အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေး (၁)

မြန် မာနိုင် ငံ ရေးပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုအပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအ ခြေခံဥပ ဒေ ခေတ် မှာ အရပ် ဘက် -စစ် ဘက် ဆက် ဆံ ရေးအ ကြောင်း နိုင် ငံ ့အရေးစိတ် ပါဝင် စားသူအလွှာထဲမှာ အ တော် လေးအ ပြောများလာကြပါတယ် ။ ၂၀၁၀ နောက် ပိုင်းမှာထက် ၂၀၁၅ နောက် ပိုင်းမှာ ပိုမိုစိတ် ဝင် စားလာကြတာကိုလည်း သတိထားမိပါတယ် ။ သို့ သော် လည်း ပညာတတ် အလွှာထဲမှာကို (Civil-Military Relations) လို့ ခေါ်တဲ့ အရပ် ဘက် -စစ် ဘက် ဆက် ဆံ ရေး အ ကြောင်း ပြောကြတဲ့ နေရာမှာ အ တော် လေး ယေဘုယျဆန် ပြီး သီအိုရီနားလည် သ ဘော ပေါက် မှုပိုင်းဆိုင် ရာမှာ အားနည် းချက် ရှိ နေ သေးတာ သတိထားမိပါတယ် ။
ဒီ နေရာမှာ စာ ရေးသူအ နေနဲ့ အရပ် ဘက် -စစ် ဘက် ဆက် ဆံ ရေးအ ကြောင် း အတိုင် းအတာတစ် ခုအထိ လေ့လာထားဘူးသူတစ် ယောက် ဖြစ် တာ ကြောင် ့ စေ့ငုထားမိသမျှ သောအမြင် များကို ဝေမျှဖို့စိတ် ဆန္ဒရှိလာပါတယ် ။ လိုအပ် ချက် ရှိမှ ပေးရတာ ထိ ရောက် တာမို့ လစ် ဟာမှုတစ် ခုကို တတ် နိုင် တဲ့ဘက် က ဖြည် ့ ပေးဖို့အချိန် အခါ ကောင်းဖြစ် နေတယ် လို့လည် း ယူဆမိပါတယ် ။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး ရေစီးကြောင်းအရ (အရပ်ဘက်-စစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးကောင်း တည်ဆောက်နိုင်မှုရှိမရှိ) ဆိုတဲ့အချက်က (မြန်မာ့နိုင်ငံရေးရှေ့ကို မြန်မြန်ရွေ့/မရွေ့) ဆိုတဲ့အချက်ကို တိုက်ရိုက်သက်ရောက်မှုရှိနေလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။
အရပ်ဘက်-စစ်ဘက်ဆက်ဆံရေး (civil-military relations) ဆိုတာဘာလဲ?
(Civil) အရပ် ဘက် နဲ့ (Military) စစ် ဘက် ဆိုတာက သ ဘော ပေါက် ဖို့လွယ် ကူ ပေမယ် ့ ဆက် ဆံ ရေး (relations) ဆိုတာကို တော့ အနည်းငယ် ဆွေး နွေးချင် ပါတယ် ။ စာ ရေးသူအ နေနဲ့ တော့ relations ဆိုတာကို (ဆက် ဆံ ရေး) လို့ဆိုတာထက် (ပတ် သက် ဆက် နွယ် မှု)လို့ဘာသာပြန် ချင် ပါတယ် ။ ဘာ ကြောင် ့လဲဆိုတာကို ရှင်းပြဖို့ (IR-International Relations) ဆိုတဲ့ နိုင် ငံတကာဆက် ဆံ ရေးဆိုတာကိုအနည်းငယ် ရှင်းဖို့ လိုလာပါတယ် ။ စာ ရေးသူကိုယ် တိုင် IR ဆိုတာကို နိုင် ငံတကာဆက် ဆံ ရေးလို့ပဲ ယေဘုယျသိထားခဲ့ချိန် က နိုင် ငံအချင်းချင်းဆက် ဆံကြတဲ့ သံတမန် ဆက် ဆံ ရေးကိုပဲ မျက် လုံးထဲ ပြေးမြင် ခဲ့ဘူးပါတယ် ။
အမှန် တော့ နိုင် ငံတကာဆက် ဆံ ရေးဆိုတာက မိမိတို့ နေ့တဓူဝကြုံ တွေ့ နေကြရတဲ့ စား၊ဝတ် ၊ နေ ရေး ကိစ္စ တွေက နေ နယ် နမိတ် ရှိတဲ့နိုင် ငံ တွေအချင်း ပတ် သက် ဆက် နွယ် မှု တွေ အားလုံးပါဝင် နေတာ တွေ့ရပါတယ် ။ ပတ် သက် ဆက် နွယ် မှုလို့ဆိုတဲ့ နေရာမှာ နိုင် ငံအသီးသီးရဲ့ (Security) လုံခြုံ ရေး၊ (freedom) လွတ် လပ် ခွင့်၊ order (မူ ဘောင် )၊ Justice (တရားမျှတမှု) နဲ့ (welfare)သက် သာ ချောင် ချိ ရေး စတဲ့ နယ် ပယ် များ အောက် က အ ကြောင်းအရာများအားလုံး အကြုံး၀င် ပါတယ် ။ အလွယ် ပြောရရင် တော့ လူ တွေရဲ့ နေ့စဉ် ဘဝကို သက် ရောက် မှုရှိ နေတဲ့ နိုင် ငံ ရေး၊ စီးပွား ရေး၊ လူမှု ရေး၊ စစ် ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ သံတမန် ရေးစတဲ့ ကိစ္စရပ် များ၊ စိန် ခေါ်မှုများအားလုံးကို သီအိုရီကျကျ လေ့လာတဲ့ ပညာရပ် ဖြစ် တယ် လို့ ဆိုနိုင် ပါတယ် ။
ဒါ ကြောင့် Civil-military relations ဆိုရာမှာလည်း နိုင် ငံတစ် ခုရဲ့ စစ် ဘက် နဲ့အရပ် ဘက် သာမာန် (ဆက် ဆံ ရေး ) ကောင်း နေခြင်း ဆိုး နေခြင်းဆိုတာထက် ပိုတဲ့ ပတ် သက် ဆက် နွယ် နေသမျှ သော နိုင် ငံ ရေး၊ စီးပွား ရေး၊ လူမှု ရေး၊ သမိုင်းအစဉ် အလာ၊ ယဉ် ကျေးမှု၊ ခြိမ်း ခြောက် မှု၊ ပထဝီဝင် နိုင် ငံ ရေး စတဲ့နယ် ပယ် တွေနဲ့ အကျိုးဆက် တွေ (အားလုံး) ပါဝင် နေပါတယ် ။ ဒါ ကြောင့် Civil-military relations ဆိုတာ International relations လိုပဲ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ် တစ် ခုဖြစ် လို့ ဒီနယ် ပယ် ကို လေ့လာဖို့အတွက် ဆိုင် ရာပညာရှင် များက သီအိုရီအသီးသီးကို ထုတ် ဖော် ခဲ့ကြတယ် ။
သီအိုရီ (Theory) ဆိုတာဘာလဲ?
သီအိုရီဆိုတာက တော့ မှန် ပြောင် းတစ် လက် အသုံးပြုတာနဲ့ သ ဘောတရားတူပါတယ် ။ မိမိသိချင် မြင် ချင် တဲ့အရာတစ် ခုကို သာမာန် ကြည် ့တာထက် ဘောင်တစ်ခုနဲ့ကန့်သတ်ထားပြီး မှန် ပြောင် းနဲ့ကြည် ့တာ ပိုပြီးရှင်းရှင်းလင်းလင်းမြင် နိုင် သလို ထိ ရောက် မှုလည် း ပိုရှိပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်တစ်ခုကိုလည်း သီအိုရီမူဘောင် (theoretical framework) တွေကိုအခြေခံပြီး လေ့လာတာက ပိုပြီးစနစ်ကျပြီး ထိရောက်မှုရှိပါတယ်။ သို့ ပေမယ် ့လည်း No man is perfect လို့ဆိုသလို No theory is perfect ပါပဲ။ အချိန် တိုင်း နေရာတိုင်း အရာတိုင်းအတွက် ပြီးပြည် ့စုံ သော သီအိုရီဆိုတာမရှိနိုင်ပါဘူး။ ဒီအချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး သီအိုရီတစ်ခုကို အချိန်တိုင်း၊ နေရာတိုင်းမှာ တရားသေမှန်နိုင်တယ်ဆိုပြီး ကောက်ချက်ဆွဲတဲ့သူများအတွက် သတိပြုစရာဖြစ်ပါတယ်။
Huntington က ” The present volume is an effort to suggest more useful and relevant framework and to raise and define the principal theoretical issues involved in the study of civil-military relations. Its most important purpose will be served if it stimulates further thinking about civil-military relations and national security.” ဒီစာအုပ်သည် အရပ်ဘက်-စစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးမှာ ပါဝင်မယ့် အခြေခံသီအိုရီကိစ္စရပ်တွေ သတ်မှတ်ဖို့နဲ့ တိုးတက်လာဖို့အတွက် ပိုပြီးအသုံးဝင်မယ့် မူဘောင်တစ်ခုပေါ်ထွက်လာဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းချက်တစ်ခုဖြစ်တယ်။ အဓိကရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ဒီ့ထက်ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်လာတဲ့ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးနဲ့ အမျိုးသားလုံးခြုံရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အတွေးအခေါ်အယူအဆတွေကို လှုံဆော်ပေးဖို့အတွက်ဖြစ်တယ်” လို့ဆိုပါတယ်။ ဒီစာသားတွေကိုကြည့်ရင် Huntington ဆိုတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်သည် ဘယ်လောက်ပညာရှင်ဆန်သလဲဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းတွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်။
သို့ သော် လည် း သီအိုရီတစ် ခု ကို တိုင်းတာ တော့မယ် ဆိုရင် ၎င်းသီအိုရီသည် သက် ဆိုင် ရာနယ် ပယ် ရပ် ကို ဘယ် လောက် အတိုင်းအတာထိလွှမ်းခြုံနိုင် ပြီး ပြည် ့့စုံအောင်ရှင်းလင် းပြနိုင် သလဲဆိုတာနဲ့၊ ဒီအတိုင် းအတာက အခြားသီအိုရီ တွေထက် ပို ကောင် း ပိုပြည် ့စုံရဲ့လားဆိုတဲ့ စံနဲ့တိုင် းတာကြပါတယ် ။ ဒီလိုသီအိုရီတစ် ရပ် ကို အ ခြေခံပြီး ပို ကောင် း ပိုပြည် ့စုံ သော သီအိုရီများ၊ သ ဘောတူညီချက် များ၊ငြင် းဆိုချက် များ စသည် တို့ ဆင် ့ပွားဖြစ် လာ တော့တာပဲ။ ဒါ ကြောင် ့ သီအိုရီနဲ့ကင် းတဲ့ လေ့လာမှုနယ် ပယ် တစ် ရပ် သည် အကွပ် မဲ့တဲ့ကြမ် းလိုပဲ ပရမ် းပတာ၊ တောင် ရောက် မြောက် ရောက် ဖြစ် နေတတ် ပါတယ် ။
အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးဘာကြောင့်အရေးကြီးသလဲ?
၁၉၅၇ ခုနှစ် မှာ အ မေရိကန် နိုင် ငံကို အ ခြေခံထားတဲ့ Military Professionalism နဲ့ Objective civilian control ဆိုတဲ့အယူအဆများကိုထုတ် ဖော် ခဲ့သူ Samuel Phillips Huntington ရဲ့အလိုအရ တော့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးမူဝါဒ (National Security Policy) ကိုစဉ်းစားမယ်ဆိုရင် စစ်ဘက်လုံခြံုရေးမူဝါဒ (Military Security Policy)၊ ပြည်တွင်းလုံခြံုရေး (Internal Security Policy) နဲ့ အခြေအနေအရပ်ရပ်နဲ့ဆိုင်သော လုံခြံုရေးမူဝါဒ (Situational Security Policy) သုံးမျိုးပေါ်မှာအခြေခံစဉ်းစားပါတယ်။ ဒီ သုံးမျိုးရဲ့ တစ်ခုချင်းဆီကိုမှ Operational level နဲ့ Institutional level ဆိုပြီး အဆင့်နှစ်ဆင့်ခွဲထားပါတယ်။ အရပ် ဘက် -စစ် ဘက် ဆက် ဆံ ရေးဆိုတာ အမျိုးသားလုံခြံု ရေး National Security ရဲ့ အစိတ် အပိုင် းတစ်ခုဖြစ် တယ်။ အဲ့ဒီ့ထဲကမှ စစ် ဘက် လုံခြံု ရေး Military security ရဲ့ Institutional level မှာအ ရေးကြီးတဲ့အစိတ် အပိုင် းတစ် ခုလို့ဆိုပါတယ် ။ စာ ရေးသူအမြင် အရ တော့ မြန်မာနိုင်ငံလို နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှု (Political Culture) ရင့်ကျက်မှုမရှိသေးတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာတော့ အရပ် ဘက် -စစ် ဘက် ဆက် ဆံ ရေးသည် စစ် ဘက် လုံခြံု ရေးအတွက် သာမက လုံခြံုရေးမူဝါဒများအားလုံးအပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုရှိနေလို့ National Security အတွက်တိုက်ရိုက်အရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်တယ်လို့ယူဆပါတယ် ။
မည် သို့ဆို စေ Huntington သည် အရပ် ဘက် -စစ် ဘက် ဆက် ဆံ ရေးနယ် ပယ် မှာ ယ နေ့အထိ ခေတ် စား နေဆဲ အယူအဆများကို ရေးသားခဲ့သူလို့ဆိုနိုင် ပါတယ် ။ သို့ ပေမယ် ့ သူ့ရဲ့ သီအိုရီသည် အ မေရိကန် နိုင် ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးဓလေ့ကိုအ ခြေခံပြီး ထုတ် ဖော် ခဲ့တာဖြစ် ပြီး၊ သူ့အယူအဆထက် ပိုပြီးလက် တွေ့ကျတဲ့ နိုင် ငံ ပေါင် းစုံရဲ့ ကွဲပြားခြားနားတဲ့ သမိုင် း ကြောင် း၊ ယဉ် ကျေးမှုစရိုက် များနဲ့ အနီးစပ် ဆုံးကိုက် ညီတဲ့ အယူအဆများ၊ သီအိုရီများလည် းရှိပါတယ် ။ ဒါ တွေကို နောက် ပိုင် းမှာ အ သေးစိတ် ရှင် းပြပါမယ် ။ စာ ရေးသူတို့နိုင် ငံအ နေနဲ့ တော့ Huntington ပြောခဲ့တဲ့ “စစ်ဘက်လုံခြုံရေးကို များနိုင်သမျှများအောင်ပြုလုပ်သည့် (ဝါ) စစ်ဘက်လုံခြံုရေးကို အာမခံပေးသည့် ဓမ္မဓိဌာန်ကျသော အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု” (Objective civilian control which maximized the military security) ဆိုတဲ့ အယူအဆကိုပင် အပြည့် ့အဝ နားလည် သ ဘော ပေါက် ခြင်းမရှိ သေးဘဲ (Civilian control) ဆိုသည့် လိုချင် သည့် စကားလုံးတစ် ခုကိုသာဆွဲယူကာ ဟော ပြော ရေးသား နေခြင်းများကို တွေ့မြင် နေရပါတယ် ။ (ဆက်ရန်)
မောင်ကျော်
၂၅၁၇၁၃၃၈