရွေးချယ်ပွဲတွင် ဆန္ဒမဲထည့်ဝင်သူ စုစုပေါင်း ၇၀၅ ဦး ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက်မှ လွှတ်တော်အမတ် ၁၈၂ ဦးသည် Pita ကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း မဲပေးခဲ့ကြပြီး ကြားနေမဲပေးသူ ၁၉၉ ဦးရှိခဲ့ပါသည်။

ဆန္ဒမဲထည့်ဝင်မှုအပြီးတွင် Pita က ရရှိခဲ့သည့် မဲရလဒ်များနှင့် ပတ်သက်၍ လက်ခံနိုင်ကြောင်း၊ အရှုံးပေးသွားမည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် နောက်တစ်ကြိမ်တွင် ဆန္ဒမဲများ ပိုမိုရရှိရန် ဗျူဟာကျကျ အချိန်ပေးဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဆိုပါသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးရွေးချယ်ခြင်းအတွက် ဆန္ဒမဲပေးခြင်းကို ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒေသစံတော်ချိန် ၄ နာရီတွင် စတင်ခဲ့ကာ နှစ်နာရီကျော်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး ထိုင်းတော်ဝင်မိသားစုကို အသရေဖျက်မှုမှ ကာကွယ်သည့်ဥပဒေ(Royal Defamation Law)ပြင်ဆင်ခြင်းကို အဓိကထား၍ နာရီပေါင်း များစွာကြာ စကားစစ်ထိုးပွဲ ပြုလုပ်ပြီးနောက်တွင် ဆန္ဒမဲပေးခြင်းအား ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ Pita အနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့ Royal Defamation Law ပြင်ဆင်ရန် မူဝါဒချမှတ်ထားခြင်းသည် ဥပဒေကို နိုင်ငံရေးလက်နက်သဖွယ်အသုံးပြုနေခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်အတွက်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

Lese-Majeste Law ဟု အသိများသည့် ထိုင်းနိုင်ငံပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ (Criminal Code)၏ ပုဒ်မ ၁၁၂ တွင် ထိုင်းဘုရင်၊ မိဖုရား၊ နန်းမွေဆက်ခံသူ၊ သို့မဟုတ် ဘုရင့်ကိုယ်စား အုပ်ချုပ်သူကို အသရေဖျက်ခြင်း၊ ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခြင်းပြုလုပ်သူ မည်သူ့ကိုမဆို ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ်မှ ၁၅ နှစ်အထိ ချမှတ်နိုင်ပြီး ဆန္ဒမပါဘဲလူသေစေမှု (Involuntary Manslaughter)ပြစ်ဒဏ်နှင့်တူညီနေပါသည်။ ကလေးသူငယ်များ အပါအဝင် ရာနှင့်ချီသော နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ကတည်းက အဆိုပါ ဥပဒေဖြင့် တရားစွဲဆိုထားပါသည်။ Pita ၏ အဆိုအရ ၎င်း၏ပါတီအနေဖြင့် အဆိုပါ ဥပဒေကိုပြုပြင်ပြောင်းလဲမည့့််မူဝါဒအား ပြောင်းလဲသွားမည်မဟုတ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူများကို ပေးထားသည့်ကတိအတိုင်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆက်လက်၍ ယခုတစ်ကြိမ်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်မှု မအောင်မြင်ခဲ့သည့် အတွက်ကြောင့် နောက်ထပ်မဲပေးခြင်းအတွက် အောက်လွှတ်တော်နှင့် အထက် လွှတ်တော်ကို ထပ်မံခေါ်ယူရန် လိုအပ်ကြောင်းနှင့် ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါသည်။ အကယ်၍ ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်း ပွားမှုများရှိနေပါက အနည်းဆုံး လွှတ်တော်အဖွဲ့ဝင်များ၏ ထက်ဝက်အနည်းဆုံး ၃၇၅ ဦးက အခြားသော လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်မဟုတ်သည့်(Outsider Prime Minister)ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး၏အမည်ကို လွှတ်တော်သို့ တင်သွင်းနိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဆန္ဒမဲပေးခြင်းသည် Pita ၏ မိတ်ဖက်နိုင်ငံရေး ပါတီများနှင့် အတိုက်အခံအင်အားစုများအကြား နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးနိုင်မှုကို အကဲစမ်းခြင်းဖြစ်သည့်အပြင် စစ်တပ်အား ထိုင်နိုင်ငံရေးမှဖယ်ထုတ်ရန်နှင့် စီးပွားရေး လက်ဝါးကြီးအုပ်မှုများမှ ဖယ်ရှားနိုင်ရန်အတွက် အားစမ်းခြင်းတစ်ခုလည်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အချုပ်အားဖြင့် ယခုတစ်ကြိမ်ဆန္ဒမဲပေးခြင်းတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့မှုသည် Pita အတွက် အကြီးမားဆုံး ထိုးနှက်ချက်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ၎င်းအား ဝန်ကြီးချုပ်အရည်အချင်းနှင့် မညီညွတ်ကြောင်း အဆိုတင်သွင်း၍ ဖြုတ်ချနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းချက်များကလည်း Pita ကို ထောက်ခံသည့်လူအုပ်စုများအား လွှတ်တော်အနီးတွင် စုဝေးဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် Pita အနေဖြင့် ၎င်းပါတီ၏ အစီအစဉ်များကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခြင်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံရေးအပေါ် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ စိုးမိုးထားသည့် ရှေးရိုးစွဲ ဝါဒီများ၊ တော်ဝင်မိသားစုအပါအဝင် လူကုံထံအသိုင်းအဝိုင်း(Old-Money Families)ကို ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်စေပြီး ထိုအင်အားစုများမှ Pita ၏ ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းအဖြစ် ရွေးချယ်ခံမှုအား နှောင့်ယှက်ရန် ကြိုးပမ်းလာနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ပွဲ၏ ရလဒ်များကြောင့် Move Forward Party ခေါင်းဆောင် Pita Limjaroenrat အနေဖြင့် ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာရန် အလားအလာကို ပျက်ပြားစေခဲ့ပါသည်။ ထိုင်းလွှတ်တော်ဖွဲ့စည်းပုံတွင် အောက်လွှတ်တော် (Parliament)တွင် ထိုင်ခုံအရေအတွက် ၅၀၀ နှင့် အထက်လွှတ်တော်(Senate)တွင် ၂၅၀ ရှိပြီး လွှတ်တော် ၂ ရပ်ပေါင်း ၇၅၀ တွင် အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ၃၇၆ ဦးထောက်ခံမဲ ရရှိမှသာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်မည်ဖြစ်ပါသည်။ Pita ၏ ပါတီသည် ၁၅၁ နေရာသာ ရရှိခဲ့ပြီး မိတ်ဖက် ၇ ပါတီနှင့် ပေါင်းမှသာ ၃၁၂ သာရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် တိုက်ရိုက် ခန့်အပ်သော အထက်လွှတ်တော်မှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၅၀ မပါဝင်သည့်တိုင်အောင်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရရန်မှာ မလွယ်ကူသေးကြောင်း ထင်ရှားလျက်ရှိပါသည်။

ယခု လက်တွေ့တွင်လည်း Pita အား အတိုက်အခံအင်အားစု၊ သို့မဟုတ် ကြားနေများဘက်မှ ၁၂ မဲသာရရှိခဲ့သောကြောင့် စုစုပေါင်း ၃၂၄ မဲရရှိခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ သို့ရာတွင် အနောက်အုပ်စုမီဒီယာများအနေဖြင့် Pita ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာနိုင်ခြေကို ဖြစ်သင့်သည်ထက် ပိုပိုသာသာဖော်ပြခြင်းဖြင့် နိုင်ငံရေးအရအသာစီးရယူပေးနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။

Pita သည် မေလ ၁၄ ရက် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သော်လည်း ပိုင်ဆိုင်မှုစာရင်းများကို တိတိကျကျမဖော်ပြခဲ့သည့်ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်သို့ တိုင်ကြားမှုများသည် အပြီးသတ်အမိန့်မချရသေးသည့်အတွက်ကြောင့် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသည့်တိုင်အောင် ၎င်းပြစ်မှုများဖြင့် နိုင်ငံရေးမှဖယ်ရှား ခံရပြီး ထောင်ချအပြစ်ပေးနိုင်သည်အထိ ဥပဒေအရသက်ရောက်မှုရှိနေသည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုင်းစစ်တပ်နှင့် Pita ကို မထောက်ခံသူများဘက်မှလည်း Pita အား ဝန်ကြီးချုပ်မဖြစ်စေရေးနည်းလမ်းများဖြင့် Safe-Site အပြည့်ယူထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ Pita ကို မထောက်ခံသည့် ထိုင်းစစ်တပ်နှင့် အခြားသော နိုင်ငံရေးအင်အားစုများ၏ နိုင်ငံရေးလိမ္မာပါးနပ်မှုဖြစ်ပါသည်။ ယခုလက်ရှိအစိုးရကို ဦးဆောင်နေသည့် ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် Prayut Chan-o-cha သည် ဝန်ကြီးချုပ် ရွေးချယ်သည့် နေ့ရက်မတိုင်မီ ၂ ရက်အလိုတွင် နိုင်ငံရေးမှ အနားယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး ထိုင်းတပ်မတော်မှ ထိပ်ပိုင်းအရာရှိကြီး ၄ ဦးအနေဖြင့် အခြား လုံခြုံရေးတာဝန်များ ရှိနေခြင်းကြောင့် ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ပွဲသို့ တက်ရောက်မည် မဟုတ်ကြောင်း ကြေညာထားခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ပွဲတွင်လည်း အထက် လွှတ်တော်မှ ကိုယ်စားလှယ် ၁၉၉ ဦးမှာ မဲမပေးဘဲနေခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထိုအချက်သည် လက်ရှိအစိုးရနှင့် ထိုင်းတပ်မတော်အနေဖြင့် Pita ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိကြောင်း နိုင်ငံရေးအရ နိုင်ငံတကာသို့ သတင်းစကားပါးခြင်းဖြစ်ပြီး တပ်မတော်ထိပ်ပိုင်းအရာရှိကြီးများအနေဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ် ရွေးချယ်ပွဲတွင်ရှိမနေခြင်းကြောင့် အခြားနိုင်ငံရေးပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်နေနိုင်သည် ဟူသောအချက်ကို ပါးနပ်စွာသတင်းစကားပါးခြင်းလည်းဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်ရပါသည်။

ထို့ပြင် Pita ၏ အတိုက်အခံပါတီများဘက်မှ ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို အဆို တင်သွင်းခြင်းမပြုလုပ်သေးဘဲ Pita ၏ နိုင်ငံရေးရလဒ်ကို အခြေအနေစောင့်ကြည့် နေခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်စားလှယ်ကို Pita နှင့် ယှဉ်ပြိုင်စေပြီး Pita ကိုထောက်ခံသူ များနှင့် အနောက်အုပ်စု၏ နိုင်ငံရေးအရထိုးနှက်စရာပစ်မှတ်ဖြစ်လာမည်ကို ရှောင်ရှားခြင်း၊ လွှတ်တော်အတွင်း Pita တစ်ဦးတည်း၏ နိုင်ငံရေးလွှမ်းမိုးမှု မည်မျှရှိသည်ကို တွက်ဆ နိုင်ခြင်း၊ နောက်ထပ်ကျင်းပမည့် ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ပွဲတွင် ၎င်းတို့တင်သွင်းလာမည့် ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းအပေါ် Pita ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို လျှော့ချနိုင်ခြင်းစသည့် အကျိုးကျေးဇူး များကို ရရှိနိုင်ပါသည်။ ယခုအခါလာမည့် ၁၉ ရက်နေ့တွင် ထပ်မံကျင်းပမည့် ဝန်ကြီးချုပ် ရွေးချယ်ပွဲ၌ Pita ၏ မိတ်ဖက်နိုင်ငံရေးအဖွဲ့များအနေဖြင့်လည်း ၎င်းကိုပင် ဝန်ကြီးချုပ်လောင်းအဖြစ် ထပ်မံတင်သွင်းရန် စဉ်းစားရမည့်အခြေအနေဖြစ်သွားပါသည်။

လက်ရှိအချိန်တွင် MFP ပါတီအနေဖြင့် ၎င်းတို့ကို ထောက်ခံသူများမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ ဆူပူအုံကြွမှုများဖန်တီးရန် ပြင်ဆင်နေကြပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ဆိုင်ရာ ဥပဒေများနှင့် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ တရားဥပဒေလမ်းကြောင်းများကြောင့် အနိုင်/အရှုံးရလဒ်များ အပြီးသတ်ထွက်ပေါ်လာသည့်အချိန်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၌ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများ၊ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုများ ထပ်မံပေါ်ပေါက်လာနိုင်သည်ဟု ယူဆရ ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးသာမက နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး အတွက်ပါ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည့် ထိုင်းနိုင်ငံရေးပြောင်းလဲမှု အခြေအနေများနှင့် ထပ်မံ ဆောင်ရွက်မည့် ဝန်ကြီးချုပ်ရွေးချယ်ပွဲများမှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

Myanmar Aspect

65071823

အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအစည်းအဝေးကျင်းပခဲ့မှု၊ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ တွေ့ဆုံခဲ့မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

နိဒါန်း

မကြာသေးမီက ကျင်းပခဲ့သော အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာ့အရေးကိစ္စအား အလေးအနက်ထား ဆွေးနွေးခဲ့သည့် ကိစ္စရပ်များ၊ အဆိုပါအရေးကိစ္စသည် အာဆီယံအတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှု များကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့မှု၊ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ တွေ့ဆုံခဲ့သည့်သတင်း၏ ပြည်တွင်း/ပြည်ပ ရိုက်ခတ်နေမှုအခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဖော်ပြချက်

အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးအား ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၁ ရက်နေ့မှ ၁၄ ရက်နေ့အထိ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ကျင်းပခဲ့ပြီး အဆိုပါ အစည်းအဝေးစတင်သည့်နေ့၌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno Marsudi က အာဆီယံအနေဖြင့် လက်ရှိအချိန်၌ စိန်ခေါ်မှုများစွာဖြင့် ကြုံတွေ့နေရသော်လည်း ဒေသတွင်းသာမက နိုင်ငံတကာနှင့်ပါ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို မြှင့်တင်လိုကြောင်း၊ လက်ရှိအချိန်၌ အာဆီယံ၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူထားသော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အနေဖြင့် အာဆီယံအစည်းအဝေးများတွင် မြန်မာ့အရေးကိစ္စကို အဓိကထားဆောင်ရွက် လာနိုင်သည့်အပြင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno Marsudi က မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသော အကြမ်းဖက်မှုများကို ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ထို့ပြင် အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ၏ သီးသန့်အစည်းအဝေး(ASEAN Foreign Ministers’ Retreat Meeting) တွင်လည်း မြန်မာ့အရေးကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ထပ်မံဆွေးနွေးသွားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အာဆီယံမှ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ၎င်းတို့ချမှတ်ထားသည့် တူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်ကို လိုက်နာအကောင်အထည်ဖော်ရန် တိုက်တွန်းမှုများ ပြုလုပ်ထားသော်လည်း လက်ရှိအချိန်အထိ တိုးတက်မှုမရှိသေးသောကြောင့် အာဆီယံ၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ထမ်းဆောင်နေသော အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံအနေဖြင့် ယခုကျင်းပနေသော အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးသို့ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးရာထူးမယူထားသည့် အရာရှိများကိုသာ ဖိတ်ကြားခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပေါ်နေသောကာလသည် လက်ရှိအချိန်၌ ၂ နှစ်ခွဲနီးပါး ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သောကြောင့် အာဆီယံအတွက် စိန်ခေါ်မှုအလွန်များသည့် ကာလတစ်ခု ဖြစ်သည့်အပြင် အဆိုပါအရေးကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍လည်း အာဆီယံအတွင်း သဘောထား ကွဲလွဲမှုများသည် ပိုမိုသိသာထင်ရှားလာပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ပြီးခဲ့သည့်ဇွန်လက ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကျင်းပခဲ့သော တတိယအကြိမ် ဒေသတွင်းအစည်းအဝေးပွဲသို့ ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာနိုင်ငံကို ဖိတ်ကြားခဲ့ခြင်းကြောင့် အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံတို့မှ အဆိုပါအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ အခြားသော အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် ၇ နိုင်ငံမှ တက်ရောက်ခဲ့ခြင်းသည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား မြန်မာ့အရေး ကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်းသော သဘောထားကွဲလွဲမှု ပိုမိုသိသာလာသည်ကို မီးမောင်းထိုးပြ နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် မကြာသေးမီက မြန်မာအစိုးရ၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Don Pramudwinai နှင့် အကျဉ်းချခံထားရသော ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ နှစ်ဦးတွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ Don Pramudwinai နှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ ၁ နာရီကျော် စကားပြောခဲ့ကြသည်ဟုဆိုပါသည်။ အဆိုပါအချက်သည် လက်ရှိမြန်မာ့အရေးကိစ္စကို ဖြေရှင်းနိုင်မည့်အပြုသဘောဆောင်သော လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သော်လည်း လက်ရှိအချိန်၌ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအချို့၏ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် သီးခြားသံခင်းတမန်ခင်းလမ်းကြောင်း ဖော်ဆောင်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ် နေခြင်းသည်အာဆီယံအတွက် စိန်ခေါ်မှုများစေခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးများ အစည်အဝေး၏ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်(မူကြမ်း)အရ တောင်တရုတ်ပင်လယ် အရေးကိစ္စ၏ တင်းမာမှုများကို လျှော့ချနိုင်ရန် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အာဆီယံအကြား တောင်တရုတ်ပင်လယ်ဆိုင်ရာ Code of Conduct နှင့် စပ်လျဉ်းသော ဆွေးနွေးမှုများတွင် အပြုသဘောဆောင်သောလက္ခဏာများ တွေ့ရှိရပြီး အသေးစိတ်အချက်အလက်များ ကိုမူ မသိရှိရသေးကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်၊။

အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးအပြင် ဇူလိုင်လ ၁၄ ရက် နေ့တွင် စတင်ကျင်းပမည့် အာဆီယံဒေသတွင်းဖိုရမ်(ARF)ကို တက်ရောက်မည့် အခြားသောအဖွဲ့ဝင် ၂၇ နိုင်ငံသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိနေကြပြီး အဆိုပါ နိုင်ငံများထဲတွင် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံလည်းပါဝင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ARF သို့ အဆင့်မြင့် သံတမန်များဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း Wang Yi ၊ ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Sergey Lavrov ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken တို့ အသီးသီးတက်ရောက်မည်ဖြစ်သော်လည်း မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံကမူ ၎င်း၏သံအမတ်ကြီး တစ်ဦးကိုသာ စေလွှတ်သွားမည်ဟု သတင်းအချို့တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ ထို့ပြင် ARF ၌ ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ရေးပဋိပက္ခနှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးကိစ္စ တို့ကိုသာ အလေးအနက်ထား ဆွေးနွေးသွားနိုင်ပြီး အလွတ်သဘောအစည်းအဝေးပွဲများ (Sidelines Meetings)လည်း ကျင်းပသွားနိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အာရှအရှေ့ဖျားနှင့် ပစိဖိတ်ရေးရာလက်ထောက်အတွင်းရေးမှူး Kritenbrink ကမူ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံနှင့် အလွတ်သဘောအစည်းအဝေး ဆောင်ရွက်သွားရန်မရှိဟု ပြောကြားထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

လက်ရှိမြန်မာ့နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲအပေါ် အာဆီယံ၏ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံသည်ထိရောက်မှု မရှိသည့်အပြင် အဆိုပါအပြောင်းအလဲနှင့် စပ်လျဉ်း၍လည်း အာဆီယံ အတွင်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ပိုမိုဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည့်ကိစ္စအား အစည်းအဝေးတွင် လျှပ်တပြက် ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့မှုကလည်း အာဆီယအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ယူထားပြီး မြန်မာ့အရေးဖြေရှင်းရန် ဦးဆောင်နေသည့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံနှင့် အစည်းအဝေးတက်ရောက် လာသော နိုင်ငံတကာသံတမန်များ၊ သတင်းရယူနေသော မီဒီယာအသိုင်းအဝိုင်းကြားတွင် ပုစ္ဆာတစ်ခုဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။ ယခုအာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာ့အရေးကိစ္စကို အလေးအနက်ထားဆွေးနွေးခဲ့ပြီး တရုတ်-အာဆီယံ တောင်တရုတ် ပင်လယ်ဆိုင်ရာ Code of Conduct ဖော်ဆောင်မှုကဏ္ဍတွင်လည်း တိုးတက်သည့် လက္ခဏာများရှိနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

မကြာသေးမီက မြန်မာအစိုးရ၏ သဘောတူညီချက်အရ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးနှင့် အကျဉ်းချခံထားရသော ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် တို့နှစ်ဦး တွေ့ဆုံခဲ့ကြပြီး အဆိုပါတွေ့ဆုံမှုတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် က လက်ရှိမြန်မာအစိုးရမှ အကြမ်းဖက် အဖွဲ့အစည်းများအဖြစ် စွပ်စွဲထားသော NUG နှင့် PDF အဖွဲ့တို့ကို အသိအမှတ် မပြုသလို၊ ထောက်ခံမှုလည်းမရှိဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်းကို ဂျပန်နိုင်ငံအခြေစိုက် သတင်းမီဒီယာတစ်ခုဖြစ်သည့် PanOrient News တွင် စတင်ဖော်ပြထားပြီး အခြား ပြည်တွင်း/ပြည်ပ မီဒီယာကြီးများတွင်လည်း အဆိုပါသတင်းမှာ ရေပန်းစားလျက် ရှိပါသည်။ ထိုသံတမန်ရေးအရွေ့သည် လက်ရှိမြန်မာအစိုးရအား အာဆီယံ အစည်းအဝေးများတွင် ဖယ်ထုတ်ထားပြီး အဖြေရှာလိုသည့် တောင်ဘက်ခြမ်းအာဆီယံအုပ်စုအား ၎င်းတို့၏ သဘောထား အခြေအနေမှန်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရမည့် အနေအထားဖြစ်လာခဲ့သည်ဟု ယူဆရပါသည်။

PanOrient News တွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ပြောဆိုချက်ဟု ကိုးကားထားသည့် သူမအနေဖြင့် NUG/PDF များကို လက်မခံကြောင်းနှင့် အသိအမှတ်မပြုကြောင်း ဖော်ပြချက်က လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်ဖြင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကို အဖြေရှာရန်ဆောင်ရွက်နေသူများအတွက် စိတ်ပျက်ဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ ပြောဆိုချက်ကို တရားမဝင် ကြောင်းနှင့် မခိုင်လုံကြောင်း၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ကိုယ်စားမပြုကြောင်း မီဒီယာများ ပေါ်၌ အကြောက်အကန်ဖြေရှင်းလျက်ရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းတို့ကို ထိတွေ့ဆက်ဆံ နေသည့် နိုင်ငံများနှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် ထိုကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး တုံ့ပြန်မှုမတွေ့ရသေးဘဲ အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်နေကြ‌ဆဲဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လာမည့် မြန်မာနိုင်ငံရေးပဋိက္ခ သံတမန်ရေးတိုက်ပွဲများမှာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရမည့် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ ကိစ္စရပ်များဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

64071723

အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအား ရေကြောင်းထောက်ပံ့ရေးနှင့် ပြင်ဆင်ရေးဗဟိုချက်အဖြစ် အသုံးပြုရန်စီစဉ်လျက်ရှိမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအား ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အရေးပါသည့် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ပြင်ဆင်ရေးဗဟိုချက်အဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံကလည်း အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် သဘောတူညီထားပြီး လက်ရှိတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ သင်္ဘောကျင်းများနှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ်များ ချုပ်ဆိုပြီးဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၎င်း၏ အကျိုး စီးပွားကို ဦးစားပေး၍ သံတမန်ရေးနည်းလမ်းများအား ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ဆောင်ရွက်နေသည့် အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအား တောင်အာရှဒေသအတွင်းရှိ ရေတပ် သင်္ဘောများအတွက် ပြန်လည်ဖြည့်တင်းထောက်ပံ့ရေးနှင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မွမ်းမံမှုများလုပ်ဆောင်နိုင်မည့် အရေးပါသော ဗဟိုချက်အဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိပါသည်။ တောင်အာရှဒေသအတွင်း ထိုကဲ့သို့ စွမ်းဆောင်ရည်ရှိသည့် ဆိပ်ကမ်းများ မရှိသေးဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်(Joe Biden)နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ် နရန်ဒရာမိုဒီ (Narendra Modi)တို့သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လတွင် အိမ်ဖြူတော်၌ နှစ်နိုင်ငံတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဆွေးနွေးမှုအတွင်း နှစ်နိုင်ငံ ပြီးပြည့်စုံသော ကာကွယ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးမိတ်ဖက်နိုင်ငံအဖြစ်ဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြပါသည်။ အမေရိကန်-အိန္ဒိယ အဓိကကာကွယ်ရေးမိတ်ဖက်သတ်မှတ်ခြင်းသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးတို့အတွက် အရေးပါသည့် ကဏ္ဍရပ်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်းနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် သင်္ဘောများနှင့် လေယာဉ်တင်သင်္ဘောများအတွက် အရေး ပါသည့် ပြန်လည်ထောက်ပံ့ရေး၊ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးနှင့် ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အိန္ဒိယနိုင်ငံအား ထောက်ပံ့ကူညီပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်၏ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး လေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Pat Ryder က ၎င်းတို့အနေဖြင့် အနာဂတ်အတွက် ပြင်ဆင်မှုများလိုအပ်နေပြီး လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအား အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် အခြား အင်ဒို-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ၏ အရေးပါသည့်ဗဟိုချက်အဖြစ် ပြောင်းလဲပေးသွားရန် ရည်ရွယ်လျက်ရှိသည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် အမေရိကန်နိုင်ငံရေတပ်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ Larsen နှင့် Toubro သင်္ဘောကျင်းများနှင့် သင်္ဘောပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်များလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး Mumbai နှင့် Goa အခြေစိုက် သင်္ဘောကုမ္ပဏီများနှင့်လည်း လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန်တပ်မတော်သည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်း ပြန်လည်ဖြည့်တင်းထောက်ပံ့ရေးနှင့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းများကို အမြန်ဆုံးဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံ အနေဖြင့် ဒေသအတွင်း ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အရေးပါသည့် ဆိပ်ကမ်းများ တည်ဆောက် နိုင်မည်ဆိုပါက အမေရိကန်-အိန္ဒိယ နှစ်နိုင်ငံစလုံးအတွက် ရေယာဉ်ပြန်လည်ပြင်ဆင် မွမ်းမံမှုများ၌ အချိန်များစွာသက်သာနိုင်ပြီး အခြားနိုင်ငံများနှင့် ပြုလုပ်သည့် ရေကြောင်း လေ့ကျင့်ခန်းများအတွက်လည်း အချိန်များစွာ ချွေတာနိုင်မည်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံက တည်ဆောက်ထားသည့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် အနောက် ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်း နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီမှု ရေကြောင်းထောက်ပံ့ရေး ဗဟိုချက် များမှာ လိုအပ်ချက်များရှိနေကြာင်းနှင့် ထိုမပြည့်စုံမှုများကို အိန္ဒိယနိုင်ငံက ဖြည့်စွက် ပေးနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် ဂျပန်နှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံတို့သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ အတွက် အာရှဒေသအတွင်း ဗဟိုချက်များအဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာအတွက် Diego Garcia နှင့် Western Australia ဆိပ်ကမ်းများကို အသုံးပြု လျက်ရှိပါသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ပင်တဂွန်၏ တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ နှစ်စဉ် ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုတွင် တရုတ်ရေတပ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သင်္ဘောနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘော စုစုပေါင်း ၃၅၅ စီးဖြင့် အရေအတွက်အများဆုံး ပိုင်ဆိုင်သည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်သင်္ဘောများအနေဖြင့် ပင်လယ်ရေကြောင်းတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် နည်းလမ်းနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်များရှိရန် လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်းနှင့် ထိုသို့လုပ်ဆောင်ခြင်း မရှိပါက ရေကြောင်းစွမ်းရည်နှင့် ဟန့်တားခြင်း အစီအစဉ်များတွင် တရုတ်နိုင်ငံအား ရှုံးနိမ့်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း၊ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် ဥရောပထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် ရေပြင်ဧရိယာရှိခြင်းကြောင့် ထောက်ပံ့ရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရာတွင် ပိုမိုခက်ခဲမည် ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ စင်ကာပူအခြေစိုက် အမေရိကန်ရေတပ်ဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ရေးတပ်ဖွဲ့မှ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး Mark Melson က ၎င်းတို့အနေဖြင့် ပြီးပြည့်စုံသည့် အသင့်ဖြစ်မှု ရှိပြီဟု မဆိုနိုင်ကြောင်း၊ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး၊ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးနှင့် လက်နက် ပြန်လည်ဖြည့်တင်းနိုင်ရေးအတွက် ဖြစ်နိုင်သမျှနေရာများကိုရှာဖွေနေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံအစိုးရသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထက် ကျော်လွန်ဆောင်ရွက် နိုင်ရန်အတွက် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ခိုင်မာအားကောင်းသည့် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးတစ်ခု တည်ဆောက်ရန် စီစဉ်လျက်ရှိခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Subrahmanyam နှင့်ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Enrique Manalo တို့၏ ဇွန်လနှောင်းပိုင်းက ပြုလုပ် ခဲ့သည့် ဆွေးနွေးပွဲအပြီး ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုတွင် ၎င်းတို့သည် တောင်တရုတ် ပင်လယ်အတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုကိစ္စရပ်များကို ငြင်းဆိုခဲ့သည့် The Hague တရားရုံး၏ စီရင်ဆုံးဖြတ်မှုကို သဘောတူညီသည်ဟု ဖော်ပြထားပါသည်။ ထိုကိစ္စရပ်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ၏ ပင်လယ်ရေကြောင်းဆိုင်ရာ ကွန်ဗန်းရှင်းကို အခြေခံသည့် The Hague ၏ ဆုံးဖြတ်မှုအား ပထမဆုံးအကြိမ် သဘောတူညီမှုကို ပြသခဲ့ခြင်းဖြစပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် အဆိုပါပြဿနာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အနောက်နိုင်ငံများတို့နှင့် သဘောထားတူညီလျက်ရှိသည်ကို ဖော်ပြခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကို ကိုယ်စားပြု နေသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းများအကြားတွင် အရေးပါသည့် အခန်းကဏ္ဍနှင့် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ ထို့နောက် အိန္ဒိယနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ၏ ဇွန်လ အတွင်း ဝါရှင်တန်ခရီးစဉ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် လုံခြုံရေးကဏ္ဍအတွက် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်ရန် အဓိကထား ဆောင်ရွက်သည့်ဘက်သို့ ယိမ်းလာခဲ့သည့် သက်သေဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ရှန်ဟိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ထိပ်သီးညီလာခံကိုလည်း ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ သံတမန်ရေးနည်းလမ်းများသည် မဟာဗျူဟာလွတ်လပ်စွာ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် (Strategic Autonomy)ရှိမည့် ၎င်း၏ အကျိုးစီးပွားကိုသာ ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်နေခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ပြီးခဲ့သည့် နှစ်များတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ရုရှားနိုင်ငံမှ လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးစနစ်များရယူမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံအပေါ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည့်အပြင် ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင်လည်း အမေရိကန် နိုင်ငံသည် အင်ဒို-ပါကစ္စတန်စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ခြိမ်းခြောက်ရန် လေယာဉ်တင်သင်္ဘောများ အိန္ဒိယနိုင်ငံအနီး စေလွှတ်ခဲ့ပါသေးသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနှင့်အမေရိကန်နိုင်ငံတို့အကြား မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် နှစ်နိုင်ငံအကြား မီးခဲပြာဖုံး ဖြစ်နေသည့် မယုံကြည်မှုများကို ကျော်လွှားနိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိမှာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့် ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရေးပါမှုများနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံကို အသုံးချကာ တရုတ်နိုင်ငံအား ထိန်းချုပ်ရန်၊ ရေတပ်ထောက်ပံ့ ပို့ဆောင်ရေးနှင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးဆိပ်ကမ်းများ တည်ဆောက်ပြီး အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအား လွှမ်းမိုးနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လုပ်ဆောင်မှုများအား ဖော်ပြထား ပါသည်။ ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည်လည်း ၎င်းတို့၏ လုံခြုံရေးကဏ္ဍ အကျိုးစီးပွားအတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်နေခြင်းဖြစ်ပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြား သမိုင်းကြောင်း ဆိုင်ရာ မယုံကြည်မှုများရှိနေသည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။

အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် ကမ္ဘာ့ရေကြောင်းကဏ္ဍလုံခြုံရေးအတွက် အထူးအရေး ပါသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်(Indo-Pacific)ဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းသည် အရှေ့အာရှအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှကမ်းရိုးတန်းဒေသများနှင့် တစ်ဆက်တည်း ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်များအပါအဝင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာနှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာကြီးနှစ်ခုကို ပထဝီနိုင်ငံရေးဒေသကြီးတစ်ခုအဖြစ် ဆက်စပ်ပေါင်းစည်းရန် စဉ်းစားသည့် အယူအဆဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာတွင် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု၊ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးအစရှိသည့် အရေးပါသောကဏ္ဍများ ပါဝင်လျက် ရှိပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ၏ သဘာဝဓာတ်ငွေ့နှင့် ရေနံအကျိုးစီးပွားများအပါအဝင် အီရတ်နှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတို့ဘက်သို့ အာရုံစိုက် နေချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် စီးပွားရေးအရလည်းကောင်း၊ စစ်ရေးအရလည်းကောင်း အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကို အတန်အသင့်လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့ပါသည်။

ထို့ကြောင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ် သမ္မတ အိုးဘားမားလက်ထက်တွင် Back to Asia ဟူသည့် မူဝါဒဖြင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာဘက်သို့ ပြန်လည်ခြေဦးလှည့်ရန် ကြိုးပမ်း လာခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထိုသို့ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာ အတွက်အရေးပါပြီး စီးပွားရေးအရ အင်အားကြီးမားလာပြီး အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကို စိုးမိုးထားနိုင်သော အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆရနိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဒေသတွင်းစစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးတွင် သိသိသာသာ အင်အားကြီးမားလာသည့် တရုတ်နိုင်ငံကို ထိန်းညှိရန် အိန္ဒိယနိုင်ငံအားမဖြစ်မနေ လိုအပ်မည်သာဖြစ်ပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် ရုရှား-ယူကရိန်းပဋိပက္ခကြောင့် ရုရှားနိုင်ငံမှ စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် အကျိုးအမြတ်ရရှိခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးနှင့် ကာကွယ်ရေး ကဏ္ဍတွင် ဒေသတွင်းပြိုင်ဘက်နိုင်ငံဖြစ်သော တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကာကွယ်ရေးစွမ်းအား တိုးတက်မှုကို တုံ့ပြန်နိုင်ရန် လိုအပ်လျက်ရှိသော စစ်လက်နက်ပစ္စည်းကိရိယာ Platform များ၏ နည်းပညာနယ်ပယ်များတွင် ရုရှားနိုင်ငံ၏ အထောက်အကူ ရရှိနိုင်မှု လျော့ပါးလာနိုင်သောကြောင့် ယခင်သမိုင်းကြောင်းကို မျက်ကွယ်ပြု၍ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံအချင်းချင်းဟု အကြောင်းပြချက်ဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးချဲ့လာသည်ကို တွေ့မြင်နေရပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ၏ အနားသတ် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့အကြားတွင် မဟာဗျူဟာမြောက် တည်ရှိသောမိမိတို့မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံကြီးများ၏ မိမိတို့အကျိုးစီးပွားအတွက် ရည်မှန်း အကောင်အထည်ဖော်နေသော မဟာဗျူဟာအရ ပြောင်းလဲစီစဉ်မှုများကို အမြဲမပြတ် ဖော်ထုတ်၍ ၎င်းနိုင်ငံများ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့်အတူ တစ်ပါတည်းလိုက်ပါစီးမျော နိုင်ရန် ကြိုတင်မျှော်တွေးပြင်ဆင်နိုင်ခြင်းသည် ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

63071423