အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေး (၃)

(ပညာရပ်ဝေါဟာရအသုံးအနှုန်း (terminology) တွေ အယူအဆလွဲကြမှာစိုးလို့ အင်္ဂလိပ်လိုတွေပါ ထည့်ဖော်ပြနေရပေမယ့် ဗမာလိုပြန်ပေးထားတာကြောင့် စိတ်ဝင်စားသူတွေအနေနဲ့ ဆုံးအောင်ဖတ်ကြစေချင်တယ်)
တကယ်တော့ Huntington က ဓမ္မဓိဌာန်(မကျသော) အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု (Subjective civilian control) နဲ့ ဓမ္မဓိဌာန်(ကျသော) အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု (Objective civilian control) ဆိုပြီး (၂) မျိုးခွဲပြခဲ့ပါတယ်။ (ကျမ်းရင်း စာ၊၈၀-၉၇ တွင်ရှု)
ဓမ္မဓိဌာန်မကျတဲ့ အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုဆိုတာ အရပ်ဘက်ရဲ့ အာဏာပါဝါကို ချဲ့ထွင်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အရပ်ဘက်ဆိုတာသည် အရည်အတွက်အားဖြင့်၊ အုပ်စု၊ ဂိုဏ်း အားဖြင့် များပြားလှတာကြောင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းအားလုံးရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုလို့မဆိုနိုင်ဘဲ၊ (သီးခြား) အရပ်ဘက်အုပ်စုတစ်ခု (သို့) အုပ်စုအများရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုသာဖြစ်ပါသတဲ့။ (the general concept of civilian contol is identified with the specific interests of one or more civilian groups) လို့ဆိုပါတယ်။ နိုင်ငံသားတွေ၊ ပြည်သူတွေအားလုံးကို မဆိုလိုပါဘူး။ ဒါကြောင့် အရပ်ဘက်ဂိုဏ်းတွေရဲ့ အုပ်စုအကျိုးစီးပွားတွေနဲ့ အရပ်ဘက်အုပ်စုအချင်းချင်း အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရေးတွေလည်း ပါလာပါတယ်။ အဲ့ဒီ့ကနေ အရပ်ဘက်အုပ်စုများက အချင်းချင်းအပြိုင်အဆိုင် အာဏာတည်ဆောက်ကြတော့တယ်။ ဒီလိုပြိုင်ဆိုင်ကြရင်း “တိုင်းပြည်အတွက်” လို့ဆိုတဲ့စကားကို ရေလဲသုံးလာကြပြီး တကယ်တော့ သူတို့ရဲ့ အုပ်စုအကျိုးစီးပွားအတွက်ဖြစ်လာပါသတဲ့။ စစ်ဘက်အပေါ်မှာ သြဇာမရှိတဲ့ အရပ်ဘက်အုပ်စုတစ်ခုက “civilian control” ဆိုတဲ့စကားကို ထပ်ကာ (အသုံးချ)ကြပါတော့သတဲ့။ (the slogan of civilian control is utilized by groups which lack power over the military forces in struggles with other civilian groups which have such power) လို့ဆိုပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဓမ္မဓိဌာန်မကျတဲ့ အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု ဆိုတာက သီးခြားအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ သီးခြား လူတန်းစားများနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုံစံရပ် များနဲ့ သြဇာအာဏာကို ချဲ့ထွင်တာဖြစ်ပါသတဲ့ (…subjective civilian control has been identified with the maximization of the power of particular governmental institutions, particular social classes, and particular constitutional forms) လို့ဆိုထားပါတယ်။ Huntington ကတော့ ၁၇၊ ၁၈ ရာစုက အမေရိကန်နဲ့ အင်္ဂလန်တို့ရဲ့ဘုရင်မရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုအောက်က စစ်တပ်တွေကို ်ဥပမာပေးထားပါတယ်။ “civilian control” ဆိုတဲ့ ကြွေးကြော်သံကို ပါလီမန်အုပ်စုတွေက ဘုရင်မနဲ့ အပြိုင် သူတို့ သြဇာတည်ဆောက်ဖို့အတွက် သုံးခဲ့ကြတယ်။ တကယ့်လက်တွေ့မှာတော့ သူတို့က စစ်ဘက်ရဲ့ အာဏာပါဝါကိုလျော့ချချင်ကြတာမဟုတ်ဘဲ ဘုရင်ရဲ့ သြဇာအာဏာကို လျော့ချလိုခြင်းသာဖြစ်ပါတယ်။ အရပ်သားတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ ဘုရင်မနေရာမှာ အခြားအရပ်သား အုပ်စုဖြစ်တဲ့ parliamentary control ဘာကြောင့်လိုအပ်နေသေးသလဲ လို့မေးခွန်းထုတ်ထားတယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံက Congress နဲ့ President တို့ရဲ့ အားပြိုင်မှုကြားမှာလည်းဒီသဘောပါပဲ။ သမ္မတခေါင်းဆောင်တဲ့ အစိုးရအုပ်စုကလည်း သမ္မတရဲ့ထိန်းချုပ်မှုကို အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုလိုပြောတယ်။ လွှတ်တော်ကလည်း သူတို့က သမ္မတထက်ပိုပြီးလူထုနဲ့ပိုနီးစပ်တဲ့အတွက် လွှတ်တော်ရဲ့ထိန်းချုပ်မှုကို အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုလို့ပြောနေကြပြန်တယ်။ တကယ်တော့ စစ်ဘက်နဲ့ အရပ်ဘက်ဆိုတာထက် အစိုးရနဲ့ လွှတ်တော်ကြားက အာဏာဖြန့်ခွဲမှုအတွက်လုပ်ကြတာပါ။ ကိုယ့်သြဇာအာဏာကို တည်ဆောက်ဖို့အတွက် အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေက civilian control ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို အသုံးချကြတယ်လို့ဆိုလိုတာဖြစ်တယ်။ အမှန်တော့ ကိုယ့်ဖို့ ကိုယ်လုပ်ကြတာပါ။ ဒါကြောင့် Huntington က သူဒီစာအုပ်ကိုရေးသားခဲ့တဲ့ သိပ်မကြာခင်အချိန်လေးကလွဲလို့ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ ဓမ္မဓိဌာန်(မကျ) တဲ့ အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုတွေကိုသာတွေ့ရပြီး အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု (civilian control) ဆိုတာ တိုင်းပြည်အတွက် (State’s right) ဆိုတဲ့ ကြွေးကြော်သံလိုပဲ မသမာမှုတွေ၊ ဒုစရိုက်မှုတွေနဲ့ ပြည့်နေပါသတဲ့။ ( Like state’s rights, civilian control may cover a variety of sins…….) လို့ဆိုပါတယ်။
ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ် မြန်မာနိုင်ငံမှာ Subjective civilian control ပုံစံကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမြင်နိုင်ပါတယ်။ ပါတီ၊ ပုဂ္ဂိုလ်အချင်းချင်း အာဏာလုကြရင်း စစ်ဘက်ကို ကစားခဲ့ကြတယ်။ ဒါကြောင့် တစ်ချို့က ဦးကျော်ငြိမ်းတို့ သရဲမွေးခဲ့တယ်ပြောကြတာပေါ့။ (ဒါလည်းမမှန်ပါဘူး)။ နောက်ဆုံးတော့ weak civilian institutions တွေအကြားမှာ strong military ရဲ့ smart power ကရှေ့ရောက်လာရတာပဲ။ စစ်ဗိုလ်တွေက ကိုယ့်အဖွဲ့အစည်းကိုယ်တည်ဆောက်ခဲ့ကြတဲ့နေရာမှာ အရပ်ဘက်နိုင်ငံရေးသမားတွေရန်ဖြစ်ကြရင်း ကိုယ့်အဖွဲ့အစည်းကိုယ်( ဖျက်ဆီးမှန်းမသိ) ဖျက်ဆီးခဲ့ကြပါတယ်။ တနည်းအားဖြင့် အရပ်ဘက်ရဲ့ခေါင်းဆောင်မှု (civilian leadership) သည် ပြည်သူအပေါ်မှာကော စစ်ဘက်အပေါ်မှာပါ ကျဆုံးသွားခဲ့ရခြင်းပါပဲ။ သာမန်လူတစ်ယောက်အနေနဲ့ကတော့ စစ်ဗိုလ်တွေ အာဏာသိမ်းခဲ့တယ်လောက်ပဲ မြင်ကြမှာပါ။
Huntington ဖြစ်စေချင်တဲ့ ဓမ္မဓိဌာန်ကျသောအရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု (objective civilian control)
သူကဓမ္မဓိဌာန်(မကျ)တဲ့ ထိန်းချုပ်မှုနဲ့ ပြောင်းပြန်အချိုးကျ နေပါတယ်။ စစ်ဘက်ရဲ့အတတ်ပညာဆိုင်ရာပညာသည်ပီသမှုကို ချဲ့ထွင်ခြင်းဖြစ်တယ်လို့ဆိုတယ် ( maximizing military professionalism)။ ဓမ္မဓိဌာန်(မကျ)ခြင်းက စစ်ဘက်ကိုအရပ်ဘက်ဆန်စေခြင်း (civilianizing the military) ဖြစ်ပြီး ဓမ္မဓိဌာန်(ကျ)ခြင်းက စစ်ဘက်ကို စစ်ဘက်ဆန်စေခြင်း (malitarizing the military) ဖြစ်ပါသတဲ့။ သိပ်အရေးကြီးတဲ့အချက်(၃)ချက်ကို ဆွဲထုတ်ပြရရင် ဓမ္မဓိဌာန်ကျတဲ့အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုဟူသည်-
(၁) စစ်ဘက်ရဲ့ အတတ်ပညာဆိုင်ရာပညာသည်ပီသမှု သဘောထားနဲ့ အပြုအမူတွေ တိုးတက်လာဖို့အတွက် အသင့်လျော်ဆုံးဖြစ်တဲ့ စစ်ဘက်နဲ့ အရပ်ဘက်အကြား အာဏာခွဲဝေမှု (distribution of political power between military and civilian groups which is most conducive to the emergence of professional attitudes and behavior)
(၂) ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်/ရပ်တည်ခွင့်ရှိသော စစ်ဘက်၏ အတတ်ပညာဆိုင်ရာပညာသည်ဆန်မှုကို အသိအမှတ်ပြုခြင်း (the essence of objective civilian control is the recognition of autonomous military professionalism)နဲ့
(၃) Objective civilian control ကိုဖော်ဆောင်ခြင်းနဲ့ စစ်ဘက်လုံခြုံရေးရဲ့ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်တို့အကြားမှာ ပဋိပက္ခမရှိခြင်း (no conflict exists between it and the goal of military security) ပဲဖြစ်ပါတယ်။
Huntington သရုပ်ခွဲခဲ့တဲ့ CMR ပုံစံ (၅) မျိုးကိုတော့ အနုစိတ်မှာဖြစ်တဲ့အတွက်ချန်လှပ်ထားခဲ့ပါရစေ။ ဒီလောက်ဆိုရင် Huntington ပြောတဲ့ အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှု (civilian control) ဆိုတာ စစ်ဘက်သည် အရပ်ဘက်ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှနေပြီး ခိုင်းတာလုပ်ရမယ်ဆိုပြီး ယူဆထားခြင်းလောက် အဆင့်မနိမ့်ဘူးဆိုတာ သိနိုင်ကြပါပြီ။ သို့သော်လည်း Huntington သည် ၁၉၆၈ ခုနှစ်ကထွက်လာတဲ့ Political Power in chaining societies ဆိုတဲ့စာအုပ်မှာ သူ့အမြင်ကို ပြောင်းလဲထားပါသေးတယ်။ စစ်ဘောင်ကျယ်လာရခြင်းသည် စစ်ဘက်ရဲ့ professionalism အဆင့်နိမ့်မှုနဲ့ ပြေလည်အောင်စေ့စပ်ပေးနိုင်သော၊ ပိုကောင်းအောင်မွမ်းမံနိုင်သော၊ အစွန်းမရောက်သော အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေ အားနည်းလို့ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် Huntington က သူရဲ့ Professionalism အယူအဆကိုတော့ မစွန့်လွှတ်ခဲ့ပါဘူး။ ဒါကြောင့်လည်း သူ့အယူအဆကို ချေဖျက်ပစ်တဲ့ သီအိုရီများဆက်လက်ပေါ်ထွက်လာခဲ့ရပါတယ်။ (ဆက်ရန်)
မောင်ကျော်
၈၅၁၇၁၆၃၁