ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် အာဆီယံအဖွဲ့တို့၏ လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှု (Free Trade) ဖော်ဆောင်နေမှု၊ နောက်ကွယ်မှအကြောင်းတရားများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် အာဆီယံအဖွဲ့အနေဖြင့် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှုဖော်ဆောင်ရေး (Free Trade) အစီအစဉ်များ၊ အာဆီယံနိုင်ငံများ ရရှိနိုင်သည့်အကျိုးအမြတ်များနှင့် နောက်ကွယ်မှအကြောင်းအရင်းများ သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

၂၀၂၃ ခုနှစ်သည် အာဆီယံ-ဂျပန်ဆက်ဆံရေး၏ နှစ်(၅၀)ပြည့်သည့် နှစ်ပတ်လည် ဖြစ်ပြီး အပြန်အလှန်မှီခိုအားထားမှု တိုးပွားလာခြင်း၏ ပြယုဂ်ဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံသည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး၏ ၃.၆ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ပိုင်ဆိုင်ထားသော်လည်း ၎င်းတွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပြည်ပဈေးကွက် (Overseas Subsidiaries) ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိနေပါသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း ရင်းနှီးမတည်ငွေ(Capital Investment) ထည့်ဝင်ခြင်းသည် ၎င်းနိုင်ငံ၏ ဒေသတွင်းစီးပွားရေး ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုထက် အဆပေါင်းများစွာ ကြီးမားပြီး အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအရင်းအမြစ်သည် ပြည်ပ တိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု(Foreign Direct Investment)များက ဖော်ဆောင်ပေးနေသည့် စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းများတွင် မူတည်နေပါသည်။

အာဆီယံနိုင်ငံများအတွင်း လုပ်ငန်းချဲ့ထွင်လာသော ဂျပန်နိုင်ငံသားပိုင်ကုမ္ပဏီ များသည် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ ပို့ကုန်ကဏ္ဍကို ထောက်ပံ့ပေးနေသည့် အဓိကအခန်း ကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပါသည်။ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် ပြည်ပကုမ္ပဏီများသို့ တင်ပို့ခဲ့သည့် ပို့ကုန်ကိန်းဂဏန်းများကို ဖော်ပြခဲ့ရာ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် အာဆီယံ အဖွဲ့၏ ပို့ကုန်တင်ပို့မှုအများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်းပို့ကုန်တန်ဖိုး၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းသည် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများမှ ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အလားတူ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်လည်း စုစုပေါင်း ပို့ကုန်တန်ဖိုး၏ ၇၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမတည်ငွေများမှ ရရှိနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ Thailand’s Board of Investment (BOI)၏ ပြောကြားချက်အရ FDI ပမာဏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးပွားလာခြင်းနှင့် Plaza Accord ၏ ၁၉၈၅ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကြားကာလတွင် စီမံကိန်းအရေအတွက် တိုးပွားလာခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ထောက်ပံ့ပေးမှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ အဆိုပါအချက်က ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပို့ကုန်ကဏ္ဍကို ဂျပန်ကုမ္ပဏီများက ထောက်ပံ့ ပေးနေသည်ဟု မီးမောင်းထိုးပြနေပါသည်။ အဆိုပါ ဂျပန်နိုင်ငံသားပိုင် ကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အကျိုးအမြတ်များ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခြင်းဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကိုလည်း အထောက်အပံ့ပေးနေပါသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံအတွက် အာဆီယံသည် အမေရိကန် နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယအကြီးဆုံး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝင်ငွေရရှိနေသည့် အရင်းအမြစ်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆက်လက်၍ ဂျပန်ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် အာဆီယံကို အလားအလာကောင်းသော စီးပွားရေးရည်မှန်းချက်အဖြစ် ရှုမြင်နေရခြင်းအကြောင်းမှာ လုပ်သားအင်အား ပေါများခြင်းနှင့် ကုန်ကျစရိတ် လျှော့ချနိုင်ခြင်း(Cost-Competitive)ကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ နောက်ထပ်အချက် တစ်ချက်မှာ အာဆီယံ၏ ခိုင်မာသည့် Free Trade ဖော်ဆောင်မှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်များ နောက်ပိုင်းကတည်းက Free Trade Agreements (FTAs) များနှင့်အခြားသော Free Trade ပုံစံများသည် ဝင်ငွေမညီမျှမှုများ မြင့်တက်လာသည့်အတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများနှင့် မကျေနပ်မှုများလည်း ကြီးထွားလာခဲ့ပါသည်။ စီးပွားရေး ကောင်းမွန်သည့် အချို့သောနိုင်ငံများသည် ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်ဆိုင်ရာ အားနည်းချက်(Trade Agreement Fatigue)ဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် လက္ခဏာများလည်း ရှိနေပါသည်။ အာဆီယံအနေဖြင့် Regional Comprehensive Economic Partnership -RCEP တွင် ကောင်းမွန်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည့်အပြင် အာဆီယံအပေါင်း ၁ FTAs အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းကိုလည်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ စီးပွားရေးအဆင့်အတန်း မတူညီသည့်နိုင်ငံများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အာဆီယံအဖွဲ့အနေဖြင့် ၎င်း၏အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များကို လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှုနှင့် စီးပွားရေးအသိုက်အဝန်းများမှတစ်ဆင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှု စာရင်းမှဖယ်ရှားပေးနိုင်ခဲ့ခြင်းက အခြားသောနိုင်ငံများအတွက် အားတက်စရာဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ အာဆီယံ၏ အဓိကကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ အကြားတွင် တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုများ၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ ကွဲလွဲမှုများနှင့် အခြားသော အကြောင်း ကိစ္စရပ်များကြောင့် စီးပွားရေးဖလှယ်မှုများ လျော့ကျသွားနိုင်သည့်အတွက် စွန့်ခွာခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာမည်ကို ပညာရှင်များက စိုးရိမ်လျက်ရှိကြပါသည်။

ဆက်လက်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံက အဆိုပြုခဲ့သည့် Indo-Pacific Economic Framework for Prosperity-IPEF သည် မဟာမိတ်နိုင်ငံများနှင့် မိတ်ဆွေနိုင်ငံများဖြင့် ကုန်သွယ်ရေးတိုးချဲ့ဖော်ဆောင်မှု “Friendshoring” သဘောတရားကို ရှာဖွေနေခြင်း ပင်ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါအဖွဲ့တွင် အာဆီယံ ၇ နိုင်ငံပါဝင်နေပြီး မေလတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် G-7 အစည်းအဝေးတွင်လည်း ခေါင်းဆောင်များက Econimic Resilience and Economic Security နှင့် သက်ဆိုင်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့ကြပါသည်။ Nikkei ဖိုရမ်တစ်ခုဖြစ်သည့် “Future of Asia” တွင် စင်ကာပူနိုင်ငံက အာရှနိုင်ငံသားများအနေဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမှတစ်ဆင့် အကျိုးအမြတ်များ ဖော်ဆောင်နိုင်မည်ဟု ပြောကြားထားပါသည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကွဲပြားမှုများကြောင့် ဒေသတွင်းအဖွဲ့ အစည်းများကို ယှဉ်ပြိုင်မှုများဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည့်အတွက် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကို ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများနှင့် ပေါင်းစည်းသည့်နေရာတွင် အခက်အခဲများဖြင့် ရင်ဆိုင်ရစေနိုင်ပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် အာဆီယံအဖွဲ့၏ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များအတွင်းသို့ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းရောက်ရှိနေပြီး အာဆီယံအတွက် တရုတ်နိုင်ငံသည် အကြီးဆုံးကုန်သွယ်ရေးမိတ်ဖက်နိုင်ငံလည်းဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံအနေဖြင့် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့် ကုန်ပစ္စည်းများ မပြတ်လပ်စေရေးအတွက် Free Trade များဖြင့် အခြားသော အရင်းအမြစ် များမှ ဝယ်ယူခြင်းများကို လုပ်ဆောင်နေရပါသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံအနေဖြင့်လည်း ထိုကဲ့သို့ ဆောင်ရွက်နေရပြီး စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုနည်းပါးသည့်အပြင် သွင်းကုန်များ အပေါ်တွင်လည်း များစွာမှီခိုနေရပါသည်။ သို့သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုအညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၆ နေရာ၌ ရပ်တည် နေပါသည်။ လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှုအစီအစဉ်များသည် မသေချာမရေရာမှုများဖြင့် ရင်ဆိုင် နေရချိန်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် အာဆီယံတို့အနေဖြင့် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှု ဖော်ဆောင်ခြင်း များကို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ပြီး ကုန်ပစ္စည်းဝယ်ယူမှုကို တစ်နိုင်ငံတည်းအပေါ်တွင် မှီခိုနေခြင်းထက် အရင်းအမြစ်ပေါင်းများစွာမှရရှိရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်းရေးသားဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် အာဆီယံနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့အနေဖြင့် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်မှု ဖော်ဆောင်ခြင်းများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ပြီး အင်အားကြီးနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့အပေါ်တွင် လွန်ကဲစွာမှီခိုမှုကို လျှော့ချသင့်ကြောင်း အကြံပြုရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း စီးပွားရေး အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်သည့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အာဆီယံအဖွဲ့နှင့် ကုန်သွယ်မှုအများဆုံး ဖော်ဆောင်နေသည့်အပြင် ၎င်းနိုင်ငံအတွက် အကျိုးအမြတ်များကိုလည်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များထံမှ အပြန်အလှန်ရယူနေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ အနေဖြင့် အင်အားခြင်းပြိုင်ဆိုင်နေသည့် နိုင်ငံကြီးများထံမှ အကူအညီများရယူ နေမည့်အစား ဂျပန်နိုင်ငံကဲ့သို့ ဒေသတွင်းအင်အားကြီးနိုင်ငံများဆီမှ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်နေသည်ဟု အကြံပြုထားပါသည်။

လက်ရှိတွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပင်လယ်ပြင်ပိုင်နက် အငြင်း ပွားမှုများရှိနေသော်လည်း နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထိန်းသိမ်း ထားနိုင်သည့်အပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံနှင့်လည်း ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်အောင် တည်ဆောက်ထားနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့်လည်း စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးကဏ္ဍများတွင်လည်း မျှတစွာပုံဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်သည့် အနေအထားမျိုး ရှိခဲ့သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အာရှတိုက်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အဓိကမိတ်ဖက်နိုင်ငံဖြစ်လာပြီး တရုတ်နိုင်ငံကို တန်ပြန်ဆောင်ရွက်သည့် ကြားခံနိုင်ငံကဲ့သို့လည်း ဖြစ်လာနေပါသည်။ သို့ရာတွင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုရှိနေသော အာဆီယံ အဖွဲ့၏ Free Trade ဖော်ဆောင်မှုများကို ဂျပန်နိုင်ငံမှ လက်လွတ်မခံနိုင်သောကြောင့် လက်တွဲဖော်ဆောင်နိုင်မည်ဆိုပါက နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အတွက် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အကျိုး အမြတ်များ ပိုမိုရရှိလာနိုင်သည့်အပြင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၌ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများလည်း ပိုမိုဖော်ဆောင်လာနိုင်မည်ဟု ယူဆရပါသည်။

ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် တရားဝင်သတမန်ရေးအရ အတက်အကျများရှိခဲ့သော်လည်း၊ Back Door Diplomacy နည်းလမ်းဖြင့် နောက်ကွယ်မှ ပံ့ပိုးမှုများရှိခဲ့သည့် နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာ-ဂျပန် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးတွင် ပါးနပ်လိမ္မာသော သံတမန်ရေးနည်းလမ်းများကို အသုံးပြုနိုင်မည်ဆိုပါက ဂျပန်-အာဆီယံ အပြန်အလှန်ဖော်ဆောင်မည့် စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေး အစီအစဉ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သွယ်ဝိုက်၍ အကျိုးများစွာ ဖြစ်ထွန်းနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

73072823

ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ပြီးခဲ့သောရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမှု အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ရွေးကောက်ပွဲအခြေအနေများနှင့် ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်၏ နိုင်ငံရေးလောက ကြီးစိုးမှုအခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး သိသင့်သည့် အချက် ၅ ချက်အား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် အောက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ၁၂၅ နေရာအတွက် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးအဖြစ် ကုလသမဂ္ဂနှင့်ပူးပေါင်း၍ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် ၁၉၉၃ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲပြီးနောက် (၇)ကြိမ်မြောက် ကျင်းပသည့် ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ လွတ်လပ်၍ တရားမျှတမှု မရှိကြောင်းနှင့် ကာလကြာဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ဟွန်ဆန်(Hun Sen) ဦးဆောင်သည့် ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူ့ပါတီ(Cambodia People’s Party-CPP)က ဆက်လက်ကြီးစိုးနိုင်မည်ဟူသော ဝေဖန်ချက်များ ထွက်ပေါ်လျက်ရှိပါသည်။ တစ်ဖက်သတ်ဆန်သည့် ကမ္ဘောဒီးယားရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်ပါအချက် ၅ ချက်ကို သိရှိရန်လိုအပ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
ပထမအချက်မှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြုလုပ်သည့်ရက်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ဖြစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပြုလုပ်သည့်နေ့တွင် မဲဆန္ဒရှင် ၉.၇ သန်းခန့်သည် နိုင်ငံ တစ်ဝန်းမှ မဲရုံ ၂၃,၇၈၉ ရုံတွင် ဆန္ဒမဲထည့်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ဆန္ဒမဲကို မဖြစ်မနေ လာရောက်ထည့်ရန် မလိုအပ်သော်လည်း လက်ရှိတွင် အတိုက်အခံပါတီ Candlelight party ကို ရွေးကောက်ပွဲယှဉ်ပြိုင်မှုမှ ထုတ်ပယ်ခဲ့ပြီးနောက် ဝေဖန်မှုများ မြင့်တက်လျက်ရှိရာ ပါတီသည် ရွေးကောက်ပွဲတရားဝင်ဖြစ်မှုကို ပြသနိုင်ရန်အတွက် ပြည်သူများ လာရောက်မဲပေးရန် တိုက်တွန်းလျက်ရှိပါသည်။ CPP ပါတီသည် ပါတီငယ် ၁၇ ပါတီကို ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပြုပြီး တက်ကြွသည့် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးလျက် ရှိသည်ဟု ပြောကြားထားပါသည်။ အဆိုပါ ပါတီငယ်များသည် CPP ပါတီကို ယှဉ်ပြိုင် နိုင်သည့် စွမ်းရည်နှင့် အဆက်အသွယ်များမရှိကြောင်းနှင့် မဲဆန္ဒနယ်အဆင့် မဲလက်မှတ် ရေတွက်ခြင်းကို ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပသည့်နေ့တွင် စတင်ရေတွက်မည်ဖြစ်ပြီး မဲစာရင်း အတိအကျအား ထုတ်ပြန်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
ဒုတိယအချက်တွင် မဲဆွယ်စည်းရုံးခြင်း၌ CPP ၏ တစ်ဖက်သတ်ကြီးစိုးမှုနှင့် အခြားပါတီများ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်အခြေအနေဖြစ်ပါသည်။ ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ မဲဆွယ် စည်းရုံးခြင်းကို စတင်ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီဖြစ်ရာ CPP ပါတီအနေဖြင့် မြို့နယ်များနှင့် ပြည်နယ်များတွင် မဲဆွယ်စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ သို့သော် မှတ်ပုံတင်ထားသည့် ပါတီများအနက် ပါတီ ၆ ခုသာလျှင် ချီတက်လမ်းလျှောက်လှုံ့ဆော်မှုနှင့် လူထု လှုပ်ရှားမှုများ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိနေပါသည်။ ထို့နောက် CPP ပါတီသည် ၎င်းတို့၏ အတိုက်အခံ ပါတီဖြစ်သည့် Candlelight party မှ ကိုယ်စားလှယ် ၄ ဦးအား မဲဆွယ်စည်းရုံးစဉ် အတွင်း ပြည်သူများအား မဲမသမာမှုပြုလုပ်ရန် တိုက်တွန်းလျက်ရှိသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်များဖြင့် ဖမ်းဆီးအရေးယူမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
တတိယအချက်မှာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်သည့် ပါတီများနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စရပ်ဖြစ်ပါသည်။ CPP ပါတီသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးလောကတွင် နှစ်ပေါင်း ၄၀ ခန့်ကြာ အသာစီးရခဲ့သည့် နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၁၉၈၅ ခုနှစ်ကတည်းက ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည့် ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဟွန်ဆန်သည် နိုင်ငံအတွင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ ပါတီငယ်များအနက် Funcinpec ပါတီသည် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအစိုးရတွင် ပူးတွဲပါဝင်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အာဏာဖြန့်ခွဲခွင့်ကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခံခဲ့ရပါသည်။ ထို့နောက် လူငယ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများ၊ အမျိုးသမီးများ၊ လယ်သမားများနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုများကို ဦးတည်ဖြေရှင်းမည့် အခြားပါတီများလည်းရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
စတုတ္ထအချက်မှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရေးနယ်ပယ်အတွင်း ဆွေမျိုးကောင်းစားရေး ဝါဒကို တွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုလာခြင်းဖြစ်ပါသည်။ CPP ပါတီ၏ အထက်လူကြီးပိုင်းတွင် ရွေးချယ်တင်မြောက်ခြင်းကဏ္ဍရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ မျိုးဆက်အလိုက် လက်ဆင့်ကမ်း ပေးအပ်ခြင်းများ လုပ်ဆောင်လာခဲ့ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်သည် ၎င်း၏ သားဖြစ်သူ စစ်တပ်အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ် ဟွန်မနက် (Hun Manet) အား ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်အဖြစ် ခန့်အပ်ရန် ထောက်ခံခဲ့ကြပါသည်။ထို့ပြင် ဟွန်ဆန်သည် သားဖြစ်သူ ဟွန်မန်နီ(Hun Many)နှင့် သားမက် နင်မ်ချန်ဒရာ (Nim Chandara)ကိုလည်း လွှတ်တော်အတွင်းနေရာများ ပေးအပ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် CPP ပါတီအတွင်း ကိုယ်စားလှယ် ၁၂ ဦးခန့်သည် သက်ဆိုင်ရာ၏ ဆွေမျိုးတော်စပ်သူများသာဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြ ထားပါသည်။
ပဉ္စမအချက်မှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာ၏ အမြင်နှင့် သုံးသပ်ချက်များဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ယခင် ကုလသမဂ္ဂက ချမှတ်ပေးသည့် ရွေးကောက်ပွဲ လမ်းကြောင်းများမှ လွဲချော်၍ အာဏာရှင်ဆန်သည့် လမ်းကြောင်းများသို့ ပြောင်းလဲ လာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံက ဝေဖန်လျက်ရှိပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းသူများသည် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအတွင်း ဒီမိုကရေစီစနစ်ကျဆင်းလာမှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်ဆိုပါက ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များအား အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်သွားမည့် ဥပဒေကြမ်းတစ်ခုကို အဆိုတင်သွင်းရန် ပြင်ဆင်လျက်ရှိပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှ အကြီးအကဲ Volker Turk ကမူ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအစိုးရအနေဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးကို အလေးထားရန် တိုက်တွန်းပြောကြားခဲ့ပြီး တစ်ဖက်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်သည့် တရုတ်နိုင်ငံသည် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများ၏ ပြစ်တင် ဝေဖန်မှုများမှ ကာကွယ်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအား စီးပွားရေးနှင့် သံတမန်ရေး ဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့မှုများ ပေးအပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်ပဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အန္တရာယ်မှ ကာကွယ်ပေးသွားမည်ဟု ကတိပြုပြောကြားထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်
ဆောင်းပါးတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲတွင် တစ်ပါတီတည်းသာကြီးစိုးနေသည့်အခြေအနေများ၊ ဟွန်ဆန်၏ ဆွေးစဉ်မျိုးဆက် အာဏာဆက်လက်ထိန်းချုပ်ရေး လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် အနောက်အုပ်စု၏ သဘောထားများကို ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲစနစ်သည် အောက်လွှတ်တော်(အမျိုးသား လွှတ်တော်)၊ အထက်လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ကွန်မြူနီ/ဆန်းကတ်(Commune/ Sangkat) ကောင်စီရွေးကောက်ပွဲများကို အချိုးကျကိုယ်စားပြုစနစ်(Proportional Representative System- Closed List)ကို ကျင့်သုံး၍ ဆောင်ရွက်သောစနစ်ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါစနစ်အရ မဲဆန္ဒရှင်များသည် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကို ဆန္ဒပြု ရခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ ပါတီကိုသာ ဆန္ဒပြုရမည်ဖြစ်ပါသည်။ မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် အသက် ၁၈ နှစ်ပြည့်ပြီးသော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသား ကျား/မ မရွေး ဆန္ဒမဲ ပေးပိုင်ခွင့် ရှိပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ အမျိုးသားရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် ၅ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည့် အောက်လွှတ်တော်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲများကို ၁၉၉၃၊ ၁၉၉၈၊ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၈၊ ၂၀၁၃ နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်များတွင် အသီးသီးကျင်းပပေးခဲ့ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း အထက်လွှတ်တော်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲများကို ၂၀၀၆ ၊ ၂၀၁၂ နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်များတွင် ကျင်းပပေးခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် အထက်ပါအတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲများ ပုံမှန်ပြုလုပ်လျက် ရှိသော်လည်း နိုင်ငံသည် စစ်မှန်သည့် ဒီမိုကရေစီအစိုးရပုံစံမျိုး မဟုတ်ဟု အနောက်အုပ်စုမှဝေဖန်လျက်ရှိပါသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် စာရင်းတင်သွင်းသည့် ပါတီများဖြင့် ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီကို ကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်ဟု ပုံဖော်ထားရှိသော်လည်း အားကောင်းသည့် အတိုက်အခံပါတီများကို နည်းမျိုးစုံဖြင့် ကန့်သတ်ထားရှိပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲများ ပြုလုပ်လျက်ရှိသော်လည်း ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန် သည် ဝန်ကြီးချုပ် နေရာကို ၎င်း၏သားဖြစ်သူအား လက်ဆင့်ကမ်းမည့် အရိပ်အယောင်များလည်း ရှိနေ ပါသည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတစ်ခု၏ ပကတိပြည်တွင်းရေး အဖြစ်မှန်နှင့် အခြေအနေများမှာ ပညာရှင်များသည်ပင် မှန်ကန်စွာ သုံးသပ်နိုင်ရန် ကန့်သတ်ချက်ရှိနေပြီး လက်တွေ့တွင် ပြည်တွင်းရေးတည်ငြိမ်မှုနှင့် နိုင်ငံစဉ်ဆက်မပြတ် တိုးတက်လာရေးသည်သာ ပဓာနဖြစ်သည်ကိုလည်း တွေ့ရပါသည်။
ယခုအခါ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်းများဖြစ်သော ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတို့၌ ရွေးကောက်ပွဲအတွင်းနှင့် ရွေးကောက်ပွဲအပြီးတွင် နိုင်ငံရေးလှုပ်ခတ်မှုများနှင့် ပြည်ပမှ ဝေဖန်ပြစ်တင်မှုများလည်း ပေါ်ထွက်နေသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံငယ်များ၏ ပြည်တွင်းရေးကို အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများ၏ ဖိအားပေးမှုများ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများမှာ ကလင်ဒါကျဖြစ်ပေါ်လာမည့် သဘောတရားများသာ ဖြစ်သောကြောင့် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများအလိုက် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် နိုင်ငံကြီးများအကြား Hedging ပြုလုပ်နိုင်သည့် အဆင့်သို့ရောက်ရှိရေးသည်သာ လက်တွေ့ကျသည့် နိုင်ငံရေးသဘောတရားဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။
Myanmar Aspect
72072723

အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် AI နည်းပညာကို လက်နက်သဖွယ်အသုံးချနေခြင်းအပါဝင် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်အကြား နည်းပညာအားပြိုင်မှုများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် နည်းပညာကဏ္ဍကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက် ဉာဏ်ရည်တု(Artificial Intelligence -AI) နည်းပညာကို လက်နက်သဖွယ် အသုံးပြု နေခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ (UN Security Council) အစည်းအဝေးတွင် ဉာဏ်ရည်တု (Artificial Intelligence -AI) နည်းပညာများနှင့်ပတ်သက်သည့် အန္တရာယ်သည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မှု ဖြစ်လာခြင်းကို ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါသည်။ လတ်တလောဖြစ်ပွားနေသည့် သက်သေအထောက်အထားများအရ AI နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထိန်းညှိ ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုဖြစ်လာနေပါသည်။ AI ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အတွက် လိုအပ်သည့်စံနှုန်းများနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နေ သော်လည်း အမေရိကန်လွှတ်တော်အမတ်များ၏ ဆွေးနွေးမှုများတွင် AI နည်းပညာကို လက်နက်အဖြစ်အသုံးပြုရန် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးနေမှုများက အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်း၊ သို့မဟုတ် နိုင်ငံများအတွက် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်နေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အမေရိကန်အထက်လွှတ်တော်၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Chuck Schumer က Algorithms များကို ၎င်းတို့၏ စံနှုန်းများနှင့်အညီ ထိန်းညှိဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းမရှိပါက အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီအခြေခံအုတ်မြစ်ကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ AI နည်းပညာကဏ္ဍသည် အမေရိကန်နိုင်ငံထက် သာလွန်သွားနိုင်ပြီး AI လောကကို လွှမ်းမိုးသွားနိုင်ကြောင်းနှင့် ဒီမိုကရေစီစနစ်သည်လည်း အကျဘက်သို့ ရောက်ရှိသွားနိုင် သည်ဟု ပြောကြားထားပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားများသည် အချို့သောကိစ္စရပ် များကို စံနှုန်းများနှင့် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်သည့်အခါတိုင်း အပြုသဘောမဆောင်သည့် (Zero-Sum Game)ပုံစံများဖြင့် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်လေ့ရှိပြီး မသေချာမရေရာမှုများနှင့် ပရမ်းပတာအခြေအနေများကိုသာ ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ကိစ္စရပ်များလည်း ရှိခဲ့ဖူးသည်ဟုဆိုပါသည်။ လက်ရှိတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တရုတ်နိုင်ငံကို ဆန့်ကျင်သည့် နည်းပညာစစ်ပွဲတွင် AI သည်စစ်မျက်နှာစာသစ်တစ်ရပ်အနေဖြင့် ပါဝင်လာလာပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် AI ကဏ္ဍ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဈေးကွက်များနှင့် အကျိုးအမြတ်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆက်လက်၍ အမေရိကန်လွှတ်တော်၏ ဥပဒေပြုရေးကြိုးပမ်းချက်များအပြင် Biden အစိုးရအဖွဲ့သည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ Cloud-Computing ဝန်ဆောင်မှုများ အတွင်းသို့ တရုတ်ကုမ္ပဏီများ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ရန် ပြင်ဆင်နေကြောင်းကို The Wall Street ဂျာနယ်က ယခုလအစောပိုင်းတွင် ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများထံမှ AI နှင့်ပတ်သက်သည့် ဝန်ဆောင်မှုများကို တရုတ်ဝယ်လက်များ အသုံးချမှုမှ ကာကွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ AI နည်းပညာကဏ္ဍသည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့၏ နည်းပညာယှဉ်ပြိုင်မှုများမှ လွတ်ကင်းနိုင်မည်မဟုတ်ဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် အဆင့်မြင့်နည်းပညာနယ်ပယ်တိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးနိုင်ရန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံကို Chip War ဆင်နွှဲခြင်းဖြင့် ဖိနှိပ်မှုများပြုလုပ်ပြီး နည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုများကို ထိန်းချုပ်ရန် ဆန္ဒရှိနေပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ရန်လိုမုန်းထားမှုကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏ အစိုးရများအနေဖြင့် AI နည်းပညာကို စည်းကမ်းတကျအသုံးချနိုင်ရေး စိန်ခေါ်မှုများနှင့် တွေ့ကြုံရနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် Chip နှင့် ပတ်သက်သည့် လုပ်ဆောင်မှုများကို ကြည့်ခြင်းဖြင့် Biden အစိုးရ၏ နိုင်ငံရေးတွင် ဆောင်ရွက်လာနိုင်သော စံနှုန်းများနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို နားလည်ရန် မခက်ခဲကြောင်းနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံသည် နည်းပညာကဏ္ဍကို လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်နိုင်ရန်အတွက် AI ကို အရေးပါသည့် လက်နက်အဖြစ်ယူဆနေသည်ဟုဆိုသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် AI အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် စည်းမျဉ်းဥပဒေများ ထုတ်ပြန်ခြင်း(Rule-Making)အစီအစဉ်များအား တရုတ်နိုင်ငံကို ဆန့်ကျင်သည့် လက်နက်အဖြစ် လွဲမှားစွာအသုံးပြုခဲ့ပါက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ AI ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအစီအစဉ်များအတွက် ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာကဏ္ဍကို ထိန်းချုပ်ထားမှုကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ အဆင့်မြင့်နည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများသည် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ လွှမ်းမိုးခြယ်လှယ်မှုအောက်သို့ ရောက်ရှိ သွားနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ အချုပ်အားဖြင့် AI ကဲ့သို့ အဆင့်မြင့်နည်းပညာကဏ္ဍများတွင် အချို့သောနိုင်ငံ များသည် အခြားသောနိုင်ငံများ၏ နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဖျက်လိုဖျက်ဆီးပြုခြင်း၊ အဟန့်အတားပြုခြင်းနှင့် မလိုလားအပ်ဘဲ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပိတ်ပင်တားဆီးမှုများ ပြုလုပ် နေမည်ဆိုပါက ပွင့်လင်းစွာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ အခွင့်အရေးနှင့် အကျိုးစီးပွားများကို ယုတ်လျော့သွားစေနိုင်ပါသည်။ အဆိုပါအခင်းအကျင်းကိုကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများနှင့် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ AI အုပ်ချုပ်မှုစည်းမျဉ်းများတွင် တရားမျှတမှုရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်နေ့က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် UNSC အစည်းအဝေးတွင် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အမြဲတမ်း ကိုယ်စားလှယ် Zhang Jun က AI နှင့်ပတ်သက်သည့် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်း ၅ ခုကို အဆိုပြုခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါအချက်များက အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ သဘောထားမဟုတ်ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်းအနေဖြင့်တရုတ်နိုင်ငံက အဆိုပြုခဲ့သည့်စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာရန်လိုအပ်ကြောင်းရေးသားဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရ ပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့၏ ယှဉ်ပြိုင်မှုများ၌ AI နည်းပညာ သည်လည်း အခန်းကဏ္ဍတစ်ရပ်မှပါဝင်လာပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ AI နည်းပညာနှင့် ပတ်သက်သည့် သဘောထားများက ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးနှင့် အမျိုးသား အကျိုး စီးပွားအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု ဝေဖန်ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။လက်ရှိတွင် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံအကြားတွင် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်ကောင်းမွန်ရန် အမေရိကန်နိုင်ငံမှ ဝန်ကြီးများ၊ ကိုယ်စားလှယ်များ စေလွှတ်၍ ဆောင်ရွက်နေသော်လည်း နည်းပညာယှဉ်ပြိုင်မှုနယ်ပယ်တွင် အားသာလျက်ရှိသော အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများစွာနှင့် ကုမ္ပဏီများအား အစိုးရအထောက်အပံ့ဖြင့် AI ကဏ္ဍကို ဖွံ့ဖြိုးရန်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသော တရုတ်နိုင်ငံအား ဟန့်တားရန် ကြိုးစားမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိနေပါသည်။ ထို့သို့ နိုင်ငံကြီးများအကြား နည်းပညာအားပြိုင်မှုက ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက်လည်း ခြိမ်းခြောက်မှုများ အဟန့်အတားများ ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆရသည့်အတွက် မိမိတို့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ နည်းပညာတိုးတက်မှုများနှင့်အတူ လိုက်ပါစီးမျောနိုင်ရန် ကြိုတင်မျှော်တွေး ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်ခြင်းမှာ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများ၏ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myamar Aspect

71072623

ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ရှိ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ(India’s Diaspora)၏ အခန်းကဏ္ဍ ကြီးထွားလာမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

နိဒါန်း

လက်ရှိအချိန်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လူဦးရေသည် ၁.၄ ဘီလီယံကျော်ရှိနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏လူဦးရေထက် အနည်းငယ်ပိုများပါသည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိ နေသော အိန္ဒိယနိုင်ငံသားနှင့် နိုင်ငံသားမဟုတ်သူများအပါအဝင် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ (India’s Diaspora)၏ လူဦးရေသည် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိနေသော တရုတ် နွယ်ဖွားများ၏ လူဦးရေထက် ပိုမိုများပြားပြီး အဆိုပါ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အောင်မြင်မှု အခန်းကဏ္ဍသည်လည်း တဖြည်းဖြည်းနှင့် ကြီးမားလျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယ နိုင်ငံအတွက် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်တွင် ရောက်ရှိနေသော အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် အလွန်အရေးပါကြောင်းကို သိသင့်သည့် အချက် ၅ ချက်ဖြင့် သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ပထမအချက်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ စတင်အခြေချ နေထိုင်မှုနှင့် ကြီးထွားလာမှုတို့ကို ဖော်ပြထားပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည့် ၁၉၄၇ ခုနှစ်ကတည်းက အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ(Migrants) အများစုသည် ချမ်းသာသည့် နိုင်ငံများ(အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ကနေဒါစသည်)သို့ သွားရောက် အခြေချနေထိုင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဥပဒေများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ် ခဲ့ပြီး အဆိုပါဥပဒေထဲတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ လာရောက်မည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်း နေထိုင်သူများဆိုင်ရာ ခွဲတမ်းချမှတ်ထားမှုကို ဖယ်ရှား၍ ပညာရည်ထူးချွန်သူများနှင့် အရည်အချင်းရှိသူများကို ဆွဲဆောင်စည်းရုံးသည့်အချက်များကို ထည့်သွင်းခဲ့ပါသည်။ အလားတူပင် ဩစတြေးလျ၊ ကနေဒါနိုင်ငံတို့သည်လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံကဲ့သို့ပင် ၎င်းတို့၏ဥပဒေများကို ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ရှိ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အရေအတွက် ပိုမိုများပြားလာပြီး ၎င်းတို့၏ အခန်းကဏ္ဍ သည်လည်း တဖြည်းဖြည်းကြီးထွားလာကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်၊။

ဒုတိယအချက်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရည်အချင်းရှိသူများ နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ အခြေချ နေထိုင်မှု ပိုမိုများပြားလာခြင်းကို ဖော်ပြထားပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဘွဲ့ရပညာတတ် အများစု နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်ရခြင်းမှာ အခြားသောနိုင်ငံများမှ ပေးအပ်သည့် မက်မောဖွယ်ကောင်းသော အလုပ်အကိုင်၊ လုပ်ခလစာကြောင့် ဖြစ်သည့် အပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပူပြင်းသောရာသီဥတုကိုပါ ရှောင်နိုင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၌ အမေရိကန်နိုင်ငံမှ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ရှိ အရည်အချင်းရှိသောပညာရှင်များ (ဥပမာ ကွန်ပျူတာ သိပ္ပံပညာရှင်၊ ဆေးပညာရှင်စသည်)ကိုသာ ပေးအပ်သည့် “H-1B” ဗီဇာထုတ်ပေးမှု၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများမှ ရရှိထားပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အတော်ဆုံးနှင့် ထူးချွန်သောပညာရှင်အများစုသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံထက် အခြားသောနိုင်ငံများတွင်သာ အခြေချနေထိုင်ရန် စိတ်ထားထက်သန်သည်ဟု အိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရ၏ စီးပွားရေးအကြံပေး Arvind Subramanian က ဆိုထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် Journal of Development Economics ၏ အဆိုအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏နာမည်ကြီးနည်းပညာတက္ကသိုလ်ဖြစ်သည့် Indian Institute of Technology ဘွဲ့ရ အများစုသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်ခြင်းထက် အခြားသောနိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်ရန် ပို၍စိတ်ဝင်စားကြောင်း၊ ပါဝါအပျော့(Soft Power) ဆိုသည့် စကားစုကို တီထွင်ခဲ့သော Harvard တက္ကသိုလ်၏ ပါမောက္ခ Joseph Nye က နိုင်ငံတစ်ခုအနေဖြင့် ပါဝါအပျော့ကို တည်ဆောက်ရာ၌ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်တွင် ရောက်ရှိ အခြေချနေထိုင်သော ၎င်း၏ နိုင်ငံသားများရှိနေရုံဖြင့် နိုင်ငံ၏ “ပါဝါအပျော့”ကို တည်ဆောက်ရန် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း အဆိုပါနိုင်ငံသားများကသာ နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် အောင်မြင်သောသူများ၊ အရည်အချင်းရှိသောသူများ ဖြစ်လာပါက မိခင်နိုင်ငံအတွက် များစွာ အထောက်အကူပြုမည်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုပါသည်။ လက်ရှိအချိန်၌ အိန္ဒိယနွယ်ဖွား အမေရိကန် နိုင်ငံသားများ၏ တစ်နှစ်ဝင်ငွေသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅၀,၀၀၀ ရှိပြီး တရုတ်နွယ်ဖွား အမေရိကန်နိုင်ငံသားများ၏ တစ်နှစ်ဝင်ငွေသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၅,၀၀၀ ကျော်သာ ရှိပါသည်။ အဆိုပါအိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ပြန်လည်ငွေလွှဲပေးပို့မှုသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ GDP ၏ ၃ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးရှိသည့်အပြင် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ရှိ အိန္ဒိယ နွယ်ဖွားများအနေဖြင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ရှိ ကုမ္ပဏီအများစုတွင် အကြီးဆုံးရာထူးနေရာများ ရယူထားပြီး အချို့သောနိုင်ငံများ၏ အစိုးရကဏ္ဍများတွင်ပါ ရာထူးကြီးကြီးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်နေကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်၌ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ရှိ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အောင်မြင်မှု ပိုမိုရရှိလာခြင်းကို ဖော်ပြထားပါသည်။ လက်ရှိအချိန်၌ နည်းပညာကုမ္ပဏီများဖြစ်သည့် Adobe ၊ Alphabet ၊ IBM နှင့် Microsoft ကုမ္ပဏီတို့၏ အကြီးဆုံးရာထူးနေများ၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများမှာ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများသာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး စီးပွားရေးကျောင်း ၅ ကျောင်းအနက် ၃ ကျောင်း (Harvard Business School အပါအဝင်)၏ ဌာနမှူးနေရာတွင် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်တွင်လည်း ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ House of Commons တွင် အိန္ဒိယနွယ်ဖွား ၁၉ ဦး(လက်ရှိ ဗြိတိန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Rishi Sunak အပါအဝင်)၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံပါလီမန်တွင် ၆ ဦး၊ အမေရိကန်နိုင်ငံကွန်ဂရက်တွင် ၅ ဦး အသီးသီး တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိကြပါသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံကဲ့သို့ပင် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိ နေသည့် တရုတ်နွယ်ဖွားများသည်လည်း အောင်မြင်မှုများရှိကြသော်လည်း ဥရောပနှင့် မြောက်အမေရိကတိုက်တွင်မူ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများလောက် အောင်မြင်မှုမရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

စတုတ္ထအချက်၌ အနောက်အုပ်စုနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လက်ရှိဆက်ဆံရေးတွင် အိန္ဒိယဖွယ်ဖွားများ၏ အရေးပါပုံကို ဖော်ပြထားပါသည်။ လက်ရှိအချိန်၌ တရုတ်-အမေရိကန်ဆက်ဆံရေး တင်းမာနေပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ရန်သူနိုင်ငံအဖြစ် ပိုမိုရှုမြင်လာသော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် လစ်ဘရယ်စံနှုန်းများကို အလေးထားသည့် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့်အတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံထက် အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ပိုမိုနှစ်သက်ပါသည်။ ထို့ပြင် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံ များသို့ ရောက်ရှိနေသည့် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများကြောင့် လက်ရှိအချိန်ထိ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများ၏ ဆက်ဆံရေးသည် ပိုမိုခိုင်မာလျက်ရှိပါသည်။ အဆိုပါ အိန္ဒိယ နွယ်ဖွားများသည် နိုင်ငံ၏ ပြည်ပဆက်ဆံရေးတွင်သာမက ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးအပေါ် တွင်ပါ သက်ရောက်မှုများစွာရှိသောကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်အများစု အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံခြားခရီးစဉ်များတွင် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံများသို့ ရောက်ရှိနေသည့် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများနှင့် တွေ့ဆုံပွဲများ ပုံမှန်ပြုလုပ်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာပုံရိပ် တက်အောင် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

နောက်ဆုံးအချက်၌ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် Modi နှင့် ၎င်း၏ BJP ပါတီမှ Hindu အမျိုးသားရေးဝါဒကို ပုံဖော်နေမှုသည် နိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီပုံရိပ်ကို ထိခိုက်စေသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် Harvard တက္ကသိုလ်၏ ပါမောက္ခ Joseph Nye က အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အဆိုပါအမျိုးသားရေးဝါဒကို ပုံဖော်နေမှုသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပြည်ပဆက်ဆံရေးကဏ္ဍ အပေါ် များစွာထိခိုက်စေသည့်အပြင် နိုင်ငံ၏ပုံရိပ်ကိုပါ ကျဆင်းစေနိုင်ကြောင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲတွင် လူမျိုးရေးတင်းမာမှုများ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပါဝါအပျော့ကဏ္ဍကိုပါ ထိခိုက်လာနိုင်ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ အရပ်ရပ်ရှိ အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏နိုင်ငံတကာပုံရိပ်ကျဆင်းမှုကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ကြောင်း၊ လက်ရှိအချိန်၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများ ကျဆင်း နေသော်လည်း တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးတင်းမာနေမှုကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ ဦးဆောင်သော အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများအနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့်ဆက်ဆံရေးကို ပိုမို ခိုင်မာအောင် ဆောင်ရွက်သွားဖွယ်ရှိသည့်အပြင် အနာဂတ်တွင်လည်း ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိနေသည့် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အခန်းကဏ္ဍသည်လည်း ပိုမိုကြီးထွားလာဖွယ် ရှိကြောင်း ရေးသားဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင်ဖော်ပြထားချက်များအရ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိနေသော အိန္ဒိယ နိုင်ငံသားများနှင့် နိုင်ငံသားမဟုတ်သူများအပါအဝင် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၊ အထူးသဖြင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများသို့ ရောက်ရှိနေသည့် အိန္ဒိယနွယ်ဖွားများ၏ အောင်မြင်မှု၊ ထူးချွန်ထက်မြက်မှုတို့သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်း/ပြည်ပနိုင်ငံရေးကဏ္ဍများ အထိပါ လွှမ်းမိုး သက်ရောက်မှုရှိပြီး ၎င်းတို့၏ အခန်းကဏ္ဍပိုမိုကြီးမားလှသည်ကို ထင်ရှားစွာတွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတစ်ခုမှ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် စွန့်ခွာခဲ့သည့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ၏ ခံယူချက်နှင့် အတွေးအခေါ်ကို တည့်မတ်ပေးနိုင်ပါက၊ ထိုသူများ၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှုနှင့် ပင်ကိုယ်အရည်အချင်းမြင့်မားပါက မိခင်နိုင်ငံအတွက် များစွာအကျိုးဖြစ်ထွန်းကြောင်း ဖော်ထုတ်ရရှိပါသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း အိန္ဒိယ နွယ်ဖွားများ အခြေချနေထိုင်မှုများရှိနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ၎င်းတို့အနေဖြင့် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ဘာသာရေးတို့တွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုများ ရှိသော်လည်း အခြားကမ္ဘာ့နိုင်ငံများမှာကဲ့သို့ ထဲထဲဝင်ဝင်မဟုတ်ဘဲ စီးပွားရေးကဏ္ဍ၌ သီးသန့်အုပ်စုဖွဲ့ဆောင်ရွက်သည့် အလေ့အထရှိသည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။ မည်သည့်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင်မဆို အခြားနိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားမဟုတ်သူများ၏ ခံယူချက်၊ ယုံကြည်ချက်၊ နိုင်ငံသားစိတ်ဓာတ်တို့ကို တည့်မတ်ပေးနိုင်ရန် လိုအပ်သည့် စည်းမျဉ်းဥပဒေများဖြင့် ထိန်းကျောင်းနိုင်ရန်မှာ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံအစိုးရများ၏ တာဝန်သာဖြစ်ပါသည်။

အိန္ဒိယနှင့် တရုတ် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကဲ့သို့ပင် အခြားနိုင်ငံကြီးများသို့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံသားများ များစွာရှိနေပြီး ထိုသူတို့၏ အင်အားသည် မြန်မာနိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးတွင် အဖျက်အားဖြစ်နေသလော တွန်းအားဖြစ်နေသလောဆိုသည်အချက်မှာလည်း တွေးဆဆင်ခြင်ဖွယ်ရာကိစ္စတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ မည်သို့ဆိုစေကာမူ အခြားနိုင်ငံများတွင် အခြေချနေထိုင်သော မြန်မာနွယ်ဖွားများ၊ ပညာတတ်များ၏ အားကို မှန်ကန်သည့်နည်းလမ်းဖြင့် ရယူနိုင်ရန် ကျယ်ပြန့်စွာတွေးခေါ်နိုင်မည်ဆိုပါက အနာဂတ်နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးအတွက် အထောက်အပံ့ကောင်းဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

70072523

အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများ၏ အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာတွင် ဗဟိုအာရှ၏ ကုန်းမြေရှုထောင့်ဘက်သို့ အားဖြည့်လာမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းများတွင် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ ဩဇာ လွှမ်းမိုးမှုကို လျှော့ချရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာ၊ ၎င်းမဟာဗျူဟာ၏ လိုအပ်ချက်များ၊ ဗဟိုအာရှဒေသ၏ အရေးပါမှု များနှင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့အား ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် ဗဟိုအာရှဒေသတွင် ဖော်ဆောင် နေသောနည်းလမ်းများအား သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

တရုတ်နိုင်ငံသည် Global Superpower လမ်းစဉ်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင် ချိန်တွင် နိုင်ငံ၏ ဩဇာအာဏာကို အခိုင်အမာဖော်ပြရန် ပိုမိုခိုင်မာသည့် အစီအမံများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်။ ၎င်းအစီအမံများတွင် အရှေ့နှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ် အတွင်း ပိုက်နက်အငြင်းပွားမှုများ၊ ထိုင်ဝမ်ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ပိုးလမ်းမစီမံကိန်း(Belt and Road Initiative-BRI)နှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအစီအစဉ်(Global Development Initiative -GDI)တို့ ပါဝင်ပါသည်။ အဆိုပါ အစီအမံများနှင့်ပတ်သက်၍ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုများ ပိုမိုတည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေမှုနှင့် လက်ရှိကမ္ဘာ့စနစ်အား အာဏာရှင် စနစ်ဖြင့် ပြောင်းလဲသွားရန် ကြိုးပမ်းနေမှုများကို စိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိကြပါသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်များသည် ရုရှားနိုင်ငံကဲ့သို့ အာဏာရှင်နိုင်ငံများကို ပိုမိုအားကောင်းစေပြီး ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို စိန်ခေါ်လျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ကြောင့် G-7 နှင့် အခြား ဒီမိုကရေစီထိပ်တန်းနိုင်ငံများသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ထိန်းချုပ်ပြီး ၎င်းတို့၏ အခွင့်အာဏာကို ပြန်လည်အားကောင်း စေရန်အတွက် "အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာ" ကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် EU ၏ Indo-Pacific သဘောတူညီမှု၊ အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယနှင့် သြစတြေးလျ နိုင်ငံတို့ ပါဝင်သော QUAD မဟာမိတ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ Belt and Road Initiative ကို တန်ပြန်ရန်အတွက် အမေရိကန်၊ ဂျပန်နှင့် သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့ ဦးဆောင်သော Blue Dot Network တို့ကိုလည်း အလေးထားလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပါသည်။ ဒီမိုကရက်တစ် နိုင်ငံများအနေဖြင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာတွင် ရေကြောင်းကိစ္စရပ်များကိုသာ အဓိကထား လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပြီး ဒေသအတွင်း ပူးတွဲရေတပ်စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် ရေကြောင်း လုံခြုံမှုများကို တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကုန်းတွင်းရှုထောင့် မဟာဗျူဟာအပေါ် တန်ပြန်ဆောင်ရွက်ရန် လစ်ဟာလျက်ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများသည် ဗဟိုအာရှဒေသနှင့် ဆက်ဆံရေးခိုင်မာစေရန် EU- ဗဟိုအာရှမဟာဗျူဟာ၊ ဂျပန်အပေါင်းဗဟိုအာရှနိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ C5+1 အစရှိသည့် အစီအမံများဖြင့် ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ယခု အချိန်အထိ အောင်မြင်မှုမရှိသေးပါ။ ထိုအစီအစဉ်များသည် ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများ မြှင့်တင်သည့် အစီအစဉ်များဖြစ်သော်လည်း အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသရှိ ၎င်းတို့၏ လုပ်ဆောင်မှုများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အကန့်အသတ်ရှိနေပါသေးသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ ဗဟိုအာရှဒေသတွင်းရှိ Eurasian Economic Union ၊ Belt and Road Initiative နှင့် Shanghai Cooperation Organization အစီအစဉ်များသည် ၎င်းတို့ထက် ပိုမိုလွှမ်းမိုးနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဗဟိုအာရှဒေသသည် စီးပွားရေးအရ မဟာဗျူဟာကျကျ အရေးပါသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ လမ်းဆုံလမ်းခွအဖြစ်တည်ရှိနေသည့် ဗဟိုအာရှ၏ မဗျူဟာမြောက် တည်နေရာသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုကို ပြောင်းလဲစေနိုင်ပြီး ၎င်း၏ပေါများသော တွင်းထွက် သယံဇာတများနှင့် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်များကြောင့် အရေးပါလာရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် တာ့ခ်မင်နစ္စတန်-အာဖဂန်-ပါကစ္စတန်-အိန္ဒိယ(TAPI) ပိုက်လိုင်းစီမံကိန်း အပါအဝင် တောင်အာရှနှင့် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများမှတစ်ဆင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ချိတ်ဆက်မှုလိုအပ်နေပါသည်။ ဗဟိုအာရှနှင့် တောင်အာရှအကြား နက်ရှိုင်းစွာ ပေါင်းစည်းမှုသည် စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများကို ပေးစွမ်းနိုင်ပြီး ရေကြောင်းအခြေပြုနိုင်ငံတကာကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ဒေသနှစ်ခုလုံးအတွက် အရေးကြီးပြီး အရှေ့ အလယ်ပိုင်းရှိ တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ ကြီးစိုးမှုကို လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သည့်အပြင် အိန္ဒိယနှင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံကဲ့သို့ တောင်အာရှနိုင်ငံများအနေဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှ၊ အနောက်အာရှနှင့် ဥရောပတို့အထိ ဈေးကွက်စီးပွားရေး ချဲ့ထွင်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံအား တာလီဘန်သူပုန်များ သိမ်းပိုက်ခြင်းနှင့် ရုရှား-ယူကရိန်းပဋိပက္ခများသည် အနောက်အုပ်စုဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများ၏ အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာ၌ ကုန်းမြေရှုထောင့်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားစေသည့် အချက်ဖြစ်လာ ခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိတွင် ဗဟိုအာရှဒေသတွင်း အစိုးရများသည် ဒုက္ခသည်များစီးဆင်းမှု၊ အကြမ်းဖက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန်နှင့် ဒေသတွင်းစီမံကိန်းများကို ကာကွယ်ရန်ကြိုးပမ်းလာခဲ့ကြပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် မှီခိုအားထားမှုကို ရှောင်ရှားရန်နှင့် ရုရှား နိုင်ငံမှ နောက်ထပ်ကျူးကျော်မှုကို စိုးရိမ်ကြသဖြင့် မိတ်ဖက်များတိုးချဲ့ရန် လုပ်ဆောင် လာခဲ့ကြပါသည်။ ရုရှား-ယူကရိန်းပဋိပက္ခများကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စွမ်းအင် မလုံခြုံမှုဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရာ အစားထိုးစွမ်းအင်လမ်းကြောင်းများ မရှိမဖြစ် လိုအပ်လာခဲ့ပြီး ဗဟိုအာရှ၊ တူကီယဲနှင့် ကော့ကေးဆပ်နိုင်ငံတို့ပါဝင်သော ကက်စ်ပီယံအခြေစိုက် စွမ်းအင်ပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းများသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စွမ်းအင်လိုအပ်ချက် များကို ဖြည့်ဆည်းရာတွင် အရေးပါလာခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့ပြင် Trans-Caspian International Transport Route ကဲ့သို့ ဗဟိုအာရှ၏ စွမ်းအင်နှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကွန်ရက်များသည် ရုရှားနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ကို ကျော်လွန်၍ ကုန်သွယ်မှုကို လွယ်ကူချောမွေ့စေနိုင်ပါသည်။ ဗဟိုအာရှဒေသသည် Eurasia ဒေသနှင့် အခြားနိုင်ငံများရှိ လိုအပ်သော ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများအတွက် အာမခံချက်တစ်ခုဖြစ်လာနေပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဒီမိုကရက်တစ်နိုင်ငံများအနေဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသနှင့် ဆက်ဆံကောင်းမွန်စေရန် ပိုမိုအလေးထားလုပ်ဆောင်သင့်ပြီး လက်ရှိရေကြောင်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များအပေါ် အာရုံမှုကို ချိန်ညှိကာ ဒေသတွင်းကုန်းကြောင်းနှင့် ပင်လယ်ရေကြောင်း ဆက်သွယ်မှုအပေါ် အာရုံစိုက်ခြင်းဖြင့် ချိန်ညှိသင့်ကြောင်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် ရည်မှန်းချက်များ အောင်မြင်ရန်နှင့် အနောက်အုပ်စုနိုင်ငံများအနေဖြင့် ဗဟိုအာရှနိုင်ငံများနှင့် အတူတကွ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း အကြံပြုထားပါသည်။

ထိုသို့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် ကောင်းမွန်သည့် အကျိုးကျေးဇူးကို ရရှိနိုင်ပြီး ကုန်သွယ်မှုကွန်ရက် တိုးချဲ့မှုသည် ဒေသဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ လုံခြုံရေးနှင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုလျှော့ချရေးကို မြှင့်တင်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ဗဟိုအာရှဒေသတွင်း မဟာမိတ်များအင်အားတောင့်တင်း လာခြင်းဖြင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ ဒေသတွင်း ဩဇာလွှမ်းမျိုးမှုကို လျှော့ချ နိုင်ပြီး ယူကရိန်းနှင့် ထိုင်ဝမ်တို့အပြင် နယ်မြေချဲ့ထွင်လာနိုင်သည့် ပိုင်နက်ဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများကို ကာကွယ်နိုင်မည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ အာရှအလယ်ပိုင်း ဒေသတွင်း ကုန်းမြေဆက်နွှယ်မှုသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာကို ခိုင်မာစေပြီး အရေးပါသော Euraisa ဒေသရှိ စံနှုန်းကို အခြေခံသည့် သံတမန်ရေးနည်းလမ်းကို မြှင့်တင်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဆောင်းပါးတွင် အနောက်အုပ်စုဒီမိုကရေစီထိပ်တန်းနိုင်ငံများ ကျင့်သုံးနေသည့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာ၏ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်စွက်အကြံပြုရေးသားပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့အား ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် လိုအပ်သည့် ကုန်းတွင်းမဟာဗျူဟာ နည်းလမ်းများနှင့် ဗဟိုအာရှဒေသ၏ အရေးပါပုံတို့ကို မီးမောင်းထိုးပြထားပါသည်။ ဒီမိုကရေစီဦးဆောင်နိုင်ငံဟု ခံယူထားသည့် အမေရိကန်နိုင်ငံသည် ယခင်က အရှေ့အလယ်ပိုင်းပြဿနာအများစုတွင်သာ အလေးထားလုပ်ဆောင်လျက် ရှိရာမှ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးလာသည့် တရုတ်နိုင်ငံကို တန်ပြန်ရန်အတွက် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် Back to Asia မူဝါဒဖြင့် ပြန်လည်လုပ်ဆောင်လာခဲ့ပါသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် ကမ္ဘာ့ရေကြောင်းကဏ္ဍတွင် အရေးပါသည့် ဒေသ တစ်ခုဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ကာကွယ်ရေး၊ လုံခြုံရေးအစရှိသည့် အရေးပါသောကဏ္ဍများ ပါဝင်လျက်ရှိပါသည်။

ထိုသို့ အရေးပါသည့် ရေကြောင်းကဏ္ဍများကို အမေရိကန်နိုင်ငံမှ အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်နေချိန်တွင် တစ်ဖက်၌ ကုန်းတွင်း ရှုထောင့်မဟာဗျူဟာအပေါ် လစ်ဟာမှုရှိလာခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံ အနေဖြင့်ပြည်တွင်းရေးပဋိပက္ခကြောင့် မူဝါဒများပြောင်းလဲလာခဲ့ရပြီး ဗဟိုအာရှကို ဝန်းရံထားနိုင်သော ၎င်း၏မဟာမိတ် ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ပါကစ္စတန်၊ တူကီယဲစသည့် နိုင်ငံ တို့နှင့် ဆက်ဆံရေးတင်းမာမှုများသည် ဗဟိုအာရှကို ထိန်းချုပ်ရာတွင် ဩဇာကျဆင်းလာခဲ့ရသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

ထို့ပြင် ဗဟိုအာရှနိုင်ငံများဖြစ်သည့် ကာဇက်စတန်၊ ကာဂျစ္စတန်၊ တာဂျစ်ကစ္စတန်၊ တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နှင့် ဥဇဘက်ကစ္စတန်နိုင်ငံတို့အနက် ၄ နိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်လျက်ရှိခြင်းကြောင့် ထိုဒေသများတွင် ပြည်တွင်းရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ နိုင်ငံရေးလှုပ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကုန်းတွင်း နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေသော မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းတွင်းရှုထောင့်မဟာဗျူဟာအရွေ့ကို မျက်ခြေမပြတ်ခြင်းသည် အကျိုးမယုတ်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

69072423

အာဆီယံဖိုရမ်၌ ဆွေးနွေးခဲ့သော မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာကိစ္စများအပါအဝင် အခြားဆွေးနွေးချက်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်သလဲ

 

နိဒါန်း

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျာကာတာမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် အာဆီယံဒေသတွင်းဖိုရမ်၊ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် အစည်းအဝေးနှင့် ဆက်စပ်အစည်းအဝေး များတွင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့်ဆက်နွှယ်နေသည့် စီးပွားရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြခြင်းအပေါ် အဓိကအချက် ၅ ချက်အား သုံးသပ်ဖော်ပြပေးပါမည်။

ဖော်ပြချက်

ပထမအချက်ဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော မတူ ကွဲပြားသည့်ပဋိပက္ခများဟူသော ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Don Pramudwinai နှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ကို တွေ့ဆုံရန် မြန်မာ့တပ်မတော် အကြီးအကဲများက ခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းသည် အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် အစည်း အဝေးအတွင်း အများအာရုံစိုက်စရာကိစ္စရပ်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ မြန်မာနိုင်ငံခရီးစဉ်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် သံတမန်ရေး ဆိုင်ရာ ဦးစီးဆောင်ရွက်နေမှုများ၏သာဓကဖြစ်ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့က လုပ်ဆောင်နေသည့် မြန်မာ့အရေး ဖြေရှင်းမှုနည်းလမ်းများဖြင့် ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်ဟုဆိုသည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် အစည်းအဝေးနှင့်ပတ်သက်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်များ ထုတ်ပြန်ရန် နှောင့်နှေးခဲ့ခြင်းက အချို့သောအဖွဲ့ဝင်များအကြားတွင် သဘောထား ကွဲလွဲမှုများရှိနေသည်ကို ပြသနေခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း အာဆီယံဒေသတွင်း နိုင်ငံများက အပြုသဘောဆောင်သည့် တိုးတက်မှုဟု ရှုမြင်ထားသည့် မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး ၎င်းတို့နိုင်ငံ၏ လတ်တလောလုပ်ဆောင်နေမှုများကို ထိုင်းနိုင်ငံက တင်ပြပြီးနောက်တွင် ဒေသတွင်းထိပ်တန်းသံတမန်များက ၎င်းတို့အနေဖြင့် အာဆီယံ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကိုသာ ထပ်လောင်းအတည်ပြု “Reaffirmed ASEAN Unity” ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် အာဆီယံခေါင်းဆောင်များ ထိပ်သီးညီလာခံမတိုင်မီတွင် မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် အာဆီယံတူညီဆန္ဒ ၅ ရပ်အကောင်အထည်ဖော်နေမှုများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြန်လည်သုံးသပ်သွားမည်ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများက ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်သည့် အာဆီယံအဖွဲ့၏ ရပ်တည်ချက်များကို ဂရုတစိုက်ဆောင်ရွက်သင့်သည်ဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံအဖွဲ့အနေဖြင့် လာမည့်စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် ထိပ်သီးညီလာခံ၌ စားရေရိက္ခာဖူလုံရေးအတွက် အစပြုဖော်ဆောင်နေကြောင်းကို ကြေညာနိုင်ရန်အတွက်ရုရှားနိုင်ငံ၏ အထောက်အပံ့များရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေပါသည်။ အာဆီယံအလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌအပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအများစုသည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ ယူကရိန်းနိုင်ငံအပေါ် အပြုအမူ များကို ရှုတ်ချနေသော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ၎င်းတို့၏ ဆက်ဆံရေးကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်ပါသည်။ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများနှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့၏ စားရေရိက္ခာနှင့် စွမ်းအင်ဖူလုံရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးခြင်းများက ယူကရိန်းအရေးကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် ဖိအားများကို အဓိကစီးပွားရေး အကျိုးအမြတ်များ မထိခိုက်စေဘဲ ထိန်းညှိဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ရုရှားနိုင်ငံသည် ယူကရိန်းနိုင်ငံမှ ကောက်ပဲသီးနှံများတင်ပို့နေသည့် Black Sea Grain အစီအစဉ်ကို ရပ်တန့်ရန် ခြိမ်းခြောက်နေသည်ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Antony Blinken က အာဆီယံကို အသိပေးပြောကြားခဲ့ပါသည်။ အကယ်၍ ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် အဆိုပါခြိမ်းခြောက်မှုအတိုင်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါက အာဆီယံဒေသတွင်းအပါအဝင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသည် စားသောက်ကုန်ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုအပါအဝင် စားရေရိက္ခာရှားပါးမှု နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များကို ဆက်လက် ခံစားရမည်ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Sergey Lavrov က အာဆီယံ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများအနေဖြင့် ဒေါ်လာအသုံးပြုခြင်းအစား ဒေသတွင်းငွေကြေးများကို အသုံးပြုရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး ဆက်လက်၍ Lavrov ၊ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno Marsudi နှင့် တရုတ်နိုင်ငံထိပ်တန်းသံတမန် Wang Yi တို့ ၃ ဦးအနေဖြင့် အစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ယခုနှစ်အကုန်ပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ရုရှားနိုင်ငံ အကြီးအကဲများ တွေ့ဆုံမှုပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားမှုကို တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှ ပြောကြား ထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

တတိယအချက်အနေဖြင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်၏ ရေပိုင်နက် တောင်းခံခြင်းနှင့် ပတ်သက်သည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးနှင့်ပတ်သက်သည့်တင်းမာမှုများကို လျှော့ချနိုင်ရန်အတွက် Code of Conduct ဖြင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှု အစီအစဉ်များကို အရှိန်မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန် အာဆီယံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့က သဘောတူညီထားကြပါသည်။ အဆိုပါအစီအစဉ်များကို အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး များနှင့် Wang Yi ၏ တွေ့ဆုံမှုအတွင်းတွင် ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုအစီအစဉ်များကြောင့် ယခုနှစ်သည် တရုတ်-အာဆီယံ ဆက်ဆံရေးအတွက် အရေးပါသည့် မှတ်တိုင်တစ်ခုဖော်ဆောင်နိုင်သည်ဟု ဆိုနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် အမေရိကန်-တရုတ် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးသည် အပြုသဘောဆောင်သည့် အနေအထားတွင်ရှိနေသည်ဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံဆက်စပ်အစည်းအဝေးများအတွင်း Blinken နှင့် Wang Yi ၏ တွေ့ဆုံမှုသည်နှစ်နိုင်ငံအကြားရှိ တင်းမာမှုများကို လျှော့ချသည့် လတ်တလော ဆောင်ရွက်ချက် ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ ဇွန်လအတွင်းက ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် တွေ့ဆုံမှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံအကြား ပွင့်လင်းသည့် ဆက်ဆံရေးဖော်ဆောင်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြပါသည်။ သို့သော် ယခု တစ်ကြိမ် ဂျာကာတာတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် နှစ်နိုင်ငံ၏ တွေ့ဆုံမှုများတွင် တစ်စုံတစ်ရာ ထူးခြားမှုမရှိခဲ့ဟု အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Matthew Miller က ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

နောက်ဆုံးအချက်အနေဖြင့် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံအနေဖြင့် ရန်လိုမုန်းထားမှုများ ပိုမိုပြုလုပ်လေ ပိုမိုအထီးကျန်လေဆိုသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများသည် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်စမ်းသပ်ခြင်းကို ဝေဖန် ခဲ့ကြပါသည်။ အာဆီယံဒေသတွင်းဖိုရမ်သည် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံက ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည့် ရှားပါးသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ မကြာသေးမီက အစည်းအဝေးများတွင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တက်ရောက်ရန်အတွက် မြောက်ကိုရီးယား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Choe Son Hui အစား အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြောက်ကိုရီးယား သံအမတ်ကြီး An Kwang il ကို ရွေးချယ်ခဲ့ပါသည်။ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့သည် ၃ နိုင်ငံတွေ့ဆုံမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ရန်လိုသော အပြုအမူများအပေါ် ရှုတ်ချမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင်တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှု ဖော်ဆောင်ပေးရန်အတွက် အာဆီယံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ၏ ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် သံတမန်ရေးအရ ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

ဇူလိုင်လ ၈ ရက်မှ ၁၄ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့သည့် အာဆီယံဆက်စပ်အစည်းအဝေးများတွင် လက်ရှိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး ကိစ္စရပ်များအပါအဝင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြသော်လည်း ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ မျှော်မှန်းထားသည့် ရည်မှန်းချက်များကို ရောက်ရှိနိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်ချက်များ ရှိနေသေးသည်ကို ထောက်ပြထားကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ လတ်တလောဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်နေသော ကိစ္စရပ်များကြောင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းတွင် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း သဘောထားမတိုက်ဆိုင်မှုများ ဖြစ်ပေါ် နေကြောင်းနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များသည် အာဆီယံ၏ သဘောတူညီချက် များနှင့် သွေဖည်နေကြောင်း ဝေဖန်မှုများရှိနေပါသည်။

ထို့ပြင် ဆောင်းပါးတွင် အာဆီယံအဖွဲ့၏ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးကို သတိထားဆောင်ရွက်ရန် ထောက်ပြထားသည်ကို ကြည့်ခြင်းဖြင့် အင်အားကြီးနိုင်ငံများ အနေဖြင့် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း မိတ်ဖက်နိုင်ငံခွဲခြားဆက်ဆံမှုများရှိနေပြီး လက်တွေ့တွင် ၎င်းတို့၏ဩဇာခံနိုင်ငံများ တိုးပွားလာရေးအတွက် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး နည်းလမ်းများဖြင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံစည်းရုံးခြင်းများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်လာနိုင်ရန်သာ ကြိုးစားနေကြပါသည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့၏ ထိတ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုကို ရှောင်ရှားလာကြပြီး အင်ဒို-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ၏ အာရုံစိုက်မှုများသည် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ လက်နက်ထုတ်လုပ်စမ်းသပ်မှုများဆီသို့ အာရုံလွှဲနေသည်ကိုလည်းတွေ့ရသည်။

အာဆီယံဒေသတွင်း အစည်းအဝေးတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံ၊ အနောက်အုပ်စု နိုင်ငံများနှင့် သဘောထားတင်းမာသော ရုရှား၊ တရုတ်၊ မြန်မာနှင့် မြောက်ကိုရီးယား နိုင်ငံတို့၏အရေးများကိုသာ အဓိကထားထည့်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ပြီး အာဆီယံနိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးအပေါ် ခြိမ်းခြောက်လာနေသည့် ဒေသအတွင်း NATO အဖွဲ့တိုးချဲ့ရန် ဆောင်ရွက် နေမှု၊ တောင်တရုတ်ပင်လယ်၊ ထိုင်ဝမ်နှင့် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့တွင် ဒေသတွင်း မဟုတ်သော နိုင်ငံများမှ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်လာမှု၊ AUKUS အဖွဲ့ဝင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ နျူကလီးယားရေငုပ်သင်္ဘောပိုင်ဆိုင်ရန် ဆောင်ရွက်နေမှုစသည်တို့ကို ဆွေးနွေးခဲ့ခြင်းမရှိသည်ကို တွေ့ရသောကြောင့် ဘက်မညီ၊ လက်ရည်မညီသည့် ဆွေးနွေးပွဲကြီးတစ်ခုအဖြစ်သာ သုံးသပ်မိပါကြောင်း ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

68072123

ဘာကြောင့် လူအများစုက သတင်းအတု/သတင်းအမှားတွေကို ယုံကြည်နေကြသလဲ

 

နိဒါန်း

ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် အင်တာနက် စာမျက်နှာများ၌ သတင်း အတု/သတင်းအမှား ပျံ့နှံ့မှုနှုန်း တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပြီး အချို့သော ကိစ္စရပ်များအား အမှား/အမှန်ခွဲခြားရန် လွယ်ကူသော်လည်း အချို့သောကိစ္စရပ်များကိုမူ ခွဲခြားရန်မလွယ်ကူကြပါ။ ထိုကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး DW ၏ အချက်အလက်စစ်ဆေးခြင်း (Fact Check) ကဏ္ဍမှ သတင်းအတု/သတင်းအမှားများကို ယုံလွယ်ရခြင်းနောက်ကွယ်က အကြောင်းအရာ များနှင့် သတိပြုသင့်သည့်အချက်များကို သုတေသနပြုရေးသားထားချက်များကို သုံးသပ်ဖော်ပြသွားပါမည်။

ဖော်ပြချက်

လိုရာဆွဲတွေးခြင်း။ လူသားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့သိချင်၊ ကြားချင်နေသော ကိစ္စရပ်တစ်ခုအား ၎င်းတို့သိချင်၊ ကြားချင်သည့် ပုံစံအတိုင်း ကြားသိရသောအခါ ၎င်းတို့၏ အဆိုပါကိစ္စရပ်အပေါ် ယုံကြည်မှုသည် ပိုမိုမြင့်တက်သွားတတ်ကြပါသည်။ လူသားများ၏ အမှားနှင့်အမှန်ကိုမခွဲခြားဘဲ တစ်ဖက်သတ် ယုံကြည်ထောက်ခံနေမှု (Partisanship or Confirmation Bias)သည်လည်း သတင်းအတု/ သတင်းအမှားအပေါ် အယုံလွယ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ထို့ပြင် အင်တာနက်စာမျက်နှာ များ၌ အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ပြန်လည်စစ်ဆေးခြင်းမပြုဘဲ လူသားများသည် စိတ်ထဲတွင် အမှန်ဟုယူဆကာ ချက်ချင်းတုံ့ပြန်မှု ပြုလုပ်၍ Like ပေးခြင်း၊ Comment ပေးခြင်း၊ Share ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခြင်းသည်လည်း သတင်းအတု/ သတင်းအမှားများ အပေါ် အယုံလွယ်မှုအား ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေသည်ကို တွေ့ရှိရကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

အပျက်သဘောဆောင်သည့်အကြောင်းအရာများ။ လူသားများသည် အင်တာနက် စာမျက်နှာများ၌ ၎င်းတို့ ထင်မြင်ယူဆချက်များကို ပုံဖော်ရေးသားခြင်းထက် တခြားသော သူများ၏ ထင်မြင်ယူဆချက်များကိုသာ မှားသည်/မှန်သည် သေချာမခွဲခြားဘဲ ထောက်ခံခြင်း/ မထောက်ခံခြင်းကို ပြုလုပ်လေ့ရှိသောကြောင့် သတင်းအတု/သတင်းအမှားအပေါ် အယုံလွယ်မှုပိုမိုဖြစ်စေပါသည်။ သာဓကနောက်တစ်ခုအနေဖြင့် Facebook စာမျက်နှာတွင် လူအများစုမှ ပိုစ့်တစ်ခုအား Like ၊ Comment ၊ Share အများဆုံးပေးထားခြင်းသည် မှားယွင်းသည့် သတင်းတစ်ခုမဖြစ်နိုင်ဟု ယူဆထားကာ ယုံကြည်မိတတ်ကြပါသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တကယ့်သတင်းအမှန်အား ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ပေးခဲ့သည့်တိုင်အောင် အဆိုပါလူအများစု၏ စိတ်ထဲတွင်မူ ယခင်သတင်းအမှားကိုသာ အမှန်ဟု စွဲကျန်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် သတင်းအတု/သတင်းအမှားများသည် လူအများစု၏ စိတ်ခံစားချက်ကို ပိုမို လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သည့်အတွက် အယုံလွယ်မှုကို ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေခြင်းဖြစ်သည်။ သတင်းအတု/သတင်း အမှား ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းသည် သတင်းမှန်ပျံ့နှံ့မှုနှုန်းထက် ၆ ဆမြန်ပြီး လူသားများ၏ စိတ်ခံစားချက်ကိုပါ လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်ခြင်းကြောင့် ပျံ့နှံ့မှုသည် အလွန်မြန်ဆန်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ကိုယ်ကျိုးစီးပွားဦးတည်သော ယုံကြည်မှုမျိုး။ Wurzburg တက္ကသိုလ်မှ လူပေါင်း ၆၀၀ ကို စုစည်းပြုလုပ်ထားသော စစ်တမ်းအရ လူသားများ၏ ကိုယ်ကျိုး ကြည့်မှု၊ မကောင်းသောစိတ်အခံနှင့် မိမိလိုရာကိုဆွဲ၍ တွေးတောမှုတို့ကြောင့် သတင်း အတု/သတင်းအမှားများအပေါ် အယုံလွယ်မှု ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ အထူးသဖြင့် မကောင်းသောစိတ်အခံရှိသောသူများသည် အခြားသူများ ထိခိုက်သည်/ မထိခိုက်သည်ကို ပဓာနမထားဘဲ မိမိကိုယ်ကျိုးကိုသာကြည့်၍ ဆောင်ရွက်တတ်သည့် အတွက် သတင်းမှားသည်/မှန်သည် ပဓာနမထားဘဲ ၎င်းတို့အကျိုးရှိမည်ဆိုပါက သတင်းအမှားကိုလည်း ထောက်ခံကြမည်သာဖြစ်သသည်ဟုဖော်ပြထားပါသည်။

လူအများစု၏ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို လိုချင်တတ်မက်မှု။ California တက္ကသိုလ်၏ The Center for Inform - ation Technology and Society ၏ ဒါရိုက်တာ Joe Walther မှ သတင်းအမှားတစ်ခုဖြစ်သည့် “အရပ်ပုသောသူများသည် အရပ်ရှည်သောသူများထက် သတင်းအတု/သတင်းအမှားများကို ပိုမိုယုံကြည်သည်” ဟူသော ခပ်ဆန်းဆန်း သုတေသနရလာဒ်တစ်ခု ဖော်ထုတ်ရရှိခဲ့သည်။ ၎င်းအနေဖြင့် ပို့စ်တစ်ခုရေးသား၍ စမ်းသပ်မှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါပို့စ်၌ လူအများစုမှ Like ၊ Comment ၊ Share ပေးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် လူအများစုအနေဖြင့် သတင်းအတု/ သတင်းအမှားကို ခွဲခြားခြင်းထက် အဆိုပါပို့စ်အား ၎င်းတို့အတွက် ဖျော်ဖြေမှုတစ်ရပ် (Entertainment) အနေဖြင့်သာ အသုံးပြုနေသည်ကို တွေ့ရှိရသည်ဟုဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် အချို့သောသူများသည် လူအများစု၏ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို လိုချင်သောကြောင့် သတင်းအတု/ သတင်း အမှားများကို ဖြန့်ဝေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဆောင်းပါးတွင် သတင်းအတု/သတင်းအမှား စိစစ်ဖော်ထုတ်နိုင်ရန်အတွက် အချက် ၅ ချက်ဖော်ပြထားပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ ပထမအချက်အနေဖြင့် သတင်း အတု/သတင်းအမှားများသည် စိတ်ခံစားချက်ကို လှုံ့ဆော်ရေးသားထားသောကြောင့် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာ အသုံးပြုသူများအနေဖြင့် မိမိတို့၏ Newsfeed တွင် ဘာကြောင့် ထိုသတင်းများ ထပ်တလဲလဲ ပေါ်လာသည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် လိုအပ်ခြင်း၊ ဒုတိယအချက်အနေဖြင့် မူလသတင်းအရင်းမြစ်ကို ရှာဖွေ၍ အမှား၊ အမှန် ခွဲခြားရန် လိုအပ်ခြင်း၊ တတိယအချက်အနေဖြင့် အင်တာနက်သတင်းစာမျက်နှာတွင် ရေးသားသူ၊ သို့မဟုတ် ဝက်ဘ်ဆိုက်တို့၏ ယုံကြည်မှုအဆင့်အတန်း မည်မျှရှိသည်ကို စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ခြင်း၊ စတုတ္ထအချက်အနေဖြင့် သတင်းများတွင် စကားလုံးအမှားများ၊ စိတ်ခံစားချက်ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော စကားလုံးများပါဝင်ပါက သေချာစိစစ်၍ ဖတ်ရှုရန် လိုအပ်ခြင်းနှင့် နောက်ဆုံးအချက်အနေဖြင့် ဖတ်ရှုသည့် သတင်းခေါင်းစဉ်၊သို့မဟုတ် ကိစ္စရပ်တစ်ခုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြားသူများ၏ ထင်မြင်ရှုဆချက်၊ ရေးသားချက်များကို ရှာဖွေ၍ နှိုင်းယှဉ်လေ့လာခြင်းအပြင် Cross-Check ပါ ပြုလုပ်သင့်ခြင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း ရေးသားဖော်ပြထားပါသည်။

တွေ့ရှိသုံးသပ်ချက်

သတင်းအတု/သတင်းအမှား အယုံလွယ်ခြင်းသည် လူများ၏ အတ္တနောမတိနှင့် သက်ဆိုင်နေပြီး အလွန်ရှုပ်ထွေးသော ကိစ္စရပ် တစ်ခုဖြစ်သည့်အပြင် လူတစ်ဦးတစ်ယောက်၏ အသိပညာနှင့် အချက်အလက်အပေါ် ရှုမြင်ထားမှု၊ စိတ်နေသဘောထား(လူ့သဘောသဘာဝ)တို့အပေါ်တွင် များစွာမူတည်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့ပြင် သတင်းအတု/သတင်းအမှားယုံလွယ်မှုကို အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိ ကာကွယ်နိုင်ရန် လူသားတစ်ဦးချင်းစီ၏ ပညာအရည်အချင်း၊ လူနေမှုအဆင့်အတန်း တို့နှင့် များစွာဆက်နွှယ်နေပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းအတု/သတင်း အမှားများကို စိစစ်ရန် ဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားသောအချက် ၅ ချက်ကို အသုံးပြုခြင်းသည် အလိမ်မခံရစေရန် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အသုံးဝင်သောအချက်များဖြစ်ပါသည်။ သတင်းလိမ်များမှာ လူ့သဘော သဘာဝဖြစ်သော လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ များကို အဓိကလှုံ့ဆော်တည်ဆောက်ထားခြင်းသာဖြစ်ခြင်းကြောင့် သတင်းဖတ်ရှုသူများအနေဖြင့် မိမိ၏စိတ်ကို သာမာန်ထက်ပို၍လှုံ့ဆော်သည်ဟု ယူဆရသော သတင်းအချက်အလက်များကို သတိကပ်၍ စိစစ်ကြည့်လျှင် ရာခိုင်နှုန်းအတော်များများ အဆင်ပြေမည်ဟု မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။

ယခုအခါ AI ကဲ့သို့ နည်းပညာမြင့်မားလာခြင်းသည်လည်း စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေးအတွက် သတင်းအတု/ သတင်းအမှားများကိုအသုံးချ၍ နိုင်ငံတစ်ခု၊ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှ အခြားနိုင်ငံနှင့် အဖွဲ့အစည်းများကို မီဒီယာနည်းလမ်းဖြင့် လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ရန် ပိုမိုလွယ်ကူလျက်ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် သတင်းအချက်အလက်နှင့်စပ်လျဉ်းသော အနာဂတ်စစ်ပွဲများတွင် ကိုယ်ခံအားနည်းသောလူ့အဖွဲ့အစည်းများထက် နည်းပညာနှင့် ပညာရေချိန်မြင့်သော လူ့အဖွဲ့အစည်းများက ပိုမိုအသာရနေမည်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် လက်ရှိအချိန်၌ မိမိတို့လူ့အဖွဲ့အစည်း မည်သည့်နေရာတွင်ရှိနေသည်၊ မည်သို့ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်မည်ကို တွေးဆရန်မှာ ပညာခန်းပင်ဖြစ်ပါကြောင်း သုံးသပ်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။

Myanmar Aspect

67072023