Myanmar Aspect

Wednesday, August 21, 2019

ခေတ်သစ် စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေး

ကျွန်တော်တို့မြန်မာနိုင်ငံသည် တပ်မတော်အစိုးရတာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေသော အချိန်ကတည်းက ပါတီစုံဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ်တွင်လျှောက်လှမ်းနိုင်ရန်အတွက် မဟာဗျူဟာတစ်ရပ်အနေဖြင့် ချမှတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းမဟာဗျူဟာအောင်မြင်ခြင်း အရပင် ၂၀၀၈ နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲပြဌာန်းပေးနိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲကြီးကို အောင်မြင်စွာကျင်းပကာ ၂၀၁၁ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီး ဦးသိန်းစိန်ခေါင်းဆောင်သော အရပ်ဘက်အစိုးရသို့ နိုင်ငံတော်အာဏာကို ဥပဒေနှင့်အညီ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းနောက် ၁၉၆၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအရပ်သား အစိုးရအနေဖြင့် ၅ နှစ်ကြာနိုင်ငံတော်ကိုဦးဆောင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုမှတဆင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သော အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD)အား နိုင်ငံတော်တာဝန်ကို လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ရာ ယခုဆိုလျှင် ၁နှစ်သား အစိုးရသို့ ရောက်လုပြီဖြစ်ပေသည်။
နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန်အတွက် နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုရှိရန်လိုအပ်ပါသည်။ ထိုသို့နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုရှိအောင်တည်ဆောက်ရာတွင် ကောင်းမွန်သောစစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ဆက်ဆံရေးထူထောင်နိုင်ရန် အလွန်အရေးကြီးလှပေသည်။ ထို့ကြောင့်ပင်လျှင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးမှစ၍ ပညာရှင်များက စစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ဆက်ဆံရေးသီအိုရီများကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြပါသည်။ အချိန်ကာလအားလျော်စွာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်း ပြောင်းလဲနေသကဲ့သို့ စစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ဆက်ဆံရေး သီအိုရီများလည်း ပြောင်းလဲလျက် ရှိပါသည်။ ထိုပြောင်းလဲနေသော သီအိုရီများ၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးမှ အတွေ့အကြုံများကို မိမိနိုင်ငံနှင့်ချိန်ထိုးသုံးသပ်နေရန် လိုအပ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့ စစ်ဘက်ဦးဆောင်မှုရယူသောအုပ်ချုပ်ရေးမှ အရပ်ဘက်ဦးဆောင်မှုယူသော အုပ်ချုပ်ရေးသို့ပြောင်းလဲနေသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေးသီအိုရီများ၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းပြောင်းလဲပုံများနှင့် အခြားအသွင် ကူးပြောင်းပြီးနိုင်ငံများ၏ အတွေ့အကြုံများကို သိရှိနားလည်သဘော ပေါက်ရန် လိုအပ်လာပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ စစ်ဘက်ကဏ္ဍတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေကြသော တပ်မတော်သားများအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့စစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ဆက်ဆံရေးသီအိုရီများအကြောင်း နှင့် အောင်မြင်အောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သော နိုင်ငံများအကြောင်းကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ သိရှိနားလည်သဘောပေါက်ထား ရန်လိုအပ်သဖြင့် ဤဆောင်းပါး ကိုရေးသားလိုက်ရပါသည်။
ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွင် စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေးအကြောင်းပြောကြပြီ ဆိုလျင် စစ်ဘက်သည် အရပ်ဘက်ဦးဆောင်မှု အောက်တွင်ရှိရမည်၊ တနည်း “Professional” ဖြစ်ရမည်ဆိုသည်ကို အသားပေးပြောဆိုလေ့ရှိကြသည်။ စစ်အေးကာလအတွင်း ပေါ်ထွက်ခဲ့သည့် အနောက်လူမှုအဖွဲ့အစည်း အထူးသဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံကို အခြေပြုထားသည့် Samuel P. Huntington ၏အယူအဆဖြစ်သည်။ စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေး အတွက် ပထမဦးဆုံး ဂန္တဝင်မြောက် သီအိုရီဟုဆိုနိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် Huntington ၏အယူအဆ အာနည်းချက်များကို ထောက်ပြလာသည့် စစ်ဘက်-အရက်ဘက်ဆက်ဆံရေး သီအိုရီ များစွာရှိပါသည်။ သဘာဝကျသော သီအိုရီတစ်ခုမှာ Samuel E. Finer ၏ အယူအဆဖြစ်သည်။ သူက Huntington ၏ Professional ကျသည့် စစ်တပ်သည် နိုင်ငံရေးမှ ဝေးဝေးနေလိမ့်မည်ဆိုသည့် အယူအဆကိုတွန်းလှန်သည်။
သူ၏ အယူအဆက ရှင်းသည်။ ၂၀ ရာစုအစ က ဂျာမဏီ၊ ဂျပန် စသည့် စစ်တပ်များသည် Professional ကျလွန်းလှသော်လည်း မည့်သည့်အတွက်ကြောင့် နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သနည်းဆိုသည့် မေးခွန်းနှင့် Huntington ၏ “Professionalism” အယူအဆကို ရိုက်ချိုးလိုက်သည်။ ၎င်း၏ယူဆမှာ နိုင်ငံရေးတွင် စစ်ဘက်၏ ပါဝင်မှုသည် လူမှုအဖွဲ့အစည်း၏ “Political Culture” အနိမ့်အမြင့်ပေါ်တွင် မူတည်(အခြေခံ) နေသည်ဟုဆိုသည်။ “နိုင်ငံရေး ယဉ်ကျေးမှု” ဟု ဝိဂြိုလ်ပြုချင်ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ပြည်သူများ၏နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှု နိမ့်လျင် နိမ့်သလောက် စစ်ဘက်၏ နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်ပတ်သက်မှု မြင့်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ တစ်နည်းနိုင်ငံရေး ယဉ်ကျေးမှုရေချိန် မြင့်လျင်မြင့်သလောက် စစ်ဘက်မှ နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်ပတ်သက်ရန် မလွယ်ကူပါ။ နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှု အနိမ့်အမြင့်ကို အခြေခံအားဖြင့် ထိုလူမှုအဖွဲ့အစည်း၏ နိုင်ငံရေးရင့်ကျက်မှု၊ ပြည်တွင်း တည်ငြိမ်မှု နှင့် စစ်ပွဲများ၊ ပဋိပက္ခများဖြင့်တိုင်းတာသည်။ မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် အရပ်ဘက်မှ နိုင်ငံရေးအားပြိုင်မှု ပဋိပက္ခများကြောင့် အရပ်ဘက်က စစ်ဘက်အပေါ်မှာ မှီခိုလာရပုံကိုထောက်ပြသည်။ အရပ်ဘက်၏ စစ်ဘက်အပေါ် လွှမ်းမိုးရန်ကြိုးစားခဲ့မှုများသည် စစ်ဘက်ကို နိုင်ငံရေးထဲ ဆွဲခေါ်သည့်ပုံစံဖြစ်ခဲ့သည်များကို ထောက်ပြသည်။ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရမည်ဆိုလျင် Huntington နောက်ပိုင်း ထွက်ပေါ်လာသည့် စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေးအယူအဆများသည် များစွာ လက်တွေ့ကျလာသော်လည်း ကမ္ဘာကိုဦးဆောင်နေသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ မူဝါဒသဘောထားများကို အထောက်အပံ့ မပေး၍သာ ငုပ်လျှိုးနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။
Huntington နောက်ပိုင်း ထွက်ပေါ်ခဲ့သည့် သီအိုရီအများစုသည် စစ်ဘက်အရပ်ဘက် ကွဲထွက်ခြင်း “separation” ထက် ပေါင်းစည်းခြင်း “integration” ကို ယိမ်းခဲ့သည်က များပါသည်။ Charles Moskos ၏ Institution/Occupation “I/O model”၊ Morris Janowitz ရဲ့ “Convergence” သဘောတရား၊ John M. Gates ရဲ့ “golden age of isolation…never existed” ဟူသည့် အဆို၊ Maury Feld ၏ အမေရိကန် စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက်ကို တန်းတူပြုခဲ့မှု၊ Douglas L. Bland ရဲ့ “The Theory of Shared Responsibilities”၊ Rebecca L. Schiff ရဲ့ “Concordence Theory” အားလုံးဟာ ကွဲထွက်ခြင်းထက် ပေါင်းစည်းခြင်းဘက်ကို ယိမ်းခဲ့ကြတာဖြစ်ပါသည်။ အမှန်ဆိုရပါမူ Huntington သည်ပင် “fusion” or “ integration” ဆိုသည့် အယူအဆကိုပြောဆိုခဲ့ပါသေးသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း နောက်ပိုင်းသီအိုရီများသည် Huntington ၏ဂန္တဝင်သီအိုရီထဲမှ အလုံးစုံသွေဖည်သွားခြင်းမရှိသေး ဟုလည်း ဆိုကြသည်။ ဟန်တင်တန်အနေဖြင့် အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု Civilian control ဆိုရာတွင်လည်း ဓမ္မဓိဌာန်မကျသောအရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု Subjective civilian control နှင့် ဓမ္မဓိဌာန်ကျသောအရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု Objective civilian control ဟူ၍ ခွဲပြခဲ့သေးသည်။ စစ်ဘက်၏ဖြစ်တည်မှုနှင့် သဘောသဘာဝကို အသိအမှတ်ပြုရန်၊ ၎င်း၏ command and control ကိုမစွက်ဖက်ဖို့ ပြောခဲ့သည်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွင် စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေးသဘောတရား သီအိုရီများကို ကိုယ်လိုချင်သည့် အပိုင်းကိုသာ ဖြတ်ယူပြောဆိုကြပြီး၊ များစွာခေတ်နောက်ကျနေသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ နောက်ပိုင်း သီအိုရီတော်တော်များများသည် စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက် ကဏ္ဍများတွင် ပါဝါအာဏာနှင့် တာဝန်ယူမှုကို မျှဝေဆောင်ရွက်ကြရန် (Power & Responsibility Sharing) အသားပေးလာကြပါသည်။
Marcus Mietzner က ပညာရှင် တစ်ချိုုု့ရဲ့အယူအဆကိုပေါင်းစပ်ပြီး စစ်ဘက်က နိုင်ငံရေးတွင် အဘယ့်ကြောင့် ပါဝင်ပါတ်သက်ရသနည်းဆိုသည့်အချက်ကို (သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပတ်သက်မှု၊ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အရည်အသွေးနဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု၊ ပြင်ပ ပရောဂ နဲ့ စစ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အရွေ့ တွေပေါ်မူတည်ပြီး) ကဏ္ဍ လေးခု ခွဲထုတ်ပြခဲ့ပါသည်။ သူ၏ သုံးသပ်ချက်မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကို ဗဟိုပြုထားသည်။ သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပတ်သက်ဆက်နွယ်မှုကြောင့်ဆိုသည့် အယူအဆမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ စစ်ဘက်အခန်းကဏ္ဍကို လျော့ချနိုင်ခဲ့ခြင်းက ကန့်သတ်လိုက်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံလိုကဲ့သို့ပင် လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုသမိုင်းကနေစပြီး သမ္မတ ဆူဟာတို Suharto အလွန် ကာလအထိ နိုင်ငံရေးတွင် စစ်ဘက် ပါဝင်ပတ်သက်မှု ကြီးကြီးမားမားရှိနေခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း သမ္မတ Yudhoyono ကာလမှစတင်ပြီး စစ်ဘက်အခန်းကဏ္ဍကို သိသိသာသာ လျော့ချနိုင်ခဲ့ပါသည်။ စီးပွားရေးကောင်းလျင် စစ်ဘက်ကဏ္ဍကို လျော့ချနိုင်သည် ဆိုသည့်အယူအဆမှာလည်း ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာတင် Per capita GDP US$ 3,116 ရှိခဲ့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မကြာသေးခင်ကဖြစ်ပွားခဲ့သော အာဏာသိမ်းမှုများကြောင့် အရာမထင်ဖြစ်ခဲ့ရပြန်သည်။ စစ်ဘက်၏ အခန်းကဏ္ဍကို လျော့ချနိုင်ခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ၏ Per capita GDP သည် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင်ပင် US$ 2,349 လောက်သာရှိပါသေးသောကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။
ပြင်ပ ပရောဂကြောင့်ဆိုရာမှာလည်း အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံကို အနောက်နိုင်ငံများမှချမှတ်ထားသော Sanction လောက်ကလွဲ၍ တခြားနိုင်ငံများတွင် ပြောပလောက်အောင် သက်ရောက်မှုမရှိခဲ့ပါ။ အမေရိကန်၏ မူဝါဒသည်လည်း အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ တရုတ်နိုင်ငံ၏ရင်ခွင်ထဲသို့ ရောက်သွားမည် စိုးရိမ်သည့်အတွက် နှင့်၊ counter-terrorism အတွက် အရှေ့တောင်အာရှ၏ စစ်တပ်များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်မှာ ၎င်းနိုင်ငံများ၏ စစ်တပ်များနိုင်ငံရေးမှ ထွက်ခွာသွားရန် ဆိုသည်ထက် ပို၍အရေးကြီးနေသည့်အတွက်ကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။
၎င်းအချက်များကြာင့်ပင်လျင် စစ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ နိုင်ငံရေးမှ ထွက်ခွာသွားဖို့ ၊ လျော့ချဖို့ ဆိုတာသည် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ Leadership နှင့် Capacity ဘယ်လောက်ရှိသနည်းဆိုသည့် အချက်ပေါ်တွင် အဓိကတတည်မှီနေသည်ကို တွေ့လာရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်ဘက်၏အခန်းကဏ္ဍကို လျော့ချရန်ကိစ္စကို စစ်ဘက်ကသာ ဦးဆောင်ပြီးဆောင်ရွက်လာခဲ့ရာ ယနေ့အရပ်ဘက်မှဦးဆောင်နေသည့် ယနေ့ကာလအခြေအနေကို တွေ့ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးမှ တပ်မတော်အပေါ်တွင် နိုင်ငံရေးမှထွက်ခွာရန်၊ ဥပဒေပြုရေးကဏ္ဍမှ တပ်မတော်သား ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းကိုထုတ်ပယ်ရန် ဖိအားအမျိုးမျိုးပေးနေကြသော်လည်း လက်တွေ့တွင် ၎င်းတို့၏ ဦးဆောင်မှုကို တပ်မတော်နှင့်ပြည်သူမှ လက်ခံယုံကြည်လာရန် (တစ်နည်း) မိမိ၏ အရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန်ပျက်ကွက်လျက်ရှိပါသည်။
ဤတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဖြတ်သန်းခဲ့ပုံ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ထုတ်နှုတ်ပြလိုပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ Yodhoyono သည် စစ်သားဟောင်း တစ်ဦးဖြစ်သည်နှင့်အညီ မိမိ၏ဦးဆောင်မှုကို လက်ခံယုံကြည်လာစေရန် စစ်ဘက်ကို လိမ်မာပါးနပ်စွာစည်းရုံး နိုင်ခဲ့ပါသည်။ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက်လိုအပ်ချက်များကို စစ်ဘက်မှ မတောင်းဆိုရဘဲ ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့သည်။ တရားမဝင်ဖြစ်နေသော အသုံးစရိတ်များကိုလျော့ချ ပိတ်ဆို့ပြီး တရားဝင် အသုံးစရိတ်များဖြစ်အောင် လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းလက်ထက်တွင် အင်ဒိုနီးရှားတပ်မတော်ကို ခေတ်မီလက်နက်များ တပ်ဆင်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ အဓိအချက်မှာ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခ အတော်များများကို ဦးဆောင်ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ အာချေးပဋိပက္ခ Ache conflict ပဲဖြစ်ပါသည်။ ပြည်တွင်းရေးတည်ငြိမ်မှု Internal Stability ကို တည်ဆောက်နိုင်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အရပ်ဘက်၏ ခေါင်းဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍ အလိုလို မြင့်တက်လာခဲ့ရသည်။ နောက်တစ်ခုနာမည်ကြီးသည်မှာ ၎င်းအတိုက်အခံများပေါ်တွင်ထားရှိသည့် Yodhoyono ၏သဘောထားဖြစ်ပါသည်။ အတိုက်အခံများအပေါ်တွင် နှိမ်ချဆက်ဆံခြင်း၊ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း၊ ဖယ်ထုတ်ခြင်းများကို ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့ပြီး အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဂိုဏ်းဂဏ္ဍကွဲပြားမှုများ၊ ပဋိပက္ခများကိုရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။ ဤအတွက်ကြောင့်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံတွင် သမ္မတ Thaksin ၊ ဖိလစ်ပိုင်မှ Arroyo တို့ ကြုံခဲ့ရသည့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့ အစည်းအတွင်းမှ ပဋိပက္ခများကို ရှောင်နိုင်ခဲ့ပြီး ဒီမိုကရက်တစ်အလေ့အကျင့်ကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းပဲ ဖြစ်ပါသည်။ အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှ မညီညွှတ်မှုများသည် စစ်ဘက်၏ အခန်းကဏ္ဍကို အလိုလိုမြင့်တက်စေကြောင်း Yudhayono က ကောင်းကောင်းကြီး သဘောပေါက်သည်ဟု ဆိုရပါမည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ်တွင် အရပ်ဘက်နိုင်ငံရေးအကွဲအပြဲများကြောင့် တပ်မတော်မှဝင်ရောက်ထိန်းသိမ်းခဲ့ရသည့် သာဓကရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် စစ်ဘက်ကို နိုင်ငံရေးမှ ထွက်သွားပါလို့ ပါးစပ်ပြောမျှ (lip service) မလုပ်ခဲ့ဘဲ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းကိုသာ တင်းပြည့်ကျပ်ပြည့် ခိုင်ခိုင်မာမာ ဖြစ်အောင်တည်ဆောက်ခဲ့ပါသည်။ တနည်းအားဖြင့် နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေး အတွက် လိုအပ်သော အင်စတီကျူးရှင်းများ (Soft and Hard Infrastructure) များကို တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ စစ်ဘက်နှင့်အရပ်ဘက် အပြန်အလှန် အသိအမှတ်ပြုပြီး၊ ပါဝါနှင့် လုပ်ငန်းတာဝန်ခွဲဝေကာ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
ဤနေရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာယူဆပြောဆိုနေကြသည့် Huntington ၏ သီအိုရီကို ပျက်ပြားစေခဲ့သောအချက်မှာ အင်ဒိုနီးရှား စစ်ဘက်သည် Professional ဖြစ်လာသည့်အတွက်ကြောင့် နိုင်ငံရေးပါဝင်ပါတ်သက်မှုကို လျော့ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု မဆိုနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ၎င်း၏ ကြည်းတပ်မှ လက်နက်များ၏ ၆၂ ရာခိုင်နှုန်း၊ ရေတပ်မှ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသော သင်္ဘောများနှင့် လေတပ်မှ ၃၁ ရာခိုင်နှုန်းသော လေယာဉ်များသာ အမှန်တကယ် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်ဟု ၂၀၀၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှာ တရားဝင် ကြေညာခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ်သည် ဒေါင်ဒေါင်မြည် Professional မဖြစ်သေးဘဲ အရှေ့တောင် အာရှ စစ်တပ်များနည်းတူ သူမသာ ကိုယ်မသာ အခြေအနေတွင်သာ ရှိသေးသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှားတပ်မတော်၏ Military Doctraine နှင့် Internal Structure များသည်လည်း ထူးထူးခြားခြားပြောင်းလဲခဲ့သည့်အချက် မတွေ့ရပါ။ ထို့ကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ Democracy အပြောင်းအလဲသည် စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက်နားလည်မှုတည်ဆောက်နိုင်ခြင်း၊ အရပ်ဘက်မှ ၎င်း၏ Leadership နှင့် Capacity ကိုမြှင့်တင်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်သာလျင် အောင်မြင်ခဲ့သည်ဆိုတာ တွေ့ရမည်ဖြစ်ပါသည်။
ဤအခြေအနေများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံကို နှိုင်းယှဉ် သုံးသပ်ကြည့်လျင် ကွဲပြားခြားနားသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီအပြောင်းအလဲကို စစ်ဘက်မှဦးဆောင် ပြောင်းလဲ ပေးခဲ့ပြီး အရပ်ဘက်အနေဖြင့် ယခုအချိန်ထိ ၎င်း၏ ခေါင်းဆောင်မှုနှင့်စွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန် သတိမမူမိသေးကြောင်းတွေ့ရပါသည်။ နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ် ရင့်ကျက်မှုပေါ်မူတည်ပြီး စစ်ဘက်၏ နိုင်ငံရေးအခန်းကဏ္ဍကို လျော့ချသွားမည်ဟု တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်မှ ပြည်တွင်း၊ပြည်ပ မီဒီယာများနှင့် တွေ့ဆုံတိုင်းတွင် တရားဝင်ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် တွေ့ခဲ့ရသို့ မြန်မာနိုင်ငံ၏အရပ်ဘက်အစိုးရသစ်သည် ၎င်း၏ ခေါင်းဆောင်မှုနဲ့ အရည်အသွေးကို မည်သို့မည်ပုံ တည်ဆောက်မည်နည်း ဆိုသည်မှာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသည့် အချက်ဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ Yodhoyono ကိုင်တွယ်ခဲ့ပုံကို သုံးသပ်ကြည့်မည်ဆိုလျင်-
(၁) စစ်ဘက်ကို နိုင်ငံရေးမှဝေးဝေးနေရန်၊ ထွက်သွားရန်ချည်းပြောနေသော လေလုံးပစ်ခြင်း (lip service) ပုံစံမလုပ်ဘဲ ကိုယ်တိုင်ဖြည့်ဆည်းရမည့် ကိစ္စများဖြစ်သည့် Internal Stability နှင့် Good governance ကိုတည်ဆောက်သွားပါသည်။ စစ်ဘက်နှင့် မတင်းမာသောဆက်ဆံရေးပုံစံကို ပညာသားပါပါ တည်ဆောက်သည်။ “Burma’s Armed Forces: Power Without Glory” ရေးသားခဲ့သူ Andrew Selth က မြန်မာနိုင်ငံတွင် တက်လာမည့် အစိုးရသည် Federalism ဆိုသည်ကိုသာ လေပစ်နေပြီး နိုင်ငံ၏ ရေရှည် တည်ငြိမ်ရေး အတွက် ဘာလုပ်မည်နည်း ဆိုသည် မသိရသေးပါလို့ သူ၏ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်တွင် မှတ်ချက်ပေးသွားခဲ့ဘူးသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ သတိထားစရာအချက် ဖြစ်ပါသည်။
(၂)   စစ်ဘက်၏ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက်လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့ခြင်းဖြင့် စစ်ဘက်၏ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။
(၃)    အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ အတွင်းတွင်လည်း ဒီမိုကရက်တစ် အလေ့အကျင့်ကို တည်ဆောက်သွားပါသည်။ တနည်း ဂိုဏ်းကဏ္ဍတိုက်ပွဲများနှင့် အပြန်အလှန် ဖယ်ထုတ်ခြင်းများကို ရှောင်ကြဉ်သွားပါသည်။
(၄)   မလိုအပ်သည့် မဖြစ်သင့်သည့်နေရာများတွင် အာဏာပါဝါကို ဇွတ်အတင်းမတည်ဆောက်ခဲ့ပါ။ ဥပမာ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနလို လုံခြုံရေးနှင့် ပတ်သက်သော အဓိကနေရာများမှာ ရှိသင့်သည့်သူများ၏ လက်ထဲတွင်သာရှိစေခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနတွင် ဝန်ကြီးနှင့် ဒရိုင်ဘာပဲ အရပ်သားရှိသည်ဟု စကားနာထိုးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ကျွမ်းကျင်သူများလက်ထဲတွင်သာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိစေပြီး မလိုလားအပ်သော အားပြိုင်မှုများကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့ပါသည်။ ထူးခြားမှုမှာ Yodhoyono ၏ Democratic Party သည် စစ်ဘက်မှ အတွေ့အကြုံနှင့် ပညာပြည့်ဝသော ပင်စင်စားများအတွက် ထိရောက်သောနိုင်ငံရေးယာဉ် Effective Political Vehicle သဖွယ်ဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။
ဤအချက်များမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်၏ စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေးတည်ဆောက်ခဲ့ပုံ အစိတ်အပိုင်းတစ်ချို့ ဖြစ်ပါသည်။ Professionalism နှင့် Civilian Control ဆိုသည့် အပေါ်တွင် ကျွန်တော်တို့၏ တစ်ဝက်တစ်ပြတ် အယူအဆအမှားများနှင့် ပြောင်းလဲလျက်ရှိသော စစ်ဘက်-အရပ်ဘက် ဆက်ဆံရေး သီအိုရီများအကြောင်းကို နမူနာယူနိုင်ဖွယ်ရှိသည့် နိုင်ငံနှင့် ချိန်ထိုးကြည့် ခြင်းပဲဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထပ်တူပြုဖို့ (လုံးဝ) မလိုအပ်သည့်တိုင် အတုယူစရာ၊ သင်္ခန်းစာ ယူစရာများနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါသည်။ တိုတိုနှင့် ရှင်းရှင်းပြောနိုင်သည့်အချက်မှာ အရပ်ဘက် နှင့် စစ်ဘက် အပြန်အလှန် လွှမ်းမိုးဖို့၊ ချုပ်ကိုင်ဖို့ ကြိုးစားသည့် အယူအဆများသည် ရာစုနှစ် တစ်ခုစာလောက် နောက်ကျသွားပြီ ဟုပြောနိုင်ပါသည်။ Responsibility sharing လုပ်ရန်ပြောဆိုနေကြသည့် ခေတ်အခါသို့ရောက်နေပြီဖြစ်သည်။ ကောင်းကွက်များကို ထုတ်နှုတ်ယူနိုင်လျင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အဖိုးမဖြတ်နိုင်သော သင်္ခန်းစာများလည်းဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရသော စစ်ဘက်-အရပ်ဘက်ဆက်ဆံရေးအခင်းအကျင်းသစ်အတွက် မိမိတပ်မတော်သားများအနေဖြင့် ကြိုတင်မျှော်တွေးထားနိုင်ဖွယ်ရာ အထောက်အကူတစ်ခု ဖြစ်ပါစေကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။ ။

“အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်းရှိ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၏မဏ္ဍိုင်ဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ”

တရုတ်နိုင်ငံ၏တိုးတက်လာမှု၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ကြီးထွားလာမှု၊ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပြန်လည်နိုးထလာမှုများကြောင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် အခြားဒေသများထက် နိုင်ငံတကာရေးရာတွင် မဟာဗျူဟာမြောက်အရေးပါတဲ့ဒေသတစ်ခု ဖြစ်လာပါသည်။ စစ်အေးကာလ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ၊ အထူးသဖြင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ဗြိတိသျှတို့ စူးအက် အရှေ့ဒေသတွေကနေ ဆုတ်ခွာပြီးချိန်တွေမှာ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကို အမေရိကန်တို့ လွှမ်းမိုးထားခဲ့ပါသည်။ နှစ်ပေါင်းအတော်ကြာအောင် လစ်လျူရှုထားပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ အမေရိကန်တို့ရဲ့ အာရုံစူးစိုက်မှု ဗဟိုချက်သည် အနောက်ဘက်ကနေ အရှေ့ဘက်ကို ရွေ့လျားခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ မူဝါဒဆိုင်ရာအဆုံးအဖြတ်ပေးသူများ၏ အာရုံကျရာ ဖြစ်လာပါသည်။ ၎င်းဒေသတွင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ထက်ဝက်နီးပါးလောက်နေထိုင်ပြီး သယံဇာတများ ပေါကြွယ်ဝသည့်အပြင်၊ အထူးသဖြင့် ဟိုက်ဒရိုဂျင်နဲ့ ကာဗွန်ဒြပ်ပေါင်းများ ထွက်ရှိသည့်နေရာလည်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ဤဒေသတွင် ကမ္ဘာ့စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး နှင့် စက်မှု အင်အားကြီးပါဝါများ ကူးလူးဆက်ဆံရာ မရှိမဖြစ်အရေးပါသော ပင်လယ်ပြင်ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းတည်ရှိရာလည်း ဖြစ်သည့်အတွက် အင်းအားကြီးပါဝါများနှင့် အင်းအားကြီးမားလာနေသောပါဝါများ၏ မဟာဗျူဟာမြောက်ပြိုင်ဆိုင်မှုကြားတွင် အဓိကကျသော ဇာတ်ခုံတစ်ခုဖြစ်လာပါသည်။ သို့သော်လည်း အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် မလုံခြုံမှု၊ မဟာဗျူဟာမတည်ငြိမ်မှုများနှင့် နေရာတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများနှင့် ဝရုန်းသုန်းကားဖြစ်မှုများ၏ အဓိကနေရာဒေသတစ်ခုဖြစ်သည့် ဤဒေသတွင် နယ်စပ်ပြဿနာများ၊ အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားမှုများ၊ ရေပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုများစသည့် ပေါက်ကွဲလုနီးပါးအခြေအနေများနှင့်လည်း ပြည့်နှက်နေပါသည်။
အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ “အရှေ့မျှော်ဝါဒ” (Look East) နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ “အနောက်သို့ခြေလှမ်း” (Go West) တို့ဆုံရာနေရာလည်းဖြစ်ပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ၎င်း၏အရှေ့မျှော်ဝါဒ ကို ၁၉၉၀ အစောပိုင်းနှစ်များထဲက ကျင့်သုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းမူဝါဒသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးသာမက ၎င်း၏ဒေသတွင်းပါဝါကို အားဖြည့်ရန်လိုအပ်သောအချက်ဖြစ်သည့် အရှေ့အာရှအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့် စီးပွားရေး၊မဟာဗျူဟာမြောက်ဆက်ဆံရေးဏ္ဍကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက်ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းမူဝါဒကို ဝန်ကြီးချုပ် နာရာစီမရာရို (P.V. Narasimha Rao) ကအတည်ပြုပေးခဲ့ပြီး နောက်တက်လာသည့်အစိုးရအဆက်ဆက် လက်ဆင့်ကမ်းကျင့်သုံးခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထဲတွင် Tri-service Andaman & Nicobar Command ကိုတည်ဆောက်ပြီး ၎င်း၏ လက်ရှိရေတပ်နှင့် လေတပ်စွမ်းအားများကို မြှင့်တင်ခဲ့ပါသည်။ ဒီဖြစ်စဉ်များကြောင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာသည် အိန္ဒိယတစ်နိုင်ငံတည်းပိုင် မဟုတ်ဘူးလို့ တရုတ်နိုင်ငံက ဝေဖန်ခဲ့ပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ၁၉၉၀ အစောပိုင်းနှစ်များမှစ၍ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထဲတွင် အကျိုးစီးပွားဖြစ်ထွန်းတိုးတက်မှုများ ရှိခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း တိုးတက်လွှမ်းမိုးလာနိုင်မှုသည် အမေရိကန်နှင့် အခြားဒေသတွင်းနိုင်ငံများကို အထိတ်တလန့်ဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းမှ တရုတ်ရေတပ်၏သရုပ်သကန်ကို “ပုလဲသွယ်” မဟာဗျူဟာ (String of Pearls) ရယ်လို့ အနောက်နိုင်ငံမှ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လေ့လာဆန်းစစ်သူများနှင့် အထူးသဖြင့် အမေရိကန်များက ဝေါဟာရတီထွင်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ၂၁ ရာစုအလည်လောက်မှစ၍ သမုဒ္ဒရာနှစ်ခုကို ပိုင်စိုးနိုင်သော အင်အားကြီးပါဝါ (two-ocean maritime power) ဖြစ်လာရန်အတွက် ပစိဖိတ်နှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာနှစ်ခုစလုံးကို လွှမ်းမိုးရန် သူ့နည်းသူ့ဟန် ရည်မှန်းချက်များရှိပါသည်။ အနောက်သို့ခြေလှမ်း (Go West) ဟုခေါ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဒီပလိုမေစီ မဏာမခြေလှမ်းသည် “A belt and a road” တည်ဆောက်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ စီးပွားရေး ပိုးပတ်လမ်း (Silk Road Economic Belt) နှင့် ၂၁ ရာစု၏ ပင်လယ်ရေကြောင်း ပိုးလမ်းမ (Martime Silk Road) ကိုရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သမ္မတ ဇီဂျင်ပင်း (Xi Jinping)က ၎င်းစီမံချက်သည် နှစ်ဦးနှစ်ဘက် အကျိုးရှိစေမည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (win-win) ကိုဦးတည်မည့် လမ်းကြောင်းဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အနောက်သို့ခြေလှမ်း (Go West) မူဝါဒဖြစ်ပေါ်လာခြင်းသည် သူ့နိုင်ငံအတွက် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးအရစိုးရိမ်ပူပန်မှု နှင့် အကြမ်းဖက်ဝါဒလို ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာခြိမ်းခြောက်မှုများက အဓိကမောင်းနှင်အားများဖြစ်ပါသည်။ သမ္မတ ရှီဂျင်းဖိန် (Xi Jinping) က Maritime Silk Road (MSR) အယူအဆကို ၂၀၁၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအတွင်း အင်ဒိုနီးရှားလွှတ်တော်၌ ပထမဆုံးထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကိစ္စအောင်မြင်ရန်အတွက် အရှေ့တောင်အာရှဒေသသည် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ သိသိသာသာ ပါဝင်နေပါသည်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) သည် MSR အတွက် အဓိက သော့ချက်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်းမှ ရေပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုများသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ MSR အကောင်အထည်ဖော်မှုအတွက် အခက်အခဲဖြစ်စေပါသည်။
အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကို စိတ်ဝင်စားကြောင်းပြသသော နောက်နိုင်ငံတစ်ခုမှာ ဂျပန်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေး (Shinzo Abe) ၏ ၂၀၁၃ ခုနှစ် အရှေ့တောင်အာရှခရီးစဉ်တွင် ၎င်းဒေသအတွင်းမှာရှိသော ဂျပန်၏ မဟာဗျူဟာမြောက်အကျိုးစီးပွားကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ဂျာကာတာမြို့၌ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ သံခင်းတမန်ခင်း မူသစ် ၅ ချက် (The Bounty of the Open Seas: Five New Principles for Japanese Diplomacy) ကို ဝန်ကြီးချုပ်အာဘေးမှ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ၎င်းမိန့်ခွန်းတွင် ဝန်ကြီးချုပ်ရှင်ဇိုအာဘေး ပြောကြားခဲ့သည့် မူဝါဒ (၅) ချက်မှာ
•   ပထမမူဝါဒမှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆုံရာဒေသတွင် လွတ်လပ်စွာ တွေးတော၊ ရေးသား၊ ပြောဆိုခွင့်များကို ကာကွယ်ရန် နှင့် လူသားများ ရရှိပြီးဖြစ်သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာတန်ဖိုးများ အပြည့်ဝဆုံး ပွင့်လန်းနေရမည်။
•   ဒုတိယမူဝါဒမှာ အားလုံးအတွက်အရေးကြီးသော ပင်လယ်ပြင်များတွင် အင်အားနှင့် ထိန်းချုပ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် စိုးမိုးမှုရှိစေရေး သေချာရန် ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းရည်ရွယ်ချက်နှစ်ခုနှင့် ဆက်စပ်ပြီး အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အင်အာချိန်ခွင်လျှာပြန်လည်ထိန်းညှိမှုကို အင်တိုက်အားတိုက် ကြိုဆိုသည်။
•   တတိယမူဝါဒမှာ ဂျပန်သံခင်းတမန်ခင်း၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် လွတ်လပ်၍ ပွင့်လင်းသော စီးပွားရေး အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်မှုကို ဖော်ဆောင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်ခုချင်း၏ အမျိုးသားစီးပွားရေးကို ပိုမိုရင်းရင်းနှီးနှီးဆောင်ရွက်ခြင်းအားဖြင့် လူထုနှင့် ကုန်ပစ္စည်းတွေကနေတဆင့် ကုန်သွယ်မှု၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ၏ ချိတ်ဆက်မှု စွမ်းအားကို ပိုပြီးသေချာအောင်လုပ်ရမည်။ အာရှဒေသနှင့် ဆက်သွယ်မှု ပိုမိုတိုးတက်စေရန်အတွက် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ထင်ရှားသည့် အကောင်အထည်ဖော်မှုမှာ မဲခေါင်ဒေသအတွက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းမှုကို စတင်ဖော်ဆောင်နေသည့် တောင်ဘက်စီးပွားရေးစြင်္ကံ (Southern Economic Corridor) တည်ဆောက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။
•   စတုတ္ထမူဝါဒမှာ ၎င်းဒေသတွင်ရှိသောပြည်သူလူထုနှင့် ဂျပန်ပြည်သူလူထုအကြား အမြဲတမ်းအကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမည့် ယဉ်ကျေးမှုအချင်းချင်း အပြန်အလှန် ယှက်နွယ်ဆက်ဆံရေးကို ဆောင်ကြဉ်းရန်ဖြစ်သည်။
•   ပဉ္စမနှင့်နောက်ဆုံးမူမှာ နိုင်ငံများ၏ အနာဂတ်ကိုဆက်ခံမည့် မျိုးဆက်သစ်များအချင်းချင်း အပြန်အလှန်ဆက်ဆံပြီး တွေ့ဆုံဖလှယ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးရန်အတွက်ဖြစ်သည်ဟု ပါရှိပါသည်။
ပထဝီဝင်အနေအထားအရ အရှေ့တောင်အာရှကျွန်းဆွယ်သည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာနှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကို ဆက်သွယ်ပေးထားသည့် ပေါင်းကူးတံတားပင်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း မကြာသေးမီက ပညာရပ်ဆိုင်ရာလေ့လာချက်များတွင် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းမှ အရှေ့တောင်အာရှကျွန်းဆွယ်၏ မဟာဗျူဟာမြောက် အဓိကအချက်အခြာဖြစ်မှုကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အရေးကြီးသည့်အချက်များထဲမှ ထင်ရှားသည့်အချက်တစ်ခုမှာ နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်မှုနှင့် စွမ်းအင်ထောက်ပံ့မှုကို နှောင့်ယှက်နိုင်သော မလက္ကာရေလက်ကြား (Malacca Strait) ဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကိစ္စတွင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) သည် ဒေသတွင်း အဖွဲ့အစည်းများတည်ထောင်ခြင်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ကူညီပံ့ပိုးပေးသည့် စီမံချက်များမှတဆင့် ဒေသတွင်း မဟာဗျူဟာမြောက်သေချာရေရာမှုကို အားပေးကူညီသည့်နေရာတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ၏ လုံခြုံရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးအတွက် စိုးရိမ်မှုများ ကျယ်ပြန့်လာသည်နှင့်အမျှ၊ အင်အားကြီးပါဝါများ၏ ဒေသတွင်း ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးနှင့် ပထဝီမဟာဗျူဟာ ပြိုင်ဆိုင်မှုများကြားတွင် ASEAN အနေနှင့်လည်း တက်ကြွသည့် အဓိကဇာတ်ကောင်တစ်ယောက်ဖြစ်လာဖို့လိုအပ်ပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ပထဝီအနေအထားအရ အရှေ့တောင်အာရှ၏ အနောက်ဖက်စွန်းတွင်တည်ရှိသည်။ တောင်အာရှ၊ အရှေ့တောင်အာရှ၊ အရှေ့အာရှဒေသများနှင့် ဆက်စပ်နေပါသည်။ ခိုင်မာတောင့်တင်းသည့် ရေကြောင်းမဟာဗျူဟာသာ ဖော်ထုတ်နိုင်မည်ဆိုလျှင် နတ်မြစ်ဝမှ ဘုရင့်နောင်အငူအထိ ကျယ်ပြန့်သော (၂၂၂၈) ကီလိုမီတာရှည်လျားသည့် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကြီးသည်၊ မြန်မာနိုင်ငံကို ဒေသတွင်း ပင်လယ်ရေကြောင်းအင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအဖြစ် ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ပါသည်။ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်းမှ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်နှင့် မြေထဲပင်လယ်တို့၏ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် မျက်နှာချင်းဆိုင်ထားသော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကစားရန်အတွက် နေရာကောင်းဖြစ်ပါသည်။ အထူးစီးပွားရေးဇုန်များပါဝင်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ မြေပေါ်မြေအောက်သယံဇာတများနှင့် ပထဝီတည်နေရာသည် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၏မဏ္ဍိုင် ဖြစ်လာမည့် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အဖိုးတန်ပိုင်ဆိုင်မှု နှင့် အရည်အသွေးများပဲဖြစ်ပါသည်။
သမ္မတ ဂျင်မီကာတာ၏ အမျိုးသား လုံခြုံရေးဆိုင်ရာအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် ဇဘစ်နရီး ဘရင်န်ဇ်စကီ (Zbigniew Brzezinski) ၏ အယူအဆအပေါ်အခြေခံ၍ “မဟာဗျူဟာမြောက်ပထဝီဇာတ်ကောင်” (Geostrategic Player) နှင့် “ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၏မဏ္ဍိုင်” (Geopolitical Pivot) တို့၏ အနှစ်သာရကို ရှင်းပြလိုပါသည်။ ဘရင်ဇ်စကီ၏ အလိုအရ “မဟာဗျူဟာမြောက်ပထဝီဇာတ်ကောင်” ဆိုသည်မှာ ပါဝါကိုကိုင်တွယ်နိုင်သော စွမ်းရည်နှင့် အမျိုးသားစိတ်ဆန္ဒလည်းရှိပြီး အခြားနိုင်ငံများ၏ အရေးကိစ္စကို ပြောင်းလဲနိုင်ရန်အတွက် ၎င်း၏နယ်နမိတ်ကိုကျော်လွန်ပြီး သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်သည့် ဇာတ်ကောင်များဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းဇာတ်ကောင်များတွင် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးအရ မတည်ငြိမ်မှု အလားအလာ ပင်ကိုယ်ဗီဇရှိသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် Geostrategic Player ဟုခေါ်ဆိုနိုင်သော နိုင်ငံများအနက် ထင်ရှားသောနိုင်ငံများမှာ အမေရိကန်၊ ရုရှား၊ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ဖြစ်ပါသည်။ Geographical Pivot ဆိုသည်မှာ ထိုနိုင်ငံများ၏အရေးပါမှုသည် ၎င်းတို့၏စတင်မှုနှင့်ပါဝါမှ ဆင်းသက်လာခြင်းမဟုတ်ဘဲ ၎င်းတို့၏အကဲဆတ်သည့် တည်နေရာနှင့်အားနည်းချက်များကိုအကြောင်းပြုပြီး ဖြစ်ပေါ်လာသော Geostrategic Player များ၏အပြုအမူတွေကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အကျိုးဆက်ပဲဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ အများအားဖြင့် နိုင်ငံတစ်ခုကို ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးမဏ္ဍိုင်အဖြစ်သတ်မှတ်မည်ဆိုလျှင် ထိုနိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်အနေအထားအရ အရေးကြီးသောနေရာတွင်တည်ရှိမှု၊ သို့မဟုတ် အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ခုအတွက် အရင်းအမြစ်၊ သယံဇာတတစ်ခုခုကို ပေးဖို့ငြင်းဆန်မှု စသည့်ကိစ္စရပ်တွေကနေ ဆုံးဖြတ်ပါသည်။ အချို့ကိစ္စရပ်များတွင် Geographical Pivot နိုင်ငံသည် နေရာဒေသတစ်ခုအတွက် (သို့) အချက်အချာကျသောနိုင်ငံတစ်ခုအတွက် ကာကွယ်ရေးဒိုင်းတစ်ခုလိုတောင် ဖြစ်နိုင်ချေရှိပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် Geographical Pivot နိုင်ငံတစ်ခုရှိနေခြင်းသည် တက်ကြွသော မဟာဗျူဟာမြောက်ပထဝီဝင်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတစ်ခု၏ နိုင်ငံရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအတွက် အလွန်သိသာထင်ရှားသော အရေးပါမှု (အကျိုးဆက်) တွေရှိလိမ့်မည်ဟု ဘရင်န်ဇကီက ဆိုပါသည်။
အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသအတွင်း တွေ့ရသည့် အဓိကအင်အားကြီးပါဝါများမှာ အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ ရုရှား နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ပင် ဖြစ်ပါသည်။ Geostrategic Player တွေလို့လဲ သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ ရုရှားအနေနှင့် “Near Abroad” ဟုသတ်မှတ်ထားသော ဥရောပဒေသတွင်ရှိသည့် ၎င်း၏အကျိုးစီးပွားလောက် ဒီဒေသအတွင်းတွင် တက်ကြွသည့်ဇာတ်ကောင်တစ်ယောက် မဟုတ်ပါ။ သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအတွင်း ၎င်း၏ လွှမ်းမိုးနိုင်မှု မသေချာကတည်းက အိန္ဒိိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း၌ သြဇာတည်ဆောက်ရင်း ၎င်းဒေသအတွင်းမှာ ကြီးမားသောအကျိုးစီးပွားနှင့် သိသာထင်ရှားသော Geostrategic Player ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်း၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် စွမ်းအင်ဆာလောင်မွတ်သိပ်နေတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်တာနှင့်အညီ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် အာဖရိကဒေသမှ စွမ်းအင်ရယူရန်အတွက် အရှေ့တောင်အာရှ၏ ပင်လယ်လမ်းကြောင်းကို အကြီးအကျယ်မှီခိုနေရပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် မလက္ကာရေလက်ကြား (Malacca Strait) လိုနေရာမျိုးသည်   တရုတ်နိုင်ငံအတွက် အားနည်ချက်ကိုဖြစ်စေနိုင်သော Choke Points များဖြစ်ပါတယ်။ ဤပြဿနာကိုကိုင်တွယ်နိုင်ရန်အတွက် တရုတ်နိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှရေပြင်၏ အဓိကနေရာများကို ဖြတ်သန်းပြီး ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း အတော်များများကို တည်ဆောက်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ သည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နယ်နမိတ်ချင်းထိစပ်နေပြီး အန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထွက်ပေါက်ပိုင်ဆိုင်သည့် အရှေ့တောင်အာရှ ၏ တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်င်ငံ၏ အနောက်ဘက်ဆိပ်ကမ်း ကျောက်ဖြူမြို့မှ ယူနယ်ပြည်နယ်၊ ကူမင်းအထိ ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းကို မကြာသေးမီကပင် တည်ဆောက်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံကျောက်ဖြူမြို့တွင်ရှိသော ရေနက်ဆိပ်ကမ်းနှင့် အထူးစီးပွားရေးဇုံသည် တရုတ်နိုင်ငံအတွက် အန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်းမှ မဟာဗျူဟာမြောက်အကျိုးစီးပွားဖြစ်သကဲ့သို့ ထုတ်ဖော်ပြော ဆိုခြင်းမရှိသော တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပင်လယ်ပြင်ဆိုင်ရာ အဖိုးတန်ပိုင်ဆိုင်မှု (China’s Maritime assets) လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဤပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးပြိုင်ဆိုင်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် လွှမ်းမိုးလာနိုင်မှုက အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်ရှိသော အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာမြောက်အကျိုးစီးပွားကို ကျဆင်းစေသည်မှာ အမှန်ပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ်များကတည်းက တရုတ်နိုင်ငံရဲ့လွှမ်းမိုးမှုကို တန်ပြန်နိုင်ရန်အတွက် မြန်မာအစိုးရနှင့် ရင်းနှီးသောဆက်ဆံရေးထူထောင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရေကြောင်းဆိုင်ရာစွမ်းရည်များ မြှင့်တင် ရာတွင် ကူညီပံ့ပိုးပေးခဲ့ပါသည်။
အထက်ပါအကြောင်းအချက်များပေါ်တွင်မူတည်ပြီး တရုတ်နှင့်အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့၏အားပြိုင်မှုကြားမှ မြန်မာနိုင်ငံ၏ပထဝီဝင်တည်နေရာကို အသေအချာ ကောက်ချက်ဆွဲနိုင်သည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းမှ မဟာဗျူဟာမြောက်ပထဝီဇာတ်ကောင် (Geostrategic Player) များဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့၏ မဟာဗျူဟာမြောက်အကျိုးစီးပွားကို ကိုင်လှုပ်နိုင်သော ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၏မဏ္ဍိုင် (Geopolitical Pivot) ပင်ဖြစ်ပါသည်။ ဤနေရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာမူဝါဒများသည် တရုတ်နှင့်အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာမြောက်အားပြိုင်မှုကို အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်သည့် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးသည့်အချက်မှာ ကိုယ့်နိုင်ငံ၏ အဓိကကျသောပထဝီဝင်တည်နေရာမှ အကောင်းဆုံးအကျိုးကျေးဇူးတွေကိုရယူပြီး Geostrategic Player နိုင်ငံနှစ်ခုကြားတွင် ချီးကျူးထိုက်သော Geopolitical Pivot နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိရန်ဖြစ်သည်။ ကိုယ့်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင်တည်နေရာ၏ အားသာချက်ကို ထုတ်ယူသုံးစွဲနိုင်တဲ့ (အသုံးချနိုင်သည့်) စိတ်ဆန္ဒနှင့် စွမ်းရည်မရှိခဲ့လျှင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းမှ အင်းအားကြီးပါဝါနှစ်ခု၏ အားပြိုင်မှုကြားတွင် အသုံးချခံ (နယ်ရုပ်လေးတစ်ခု) သဖွယ် ဖြစ်လာပါလိမ့်မည်။

ဒေါက်တာအောင်မျိုး
Translated by Maung Kyaw (9/4/2015 /TUE/ 21 00/At IUJ)